Freyr - 01.06.1995, Blaðsíða 28

Til þessa hefur grœnmeti verið helsta afurð lífrœns búskapar hér á landi. Efvel á að
vera þarf skjólbeltarœkt að tengjast lífrœnum landbúnaði. (Freysmynd).
skaparháttum er að hinn faglegi
grundvöllur verði efldur, sbr. lið b),
c) og d) hér á eftir. íslenskir bú-
vísindamenn, dýralæknar og aðrir
fagmenn hafa góða grunnmenntun,
innlenda og erlenda, og telur nefnd-
in þá vel í stakk búna til að byggja
upp trausta innlenda þekkingu á
lífrænum búskap.
b) Rannsóknir.
Þar sem líta ber á eflingu lífræns
landbúnaðar sem nýsköpun í ís-
lenskum landbúnaði þarf að huga
sérstaklega að stöðu rannsókna um
þau efni. Þótt að hluta sé verið að
endurvekja gamla búskaparhætti,
svo sem með aukinni notkun
búfjáráburðar, nýta lífrænir bændur
margvíslega vistvæna tækni og nýj-
ungar. Það kemur m.a. fram í fskj.
5, 11, 12 og 15 að fyrir liggja niður-
stöður fjölda tilrauna, og nokkrar
eru í gangi, um ýmsa þætti sem
varða lífræna ræktun, svo sem með
belgjurtir og búfjáráburð, og varð-
andi lífrænt búfjárhald svo sem
með úthagabeit, húsvist og hrein-
leika afurða. Þótt sumar þessara
tilrauna séu nær jafn gamlar öldinni
treysta þær þekkingargrunninn og
geta komið að gagni við nýjar rann-
sóknir. Á Rannsóknastofnun land-
búnaðarins, Bændaskólanum á
Hvanneyri, Garðyrkjuskóla ríkisins
á Reykjum í Ölfusi og víðar eru í
gangi tilraunir og áform um fleiri
sem koma til með að renna styrkari
stoðum undir lífrænan landbúnað.
Má t.d. nefna belgjurtaverkefni og
áform um samanburð á lífrænum og
tilbúnum áburði hjá Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins, áform um
rannsóknir á nýtingu sláturúrgangs
til áburðarvinnslu á vegum Bænda-
skólans á Hvanneyri og Hagþjón-
ustu landbúnaðarins og tilraunir
með safnhaugagerð á Garðyrkju-
skóla ríkisins á Reykjum. Auk þess
er unnið að tilraunum með nýja
tækni við safnhaugagerð á Neðri-
Hálsi í Kjós í samvinnu við Iðn-
tæknistofnun. Aftur á móti hafa
ekki verið sett upp sérstök tilrauna-
verkefni vegna lífræns landbún-
aðar. Þeirra er nú þörf og hefur
nefndin komist að þeirri niðurstöðu
að auk sérstakra tilrauna liggi beint
við að þeir sem t.d. sinna rann-
sóknum í túnrækt, garðyrkju og
gróðurhúsarækt leiti eftir samvinnu
við bændur sem nú þegar stunda líf-
rænan landbúnað og rannsaki og
skrái niðurstöður um frjósemi jarð-
vegs, áburðarnotkun, uppskeru o.fl.
á þessum búum. Huga þarf sérstak-
lega að bættri nýtingu búfjár-
áburðar og nýtingu engja til slægna.
Einnig þarf að kanna hagræna þætti
og afkomu í lífrænum búskap sem
er lítt þekkt hér á landi. Þróa þarf
einfaldar- og fljótvirkar aðferðir til
að meta ástand og gæði beitilanda
og til að ákvarða hámarksbeitarálag
í úthaga sbr. fskj. 2. Því má við
bæta varðandi rannsóknaþáttinn að
allir sem nefndin leitaði álits hjá
varðandi hann höfðu jákvæð við-
horf til eflingar rannsókna í þágu
lífræns landbúnaðar.
c) Kennsla
Til að unnt sé að nýta sem best þá
þekkingu sem tiltæk er, eða verður
aflað á komandi árum, er nauðsyn-
legt að efla fræðslu bændaefna,
starfandi bænda og annarra sem á
einn eða annan hátt vinna að líf-
rænum landbúnaði. Þessir búskap-
arhættir krefjast mikils skýrsluhalds
og vandaðra vinnubragða á öllum
stigum framleiðslunnar og eins og
áður var vikið að er í raun um ný-
búgrein að ræða sem taka þarf föst-
um tökum í upphafi. Því er þekk-
ingarþörfin mikil og getur skipt
sköpum hvernig bænda- og garð-
yrkjuskólar bregðast við þessum
vaxtarbroddi í íslenskum landbún-
aði. I ljós kom að forráðamenn
skólanna eru nú þegar farnir að
huga að því hvernig slíkri fræðslu
verður best fyrir komið. í öllum
skólunum hefur kennsla í umhverf-
isfræði verið efld á seinni árum og
varða sumir þættir þess náms líf-
rænan landbúnað beint eða óbeint.
Bændaskólinn á Hvanneyri býður í
vetur í fyrsta skipti upp á valgrein
innan landnýtingarsviðs bænda-
deildar er nefnist „vistvænn land-
búnaður“. í raun er þungamiðjan í
þessu námi lífrænn landbúnaður,
sem margir telja vistvænsta stig
landbúnaðar, en jafnframt er vikið
að millistigum þar sem gerðar eru
meiri umhverfiskröfur til fram-
leiðsluhátta en í almennum land-
búnaði. Nefndin telur þetta góðan
vísi að sérstakri kennslu í lífrænum
landbúnaði og bendir jafnframt á að
Bændaskólinn á Hvanneyri hélt í
apríl 1994 vel heppnað námskeið
um lífrænan landbúnað fyrir bænd-
ur, kennara, ráðunauta og aðra sem
láta sig varða þann búskap. Áform
eru uppi um áframhald slíkra end-
urmenntunarnámskeiða. Þá má geta
þess að nemandi á lokaári í búvís-
indadeild vinnur nú að aðalverkefni
til kandídatsprófs í lífrænum land-
búnaði. Garðyrkjuskóli ríkisins á
Reykjum í Ölfusi hefur verið með
nokkra kennslu í lífrænni ræktun í
260 FREYR - 6.'95