Freyr - 01.01.2000, Blaðsíða 14

hefðbundins sláturtíma og lífræna
sauðfjárræktin.
Neikvæðu atriðin, sem upp hafa
komið undanfarin ár, eru þau sem
allir þekkja, en em að mínu viti af
tvennum toga:
1. Kvótakerfið leiddi til minnkunar
búanna og stöðnunar svo að
margir bændur hafa nú minni bú
en þeir höfðu fyrir 20 - 25 ámm,
enda þótt engar takmarkanir séu
á fjölda fjár eða framleiðslu eftir
síðustu samninga. Almennar
tækniframfarir hafa verið sára-
litlar í greininni. Afleiðing af
þessu er m. a. að tekjur bænda
eru ónógar, eða réttara sagt alltof
litlar. Þeir hafa verið að ganga á
eigur sínar undanfarin ár.
2. Önnur afleiðing er sú að alltof
lítil þróun hefur verið í greininni
og nýjungar fátíðar. Það er fátt
sem hvetur bændur til dáða eða
gefur ungum mönnum tækifæri.
Það sama gildir um afurðir úr
dilkakjöti þó að vissulega séu
einstaka afurðastöðvar að gera
ágæta hluti.
Það, sem verst hefur þó farið með
sauðijárræktina og bændur, er minnk-
andi neysla dilkakjöts en hún hefur
farið úr nær 40 kg niður í 25 kg á íbúa
á ári. Er þessi minnkun afleiðing af
kvótakerfmu? Væntanlega em ekki
margir sem telja það. Ég trúi því að
neikvæð umræða um sauðijárræktina
eigi sinn þátt í því að minnka neysl-
una og að því leyú gæú kvótkerfið
hafa átt sinn þátt í því. Stærstan þátt í
þróuninni eiga þó breyttar neyslu-
venjur og lækkun verðs á svína- og
alifuglakjöú. Sauðfjárbændur hljóta
þá að spyija: Hvað er hægt að gera til
að efla íslenska sauðijárrækt? Getum
við aukið neysluna vemlega aftur?
Að mínu viú er svarið nei, nema okk-
ur takist að selja ferðamönnum meira
dilkakjöt. Það ætú að vera hægt en
varla nema íslenskir matreiðslumenn
og veitingahúsaeigendur telji sig
græða á því og séu velviljaðir ís-
lenskri sauðijárrækt. Það verður því
að teljast árangur ef okkur tekst að
halda neyslunni í því sem hún er nú,
að hún fari ekki niður fyrir 24 - 25 kg
á mann. Getum við það? Tækist
sauðfjárrækúnni að komast íyrir al-
vöm inn á skyndibitamarkaðinn væri
möguleiki að halda í horfinu og vel
það?
Vaxtarmöguleikar
Að mínu viti eru nokkrir minni
háttar vaxtarmöguleikar sem hafa
ekki verið nýttir sem skyldi.
1. Framleiðsla sauðaosta. Ég mun
ekki fara ítarlega út í þetta atriði
en það er ljóst að nokkrir bændur
gætu aukið tekjur sínar verulega
með því að mjólka ær og búa til
osta úr mjólkinni. Þetta tel ég
einkum koma til greina þar sem
slátrað er í sumarslátrun og að
æmar verði mjólkaðar í fram-
haidi af því. Ég tel að hag-
kvæmni þessa verði fólgin í því
að bóndinn og fjölskylda hans
vinni verkið til enda; búi til ost-
ana og selji þá að einhverju leyti
líka. Hér þarf þó að koma til
vemlegt þróunarstarf.
2. Sérstök ullar- og gærufram-
leiðsla. Islenska ullin hefur sér-
kenni sem hægt væri að nýta bet-
ur. Togið er einstakt en því hefur
því miður heldur hrakað frekar
en hitt. Það hefur orðið grófara
og e. t. v. glansminna. Hugsan-
legt er að bæta úr þessu. Það
veltir þó varla stóm hlassi. Ann-
að er að íslenska gæran hefur
sérkenni sem gætu nýst. Hér er
ég að tala um léttleika gæmnnar,
sem nýtist bæði í mokkafram-
leiðslu og í feldrækt. Ég á ekki
von á að þessi atriði muni breyta
þróun íslenskrar sauðfjárræktar
en þau geta hjálpað, eins og öll
viðbót. Þeir sem hafa stjómað
leiðbeiningaþjónustunni hafa
ekki sinnt þessum málum nógu
vel, að mínu viti.
3. Þyngri dilkar. Eftir því sem
stærri hluti kjötsins er notaður í
vinnslu af einhverju tagi má
leiða að því líkur að hagkvæm-
ara sé að dilkar séu þyngri. Þetta
má gera með eldri dilkum, með
því að slátra seinna, með því að
lát bera fyrr eða auka vaxtar-
hraðann á einhvem hátt.
Hvað er þá til ráða?
Það hefur lengi verið ljóst að ís-
lensk sauðfjárrækt verður að
byggja á útflutningi til að eiga
möguleika á að halda stöðu sinni,
þróast og jafnvel aukast, A undan-
förnum árum hafa verið gerðar
margar og í flestum tilvikum mis-
íslenskir Jjárbœndur þurfa að geta keppt við starfsbrœður sína í Evrópu á
jafnréttisgrundvelli.
10 - Freyr 1/2000