Freyr - 01.06.1995, Blaðsíða 9

Ég hef einhvern veginn á tilfinn-
ingunni að vendipunkturinn sé
ekki svo langt undan, sóunin og
bruðlið í lífsháttum nútímafólks
gangi sér til húðar fyrr en varir, ef
ekki fyrir skynsemi þá fyrir neyð.
Já, það gæti verið og það er vonandi. Ég
sé mikið eftir gamla SIS og kaupfélög-
unum þegar þetta voru fyrirtæki þar sem
samvinnuhugsjónin réð stefnunni. Það
voru engin smáræðis áhrif sem það hafði á
þjóðina og byggði upp þessi góðu lífskjör
sem við eignuðumst.
Nú er allt erfiði búið í landinu. Það er
ekki til erfiði eins og áður þekktist.
En hvernig finnst þér horfa hér í kring-
um þig um mannlff og búskap?
Ég vil nú segja að lengi fram eftir öld-
inni vorum við hér á Skarðsströndinni á
steinöld. Hér kemur ekki vegur eða sími
fyrr en um 1950. Ég vil segja að Asgeir
Bjamason í Asgarði hafi bjargað okkur úr
steinöldinni þegar hann vann kjördæmið,
við búum að því enn. Síðan hafa einnig
komið ágætir þingmenn úr ýmsum flokk-
um og látið gera margt gott. Hér er t.d.
prýðileg heilsugæsla. Svo kom hér sam-
veiturafmagn á 8. áratugnum. Stjómvöld
vildu aftur á móti hafa Skarðströndina sem
þjóðgarð, þar sem engu yrði breytt, enda
eru hér ýmsir sögufrægir staðir.
Áður fyrr var álitið að Skarðstrendingar
þyrftu sérstakan sýslumann og þeir voru
hér líka og sátu á Skarði. Þá var hér allt í
málaferlum og rifrildi. Séra Friðrik
Eggerz lýsir þessu vel í bókum sínum.
Hvernig var þaö með sauðfjár-
búskap hér á fyrri hluta aldarinnar.
Byggðist hann á fjörubeit og að
nyta eyjarnar að einhverju leyti?
Já, þeir sem áttu eyjar, þeir flutti fé sitt
fram í eyjar á útigang. Ég gerði það sjálfur
á sínum tíma. En fjörubeitin nýttist alltaf
illa þegar það gerði frost, en allar götur var
beitt í fjöru þegar hægt var. Það voru engin
stór fjárbú hér á Skarðströndinni. Hér voru
margir bændur leiguliðar og bjuggu við
lénsskipulag. Það var Skarð sem átti mikið
af jörðum hér áður fyrr.
Gamli Kristinn á Skarði var mildur
lánardrottinn, það verður ekki annað sagt,
en þá voru há jarðarafgjöld. Þegar t.d. for-
eldrar mínir tóku þessa jörð á leigu þá var
gjaldið 40 kinda fóður. Það vom ekki marg-
ir bændur sem áttu mikið meira fé. I þessu
basli vom þau í 13 ár, eða þangað til þau
gám keypt þessa jörð.
Húsnæðið var bara moldarhrúga á túninu
og ég man eftir að rúmbælið mitt var
þannig að fúinn hafði étið panelinn upp á
rúmstokkana. Það voru mjög fallegir
sveppir sem uxu út úr veggnum. Svo lak
bærinn hverjum dropa sem rigndi á hann og
maður varð að sofa undir alls konar dollum.
Svo man ég eftir einn veturinn að það fóm
hestar upp á bæinn. Það var svona sund
milli tveggja þekja þar sem gangur var
undir þar sem þeir komust upp. Svo
heyrðist djöflagangur og læti og ég hélt
fyrst að þetta væri draugur, en þegar kveikt
var ljós þá bara horfði maður upp í norður-
endann á einni merinni, sem var komin hálf
niður um þakið. Það varð að fara að brölta
við að ná henni upp úr og það tókst. Síðan
varð að refta yfir gatið og þá varð að taka
reiðingstorfur sem vom þurrar og notaðar
vom undir klifbera á hestum, og setja yfir
gatið og þétta svo með kúamykju. Annarra
kosta var ekki völ.
Þetta er lífsbaráttan sem þú
minnist frá œskuárum þínum?
Já, þetta og annað svipað er saga ís-
Gömul mynd af Steinólfi í
Fagradal, lengst til hœgrí,
á leið út í eyjar með Birni
Björnssyni, Ijósmyndara,
lengst til vinstri, til að
mynda fuglalíf.
Hér voru margir
bœndir leiguliðar
og bjuggu við
lénsskipulag.
Grágœs á hreiðri.
„Gœsavarp er árlega að
aukast hjá mér í
eyjunum", segir
Steinólfur.
6. '95- FREYR 241