Freyr - 01.08.1987, Blaðsíða 17

lendi fyrir sig. Sérstaklega er þetta
mikilvægt í sambandi við út-
reikninga á beitarþoli úthaga út
frá gróðurkortum og því aðkall-
andi að hefja sem fyrst rannsóknir
á þessu sviði hér á landi.
Nokkrar yfirlitsgeinar hafa birst
um þetta efni erlendis á undan-
förnum árum (G.W. Arnold 1981,
J. Hodgson 1976, 1977, 1979,
1982a, 1985, 1986) og er ráðu-
nautum bent á þær til frekari upp-
lýsinga.
Nýting orkunnar
Fóðurnýting er svipuð hvort sem
fóðrið er fengið á beit eða inni.
Fóðrið nýtist betur til viðhalds en
vaxtar. Munurinn er þeim mun
meiri sem gæði eða orkuinnihald
gróðursins er minna, því nýting
breytiorkunnar til vaxtar hjá búfé
fellur mjög mikið eftir því sem
gæði beitarinnar minnka (5.
mynd). Lítill munur er á orkunýt-
ingu til mjólkurmyndunar og til
viðhalds ef um góða beit er að
ræða en hann eykst eftir því sem
beitinni hrakar.
Veðurfar getur haft töluverð
áhrif á orkunýtinguna (R.J.
Christopherson and B.A. Young
NÝTING BREYTIORKU
(%)
5. mynd. Nýting breytiorku til viðhalds
og vaxtar eftir orkuinnihaldi gróðursins.
ÁT
(kg/dag)
4. mynd. Áhrif uppskeru á át við mismunandi meltanleika.
1986). Eins og áður er getið nýtist
(1. mynd) hiti sem myndast við
gerjun og efnaskipti í skepnunni
til að viðhalda líkamshita í köldu
veðri. Einnig hefur holdar- og hára-
far skepnunnar mikil áhrif. Það
þarf því töluvert miklar veðurfars-
sveiflur áður en þær fara að hafa
áhrif á orkubúskap skepnunnar,
en rok og rigning hafa hér meiri
áhrif en raunverulegt hitastig um-
hverfisins (NRC 1981). Þessi at-
riði verða ekki rædd nánar hér
enda nýlega tekið fyrir á öðrum
vettvangi. (Ólafur Dýrmundsson
og Jón Viðar Jónmundsson 1987).
Viðhaldsþarfir
Jafnframt því að orkunýting fóð-
ursins breytist þegar kólnar í veðri
eykst orkan sem skepnan þarf til
viðhalds (NRC 1981). Það er
mjög erfitt að átta sig á hversu
mikil þessi aukning er, en telja
verður að hún sé mjög lítil á
sumarbeit hér á landi, nema ef til
vill einstaka daga snemma vors og
síðla hausts, þegar saman fara
kuldar, rok og votviðri. En jafn-
vel þótt veður séu góð eru við-
haldsþarfir búfjár meiri á beit en
þegar fóðrað er inni. Þessi
aukning er þó mjög misjöfn eftir
gerð beitilandsins. Einnig eru til-
raunaniðurstöður mjög breyti-
legar. Þannig er mikill munur á
þörfum vegna beitar á ræktað land
eða úthaga og einnig eftir því
hvort um þéttan valllendisgróður á
sléttlendi er að ræða eða gisinn
gróður í fjalllendi. Samkvæmt
breskum stöðlum (ARC 1980) er
reiknað með að viðhaldsþarfir
jórturdýra aukist um 2,0
Frh. á næstu síðu.
1. tafla. Lausleg áætlun um aukna viðhaldsþörf jórturdýra vegna
beitar fram yfir fóðrun inni.
Aukning Skilgreining
O/
/o
£10 Mjög góð beit á ræktuðu landi t.d. fóðurkáli í góðu veðri. Beitartími
undir 6 klst/dag.
25 Sæmileg beit á ræktuðu landi eða góðum úthaga. Beitartími milli 6 og 8
klst/dag.
50 Beit á mikið bitnu ræktuðu landi eða sæmilegum úthaga á sléttlendi.
Beitartimi yfir 8 klst/dag.
75 Beit á gisinn úthaga í fjalllendi eða mishæðóttu landi. Beitartími milli
10 og 12 klst/dag.
£100 Mjög léleg gisin beit í fjalllendi í votu og köldu veðri t.d. hjá sauðfé
skömmu eftir rúning.
Freyr 585