Freyr - 01.08.1998, Blaðsíða 4

Frá ritstjóriu
Stórstígar framfarir í
alifugla- og svínarækt
ó að alifugla- og svínarækt hafi hafist jafn-
hliða landnámi norrænna manna hér á landi
er það ekki fyrr en nokkuð var liðið fram á
þessa öld að þessar búgreinar fóru að hasla sér völl
að ráði í íslenskum landbúnaði.
Fjölmörg ömefni hér á landi tengd svínum eru
til vitnis um að landnámsmenn hafr tekið með sér
svín til landsins, ásamt öðrum bústofni. Vitað er að
veðurfar var fremur hlýtt á fyrstu öldum íslands-
byggðar og unnt að stunda hér kornrækt á þeim
trma, en þegar kólnaði í ári nokkrum öldum srðar
hurfu svín hér af sjónarsviðinu.
Fá örnefni tengjast alifuglum hér á landi, en get-
ið er bæði um hænsni og gæsir sem búfénað í forn-
ritum. Gamall hænsnastofn er einnig varðveittur hér
á landi, kallaður landnámsstofn, sem Rannsókna-
stofnun landbúnaðarins hefur tekið upp á arma sína.
Svínarækt hófst aftur hér á landi upp úr 1870, en
í óverulegum mæli og fyrst mest tengt útlendingum
sem hér bjuggu og störfuðu, t.d. við verslun eða
hvalveiðar, en síðar á vegum bænda og fyrirtækja
þeirra. Fyrst eftir að mjólkusamlög hófu starfsemi
sína héldu þau svín til að nýta undanrennu. Þetta
átti bæði við um Flóabúið og búið á Akureyri.
Endurreisn svínaræktar hér á landi hófst með
innflutningi á dönsku landkyni en um 1930 voru
einnig flutt inn svín af breskum kynjum. Eftir það
varð alllangt hlé á innflutningi svína og innflutn-
ingur jafnframt bannaður. Þegar komið var fram
undir 1980 hafði íslensk svínarækt dregist mjög
aftur úr svínarækt í nálægum löndum. í grein eftir
Pétur Sigtryggsson, svínaræktarráðunaut B1 í þessu
blaði, segir um stöðu íslenskrar svínaræktar um
það leyti: „Grísir voru léttir við got, margir fæddust
dauðir eða dóu skömmu eftir fæðingu, vöxtur grísa
var mjög hægur og tók um tveggja til þriggja mán-
aða lengri tíma að koma grísum upp í sláturstærð á
íslandi heldur en á Norðurlöndum og fitusöfnun
þeirra var miklu meiri.“
I framhaldi af þessu var farið að efla skýrsluhald
meðal svínabænda enda kom í ljós að með því
mátti bæta reksturinn verulega. Stóra stökkið í fram-
förum í svínarækt varð hins vegar þegar Svína-
ræktarfélag íslands gekkst fyrir því að koma á fót
einangrunarstöð í Hrísey og hefja innflutning á
svínum til kynbóta á svínastofninum. Leyfi til inn-
flutnings fékkst árið 1994 og voru þá fluttar inn
gyltur með fangi af norsku landkyni. Kynbótagrís-
um frá þeim innflutningi var dreift frá Hrísey á ár-
unum 1995 og 1996 og með afkvæmum þeirra og
íslenskra svína, sem fyrir voru, urðu fljótt veruleg-
ar framfarir í rekstri svínabúa hér á landi; fóðumýt-
ing batnaði veralega, vaxtarhraði sláturgrísa jókst
jafnframt því sem þeir urðu magrari.
Um árabil starfaði svínaræktamefnd á vegum BÍ
og fjallaði hún um kynbætur og önnur fagmál bú-
greinarinnar. Um mitt á 1996 tók Fagráð í svína-
rækt við hlutverki nefndarinnar. Það er skipað
tveimur fulltrúum frá Bændasamtökum íslands og
sex fulltrúum frá Svínaræktarfélagi íslands. í árs-
lok 1996 setti Fagráðið íslenskri svínarækt kyn-
bótastefnu til næstu 10 ára. Megininntak hennar er
að svínarækt hér á landi verði byggð upp á reglu-
legum (árlegum) innflutningi á erfðaefni til lands-
ins, bæði lifandi svínum og sæði. Með því móti
jafnist samkeppnisstaða íslenskrar svínaræktar og
erlendrar. Svínarækt hér á landi verði byggð upp á
þríblendingsrækt með Landkyni, Yorkshire-svína-
stofni og Duroc-svínastofni sem grunnstofnum.
Með þeirri ræktunarstefnu sem hér hefur verið rak-
4 - Freyr 10/98