Freyr - 01.08.1998, Side 19

1200 -
Áætlurt árRframlpirtisla pftir m/ltii 1QRR-1QQ7
1983 1984 1988 1986 1967 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
Mynd 1.
ií^ ^
Aætlaður fjöldi nytjagrísa eftir gyltu
1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
Mynd 2.
rannsóknum og kjötrannsóknum
opnuðust augu flestra svínarækt-
enda fyrir þörfinni á umbótum í ís-
lenskri svínarækt. Þrátt fyrir það að
ég væri margbúinn að sýna fram á
að mjög erfitt væri að reka svínabú á
hagkvæman hátt án skýrsluhalds,
voru það einungis 8-10 svínabænd-
ur, sem notfærðu sér þessi skýrslu-
eyðublöð, en flestir þeirra eru nú
með best reknu svínabúin og telja að
ekki sé hægt að stunda svínarækt án
skýrsluhalds.
Á árunum 1984-1994 mældi ég
8-10 þúsund sláturgrísi í sláturhús-
um víðs vegar um land og sendi við-
komandi svínabændum niðurstöð-
umar. Aðaláherslan var lögð á að
minnka fitusöfnun sláturgrísanna,
en það er tiltölulega auðvelt, þar
sem arfgengi fitumála er mjög hátt
eða 0,50-0,60. Niðurstöður þessara
mælinga, ásamt niðurstöðum af-
kvæmarannsókna og kjötrannsókna
frá árunum 1980-1983, hafa síðan
verið notaðar þegar breytingar hafa
verið gerðar á kjötmati. Samtímis
þessum fitumælingum í sláturhús-
um, eða allt frá árinu 1985, mældi
ég sýrustig í kjöti sláturgrísa til að
kanna útbreiðslu vatnsvöðva. Til-
gangurinn með þessum mælingum
var að finna þá gelti og gyltur sem
eiga afkvæmi með vatnsvöðva eða
PSE-kjöti. PSE-kjöt eða vatnsvöðvi
er fölt, lint og slepjulegt og verður
þurrt og seigt eftir matreiðslu.
Rannsóknir hafa sýnt að vatns-
vöðvi í svínum orsakast af erfðavísi
(h), sem er víkjandi gagnvart erfða-
vísi sem kemur í veg fyrir vatns-
vöðva (H). Þessir erfðavísar eru
ávallt tveir saman í hverjum einstak-
lingi. Eðlisfar svína gagnvart vatns-
vöðva getur þar af leiðandi verið
með þrennu móti eftir samsetningu
erfðavísanna:
A. HH - arfhreinn einstaklingur sem
er ónæmur gagnvart vatnsvöðva.
Öll afkvæmi þessa einstaklings
eru ónæm fyrir vatnsvöðva þar
sem þau fá erfðavísinn H frá
þessum einstakling.
B. Hh - arfblendinn einstaklingur,
ónæmur fyrir vatnsvöðva. Þessir
einstaklingar flytja erfðagallann í
duldu ástandi, frá einni kynslóð
til annarrar.
C. hh - einstaklingur með vatns-
vöðva. Þessir einstaklingar eru
viðkvæmir gagnvart streitu og
kjötið af þeim verður fölt, lint og
slepjulegt (PSE-kjöt).
Þrátt fyrir að með sýrustigsmæl-
ingum sé ekki unnt að fínna arf-
blendna einstaklinga (Hh), sem bera
þennan erfðagalla frá einni kynslóð
til annarrar, varð mikill árangur af
þessum sýrustigsmælingum. Nú á
allra síðustu árum hefur tekist að
finna hentuga aðferð til að greina
áðumefnda erfðavísa í blóðsýnum
svína. Af þessum blóðsýnum er
hægt að staðfesta þessa erfðavísa
bæði í arfhreinu og arfblendnu
ástandi. Þar af leiðandi á að vera
auðvelt að losna við þennan erfða-
galla úr íslenska svínastofninum
með því að taka blóðsýni úr þeim
svínum sem notuð em til undaneld-
is. Rétt er að benda á að þrátt fyrir
að tekist hafi að greina áðumefnda
erfðavísa í blóðsýnum eru sýmstigs-
mælingar nauðsynlegar til að kanna
streitueinkenni í svínakjöti á svip-
aðan hátt og gert er við aðrar kjöt-
tegundir. Nánari upplýsingar um
sýrustigsmælingar í svínakjöti er að
finna í eftirfarandi grein eftir mig.
„Streita í svínum og áhrif streitu á
kjötgæði og þrif svína,“ Freyr 1989;
37-39.
Til þess að sem mest not yrðu af
Freyr 10/98 - 19