Freyr - 01.12.1993, Blaðsíða 19

23.’93
FREYR 855
hvað síst fótanna en þar er nú
kynbóta þörf.
Kostir: Fjölhæfni, rými og feg-
urð gangtegundanna eru ásamt
með góðum vilja og göfugri lund
höfuðkostir reiðhestsins svo að
hann geti kallast gæðingur. Því ber
að leggja höfuðáherslu á að þessi
atriði fylgist vel að í ræktuninni og
verði ríkjandi í stofninum.
Mat eiginleika (sköpulag og
kostir) íslenskra hrossa fer fram á
kynbótasýningum og frekar má um
þessi atriði fræðast á sérriti því er
gefið hefur verið út um sýninga-
haldið í hrossaræktinni, ritinu
Kynbótadómar og sýningar.
íslenskur
hrossabúskapur
Lengi var nokkurt hjarð-
mennskusnið á hrossahaldi lands-
manna en á þessari öld hefur
hrossabúskapurinn smám saman
breyst úr hjarðbúskap í ræktunar-
búskap, þó að hið fyrrnefnda
þekkist enn.
Reiðhrossarækt er höfuðmark-
mið en kjötframleiðsla kemur til
þó að ekkert sé sérstaklega lagt
fram til hennar sem ræktunarsjón-
armiðs. Kjötið var áður fyrr all-
verðmæt afurð en á nú við vaxandi
samkeppni og minnkandi vinsældir
að etja þó að hér sé um gæðafæðu
að ræða. Aðrar aukaafurðir sem
nýta má eru blóð úr fylfullum
hryssum til lyfjagerðar, húðir og
jafnvel hrosshár og kaplamjólk.
Ræktunarbúskapur er forsenda
fyrir arðsemi í hrossabúskap eins
og í öðrum greinum landbúnaðar.
Almenn þátttaka í kynbótastarfinu
er mikilvægasti þátturinn en auk
þess þarf að koma til rétt meðferð
hrossana í uppeldi sem í tamningu
og þjálfun. Þar er fóðrunin og beit-
in mikilvæg.
Hin meginforsenda fyrir arð-
semi í hrossabúskap er markaðs-
setning afurðanna. Þar er bæði um
að ræða sölu á reiðhrossum innan-
lands og úr landi og einnig kjöt-
sölu. Mest af kjötinu er selt til
Japans en lítið fæst fyrir aðrar
aukaafurðir en kjöt. Síðustu ár
hafa um 2.000 hross verið seld úr
landi árlega, þar af um helmingur
hryssur og ógeltir hestar, hinn
helmingurinn er geltir reiðhestar.
Helstu markaðslönd eru Svíþjóð
og Þýskaland með nær 70% af
sölunni. Útflutningsmarkaðurinn
hefur aukist fram á síðustu ár en
síðan haldist svipaður. Innan-
landssala er lauslega áætluð um
1.500 geltir reiðhestar á ári en auk
þess þarf hross til að endurnýja
undaneldishross og smala- og
vinnuhesta. Að öllu athuguðu er
þó ljóst að síðustu ár hefur ásetn-
ingur verið of mikill og hrossin eru
nú of mörg í landinu en það dregur
úr hagnaði og veldur landspjöllum.
Erfitt er að nefna tölur um arðsemi
hrossabúskapar í heild vegna
skorts á áreiðanlegum gögnum, en
telja má líklegt að hrossaræktin
skapi á einn eða annan hátt u.þ.b.
300 til 500 ársverk í landinu.
Frœðileg
undirstöðuatriði
í 2. töflu eru sýnd stig skipulegs
kynbótastarfs.
2. tafla. Stig skipulegs kynbótastarfs og skilgreining starfssviðs þeirra aðila sem vlnna að kynbótum.
Stig: Á starfssviði:
1. Kynbótamarkmið Ræktenda Framkvæmdaaðila kynbótastarfsins Vísindamanna
2. Auðkenning og skráning Framkvæmdaaðila kynbótastarfsins
3. Val eiginleika sem valið skal fyrir Framkvæmdaaðila kynbótastarfsins
(úrvalsmark eða úrvalsskilyrði) Vísindamanna
4. Kynbótafræðileg greining Vísindamanna Framkvæmdaaðila kynbótastarfsins
5. Kynbótamat Vísindamanna Framkvæmdaaðila kynbótastarfsins
6. Kynbótaskipulagning Vísindamanna Framkvæmdaaðila kynbótastarfsins
7. Úrval Ræktenda Framkvæmdaaðila kynbótastarfsins

Stóðið rekið í rétt á Undirfelli í Vatnsdal (fjárréttin í baksýn). Myndin er
sennilega frá 6. áratugnum.