Freyr - 01.04.2000, Blaðsíða 9

Samanburöur 98-99
5000
2000
-1000
Mynd 3. Samanburður ajurða eftir héruðum árin 1998 og 1999.
□ 1998 ■ 1 999
fjölgað búum í skýrsluhaldi í Nf.
Hrunamanna þannig að það nær
aftur fomri frægð með kúafjölda en
þar voru samtals 1057 kýr sem
komu á skýrslur á árinu.
Mesta afurðaaukning
fyrr og síðar
Aukning afurða á milli ára er nú
meiri en dæmi em um nokkm sinni
fyrr í nær heillar aldar starfi naut-
griparæktarfélaga í landinu. Meðal-
afurðir eftir hverja reiknaða árskú
voru 4579 kg (4392) af mjólk og
aukningin því 187 kg á milli ára eða
4,26%, sem verður að teljast feiki-
lega mikið, hvaða samanburði sem
beitt er við skoðun á þessum tölum.
Á síðustu tveimur ámm hefur því
nánast orðið stökkbreyting í meðal-
afurðum hjá íslenskum kúm vegna
þess að aukningin á árinu 1998 var
sú langsamlega mesta sem sést
hafði til þess tíma eins og lesendur
vafalítið muna. Þegar skoðaðar em
meðaltalstölur fyrir fullmjólka kýr
kemur ekki síður fram eftirtektar-
verður hlutur. Þær reynast 4563 kg
(4401). Það sem er merkilegt við
þessar niðurstöður er að nú em
meðalafurðir árskúa í fyrsta sinn
hærri en hjá fullmjólka kúm. Það er
framhald af þróun sem hefur mátt
greina síðustu ár. Til þessa geta
vafalítið legið margar samverkandi
ástæður sem erfitt er að greina, en
án efa er ein hin allra mikilvægasta
í því sambandi að kvígurnar, sem
eru að koma í framleiðsluna, verða
sífellt getumeiri og eru að skila
miklu meiri afurðum en þekktist
aðeins fyrir örfáum árum.
Þegar bomar eru saman tölur á
milli ára er það ekki síður jákvæð
þróun að sú jafna lækkun efnahlut-
falla mjólkurinnar, sem sést hefur á
síðustu ámm, virðist nú vera stöðv-
uð. Meðalefnamagn hjá öllum
skýrslufærðum kúm mælist 4,06%
(3,99%) í fitu og 3,31% (3,31%) í
próteini. Þannig eykst fituhlutfallið
allnokkuð og próteinhlutfallið
stendur í stað, en hjá fullmjólka
kúnum þá má greina kommutölu-
breytingu í jákvæða átt í prótein-
hlutfalli. Þessar niðurstöður verður
að skoða með hliðsjón af þeirri
verulegu magnaukningu mjólkur
sem jafnhliða verður vegna þess að
sterkt neikvætt samband magns
mjólkur og efnahlutfalla er ákaf-
lega vel þekkt. í ljósi þessa er aug-
ljóst að aukning í magni verðefna í
mjólkinni er enn meiri á milli ára en
aukning magnsins og nemur aukn-
ing verðefna (mjólkurfita + mjólk-
urprótein) rétt tæpum 5% hjá heils-
árskúnum.
Aðeins hluti skýrsluhaldara skrá-
ir kjamfóðurgjöf. Auk þess hefur
reynslan sýnt að nákvæmni þeirrar
skráningar er í sumum tilfellum
takmörkuð. Þrátt fyrir það er hins
vegar góð reynsla af því að þær nið-
urstöður, sem þar fást, ná samt til-
tölulega nákvæmlega að mæla þær
breytingar sem verða í kjamfóður-
notkun í mjólkurframleiðslunni frá
ári til árs. I því ljósi öðru fremur ber
að lesa og skoða þær niðurstöður.
Reiknuð meðalnotkun kjarnfóðurs
á árskú var 748 kg (699). Aukning í
kjamfóðurgjöf á milli ára er því 49
kg. Það er vel þekkt að hin gamla
góða regla um að krefjast 2,5 kg af
mjólk fyrir hvert kg kjamfóðurs er
algert hámark sem eðlilegt er að
fara fram á og í raun meira en eðli-
legt er fyrir kýr í mikilli framleiðslu
vegna þess að þá er eðlilegt að auk-
ið kjamfóður fari að draga úr gróf-
fóðuráti. Þegar þessar viðmiðanir
em notaðar kemur í ljós að afurð-
aukningin er verulega umfram það
sem kjamfóðuraukningin gefur til-
efni til. Þetta segir okkur að ís-
lenskum bændum hefur á árinu
1999 tekist enn betur en árið áður
að fóðra kýr sínar til góðra afurða
og náð enn betri nýtingu fóðurs en
árið áður. Þama er vonandi bæði
um að ræða áhrif betra gróffóðurs
og aukinnar kunnáttu bænda við
fóðrun og meðferð gripanna.
Ástæður
afurðaaukningar
Hinn feikilega góði árangur í
framleiðslunni á árinu 1999 verður
því að öllum líkindum rakinn til
fleiri þátta sem allir hafa lagst á
eina sveif, fóðmn kúnna hefur verið
betri en áður, gróffóðrið gæða-
meira, árferði hagstætt, rýmri fram-
leiðsluheimildir vegna greiðslu
fyrir umframmjólk og afkastameiri
gripir til framleiðslu en áður sem
afrakstur ræktunarstarfs síðari ára.
Afurðaþróun er samt ekki á einn
veg um allt land. Það má sjá á mynd
3 þar sem sýndur er samanburður
afurða í einstökum hémðum árin
1998 og 1999. í öllum hémðum ut-
an Kjalamesþings er aukning af-
urða á milli ára. Kjalamesþingi er
eina héraðið þar sem meðalafurðir
ná ekki 4000 kg, en þama er um að
ræða fá bú og þar af leiðandi getur
talsverð sveifla milli ára verið eðli-
leg. Mestar meðalafurðir eru að
þessu sinni í Austur-Skaftafells-
sýslu þar sem árskýrin skilaði að
meðaltali 4819 kg, sem er áður
óþekkt meðaltal fyrir heilt hérað og
er aukning meðalafurða rúm 500 kg
FREYR 3/2000 - 9