Freyr - 01.12.1993, Blaðsíða 17

23.'93
FREYR 853
talið, afföllin kæmu til sögunnar
síðar í lífsferli seiðanna. Þetta
sýndist því vera óþarfi og átti að
sjálfsögðu við þegar menn drógu á
veiðivötnin og náðu í stofnfisk og
slepptu síðan kviðpokaseiðum á
svæði í ám og vötnum þar sem
fiskurinn hefði ella hrygnt sjálfur.
Af fyrrgreindum ástæðum og
ýmsu öðru lagðist þessi klakstarf-
semi smám saman af og menn létu
náttúrunni eftir að vinna sitt verk,
eins og áður. Við reynsluna af
klakrekstri kom einnig í ljós, að oft
klöktust hrognin fyrr út í klakhús-
inu, vegna hærra hitastigs í upp-
sprettunni en í ánni eða vatninu.
Pegar svo háttaði til var viðkom-
andi vatn í raun ekki tilbúið að
taka við seiðum úr klakhúsinu, svo
að vel færi.
Jákvœð hugarfarsbreyting
Menn kunna því að spyrja, hvort
klakstarfsemin hafi öll verið unnin
fyrir gýg? Nei, svo var alls ekki.
Oft var seiðum úr klakhúsi sleppt á
fisklaus svæði í á eða vatni. Einnig
hafði með tilkomu klaksins komið
hugarfarsbreyting. Pór Guðjóns-
son, veiðimáíastjóri, benti á það á
sínum tíma, að í tengslum við þetta
klakstarf hafi komið upp að menn
fóru að leggja meiri rækt við þessi
hlunnindi almennt og nýting þeirra
verið yfirleitt hagfelldari en áður.
Heildarlöggjöfín um lax- og sil-
ungsveiði, sem fram kom 1932 og
lagði grundvöll að hagstæðri þróun
í veiðimálum seinustu 60 ár, var
kannski einmitt afleiðing af klak-
bylgjunni eftir 1920.
A árunum 1942-1946 stóðu tveir
bændur í Kelduhverfi, þeir Þórar-
inn Jóhannesson, Krossdal, og
Þórarinn Haraldsson, Laufási, að
silungseldi í Litluá í tenglsum við
klakrekstur í Krossdal. Þar með
hófst fiskeldi hér á landi, en það er
önnur saga, sem ekki verður farið
nánar út í að þessu sinni.
Einar Hannesson er starfsmaður Lands-
sambands veiðifélaga en var áður fulltrúi
á Veiðimálastofnun.
Erfitt að selja hollenska tómata
Að sögn þýska blaðsins Frank-
furter Algemeine eiga hollenskir
tómataframleiðendur við mjög al-
varleg söluvandamál að stríða.
Það sem veldur því er m.a. 40%
samdráttur í sölu á tómötum á
Þýskalandsmarkaði milli áranna
1992 og 1993. Þetta hefur mjög
mikið að segja fyrir Hollendinga
þar sem 85% af framleiðslu þeirra
hefur farið til Þýskalands.
Þessi söluvandamál hafa komið
mjög hart niður á hollenskum
framleiðendum og hafa margir
þurft að leita til opinberra styrktar-
sjóða um aðstoð.
Ein af ástæðunum fyrir þessum
vanda er sögð vera aukin eftir-
spurn eftir tómötum árin 1988-
1991. Afleiðingar af því urðu síðan
verðhækkanir og auknar fjárfest-
ingar í tómataræktun í Hollandi,
Frakklandi, á Spáni og í Marokkó.
Lægri stofnkostnður og sérstak-
lega lægri vinnulaun á Spáni og í
Marokkó juku vandamál Hollend-
inga, á sama tíma og þeir urðu að
taka á sig auknar álögur vegna
umhverfissjónarmiða heima fyrir.
Meðal annars eiga Holendingar að
draga úr eiturefnanotkun um 60%
til ársins 2000.
Slœmur orðrómur.
Auk þess eiga hollenskir tómat-
ar ekki upp á pallborðið hjá þýsk-
um neytendum. Þeir líta á hol-
lenska tómata sem bragðlausa
gervitómata. Stór hluti kaupenda
kaupir heldur þrjá heimafram-
leidda eða ítalska tómata en átta
hollenska.
Athuganir hjá neytendasamtök-
um á Bonnsvæðinu hafa ekki sýnt
mikinn mun á bragði eða eitur-
efnainnihaldi milli hollenskra og
spænskra tómata en þýski markað-
urinn er mjög kröfuharður í þeim
efnum.
Að sögn Frankfurter Algemeine
hafa Hollendingar í áranna rás
vanmetið kröfur um umhverfis-
væna ræktun sem kemur nú niður á
sölu og veldur verðhruni.
(Gartneryrket nr. 18, 1993).
Æðarfugl eða œðarkóngur
í myndatexta með forsíðumynd í
20. tbl. er sagt að myndin sé af
æðarkóngum ásamt æðarkollu.
Jónas Helgason í Æðey hafði sam-
band við blaðið og taldi að til
vinstri á myndinni væri kynblend-
ingur af æðarkollu og æðarkóngi,
en slíkan kynblending hefði hann
séð meðal æðarfugla í Æðey.
Til fróðleiks um æðarfugla og
skyldar tegundir fylgir hér á eftir
stuttur kafli úr grein eftir Jón Guð-
mundsson líffræðing sem birtist í
12. tbl. Freys árið 1984.
„Æðarfugl, sem á latínu kallast
Somateria mollissima, telst til and-
fugla. Til eru tvær aðrar æðarteg-
undir. Gleraugnaæður (Somateria
fisheri), sem lifir á svæðinu kring-
um Beringssundið, og æðarkóngur
(Somateria spectabilis), sem á sér
varpheimkynni á flestum eyjum
Norður íshafsins, svo sem á Norð-
ur-Grænlandi, Ellesmereeyju í
Kanada og á Frans Josephs landi,
sem er eyjaklasi austur af Sval-
barða. Þessar tegundir eru frá-
brugðnar hinum eiginlegu öndum
að því leyti að þær eru sjófuglar og
halda lítið til á fersku vatni eins og
aðrar endur.“