Freyr - 01.12.1993, Blaðsíða 26

862 FREYR
23.'93
Góð beitilö'nd með miklu afsmára eru undirstaða sauðfjárrœktarinnar í Nýja-
Sjálandi.
hvaö valdi, en algengasta skýringin
er að útbreiðsla fífilsins sé afleið-
ing langvarandi ofbeitar sauðfjár
og kanína. Þykir sumum
skömminni til sé skárra að hafa
hann en ekki neitt.
Fleiri blikur eru á lofti. Kreppan
hefur í för með sér minnkandi
áburðarnotkun, sem aftur leiðir til
vaxandi beitarálags. Einnig eru
fleiri einkenni landhnignunar að
koma í ljós, sem mönnum hafði
verið hulið áður. ísland er að
mörgu leyti einstakt sem víti öðr-
um til varnaðar og til rannsókna á
jarðvegseyðingu. Kristín Svavars-
dóttir er t.d. farin að vekja athygli
Nýsjálendinga á ýmsum einkenn-
um jarðvegseyðingar sem hún hef-
ur tekið eftir þar, en eru vel þekkt
hér heima.
Gróðurverndarstarf í Nýja-
Sjálandi er nú á tímamótum.
Vatnasviðsráðin, sem báru
ábyrgðina á verndunarstarfinu fyr-
ir hönd stjórnvalda, voru að mörgu
leyti ekki talin hafa aðlagað sig að
auknum verndunarkröfum og
breyttum þjóðfélagsháttum. Ný-
búið er að endurskoða frá grunni
lög um verndun jarðvegs og gróð-
urs. Vatnasviðsráðin stóðust ekki
þá endurskoðun og voru lögð nið-
ur. Gallinn er hins vegar sá að nýtt
kerfi er ekki komið í gagnið. Því
ríkir eins og er hálfgert tómarúm
þar sem hvorki er fyrir hendi gul-
rótin til að laða menn áfram eða
svipan til að veita aðhald. Fróðlegt
verður að sjá hver framvindan
verður, en talið er að ekki verði
búið að greiða úr flækjunni fyrr en
á næsta ári.
Lúpínan.
Ýmsar belgjurtir hafa verið
reyndar í landbúnaði á Nýja-
Sjálandi. Greinarhöfundur hefur
ekki beint fengið orð fyrir að vera
frábitinn tilraunum með lúpínu-
rækt, og því er við hæfi að gera
henni nokkur skil hér. Mikill áhugi
er á lúpínu á Nýja-Sjálandi, en því
fer fjarri að menn séu einhuga um
það mál. Sumir sjá lúpínuna fyrir
sér sem undrajurt til landbúnaðar
og landgræðslu, en aðrir tala um
vistfræðilegt slys. Umræðan
hljómaði nokkuð kunnuglega.
Einna útbreiddust var
trjálúpínan, Lupinus arboretus,
sem er nokkurs konar runni með
smágerð blöð og gul blóm. Hún
var orðin algeng víða um landið og
einkum notuð sem áburðarfram-
leiðandi í skógrækt. Árið 1989
barst hins vegar til Nýja-Sjálands
sveppur sem leggst á rætur lúpín-
unnar og hann er á góðri leið með
að útrýma henni. Trjálúpínan er
nú sjaldgæf þar sem hún var algeng
áður.
Önnur lúpínutegund er að
breiðast út víða á melum og áreyr-
um og annars staðar þar sem jarð-
rask hefur orðið. Það er Russell-
lúpínan svokallaða. Hún var upp-
haflega kynbætt af garðyrkju-
manni í Bretlandi sem hún er
kennd við. Hann eyddi einum
fjórtán árum ævi sinnar við að æxla
saman Lupinus polyphyllus og
Lupinus arboretus til þess að fá
fram fallegt litarafbrigði til að
heiðra konung sinn. Hann uppskar
loks laun erfiðis síns með þessari
fallegu lúpínu sem prýðir garða
víða hér heima. Russell-lúpínan
var flutt inn í Mt. Cook þjóðgarð-
inn 1952 og hefur breiðst þar tals-
vert út síðan, því að þar eru miklar
áreyrar sem lúpínan á auðvelt með
að nema land í. Hún setur sterkan
svip á landið, sem veldur ýmist
yndi eða hugarangri eftir því hver á
í hlut, en víst er um það að flestir
leggja lykkju á leið sína til að geta
haft þessa litfögru lúpínu með á
myndum sem teknar eru af kon-
ungi fjallanna, Mt. Cook. Davíð
Scott, leiðsögumaður okkar fyrsta
daginn, hafði mikið dálæti á lúpín-
unni, sem undraði mig reyndar
ekki þegar í ljós kom að móðir
hans átti einna stærstan þátt í út-
breiðslu lúpínunnar á þessum slóð-
um.
Á tilraunasvæði Davíðs Scott,
þar sem óx mikill fjöldi tegunda,
virtist ein plöntutegund álitlegri en
aðrar. Það var lúpínutegundin
Frh. á bls. 870.