Freyr - 15.12.2000, Blaðsíða 35

eríunnar. Síðan er tjáningarferjan
einangruð og hreinsuð úr bakterí-
unni og þá er DNA bóluefnið tilbú-
ið til notkunar. DNA sameindir eru
settar saman úr byggingareiningum
sem nefnast kirni (nucleotide).
Kimin em af fjómm gerðum, ad-
enosín (A), cytosín (C), guanosín
(G) og thymidín (T).
A ferjunni er sterkt stýrisvæði
sem eykur tjáningu gensins og í
ferju DNA eru líka svokallaðar
ónæmisörvandi kimisraðir (imm-
unostimulatory sequences), sem
eru sérstakar stuttar CpG raðir úr
bakteríu DNA. CpG raðimar virka
eins og ónæmisglæðir. Ekki er al-
veg ljóst hvað gerist þegar DNA er
sprautað í skepnuna en ferjan er
líklega tekin upp í sýnifrumur, gen-
ið er umritað og tjáð sem prótein
eða ónæmisvaki (Tighe o.fl. 1998)
Hægt er að beina
ónæmissvari
á Th1 braut
(4. mynd)
CpG stefin gera það að verkum
að DNA bólusetning beinir ónæm-
issvarinu fremur á Thl braut en
Th2 braut, þannig að mögulegt er
að nota DNA bóluefni til að beina
ónæmissvari á Thl braut. Þessi
eiginleiki DNA bóluefna gerir
menn vongóða um að nú sé hægt
að þróa bóluefni gegn ofnæmi af
gerð I. Tilraunir í nagdýrum hafa
sýnt að bæði er hægt að vemda
gegn ofnæmi og lækna ofnæmi
með DNA bólusetningu eða með
því að snúa ráðandi Th2 svari yfir í
ráðandi Thl svar (Spiegelberg o.fl.
1998). Um allan heim eru DNA
bóluefni í þróun ekki síst gegn inn-
anfmmu sýklum þar sem vöm eftir
Thl braut er nauðsynleg og gegn
ofnæmi af gerð I sem er orsakað af
ónæmissvari á braut Th2.
Ymsir erfiðleikar virðast þó í
veginum, því að þó að mjög góður
árangur hafi náðst í músum reynist
ekki eins auðvelt að endurtaka til-
raunimar í stærri dýrum. Veikari
ónæmissvörun fæst yfirleitt við
DNA bólusetningu en með prótein
Culicoides
mýfluga ►
Gen ónæmis-
vaka ►
Genið á
tjáningalerju ►
WAOWÆM:

CpG raðir
Tjáningarfeija mcð gcni |.|
fjölfölduð í baklcríurækt )}%
og fcrju-DNA hrcinsað / |
frábakteríu-DNA ►
Bólusetl með
ferju sem tjáir
ónæmisvaka-gen I
Mynd 3. Framleiðsla og á DNA-bóluefni.
bóluefnum. Einnig er mis-
jafnt hvaða tjáningarferjur
og hvernig CpG raðir hæfa
hverri tegund. En allt em
þetta erfiðleikar sem trúlega
verður sigrast á, þróaðar
verða tjáningarferjur og
CpG raðir sem hæfa hverri
tegund. Ef ónæmissvar er
ekki nægilega kröftugt eftir
DNA bólusetningu er sá
möguleiki fyrir hendi að
beina því á Thl braut með
DNA bólusetningu og end-
urbólusetja síðan með sam-
svarandi próteini til að efla
svarið. Annar möguleiki er
að bólusetja með blöndu af
próteini og CpG röðum sem
ónæmisglæði til að beina
ónæmissvari á Thl braut
(Babiuk o.fl. 2000).
Bóluefni gegn
sumarexemi í
hestum
Markmið verkefnisins er
að skilgreina ofnæmisvak-
ana í mýflugunum og gen
þeirra, skilgreina betur eðli
þeirra ónæmissvara sem
stuðla að sumarexeminu og
þróa aðferðir til bólusetning-
ar gegn því. Skipta má verk-
efninu gróft í þrjá áfanga:
1. Klónun og raðgreining gena fyr-
ir ofnæmisvökunum og fram-
leiðsla og raðgreining próteina:
Þetta er gríðarlega erfið vinna
og tímafrek. Til þess að þetta
markmið náist þarf að fara fram
forvinna til að framleiða próf-
efni sem notuð eru við einangr-
unina því að rannsóknir á
ónæmiskerfi hrossa eru komnar
skemur en í músum og mönnum
og því mun færri prófefni til fyr-
ir hesta. Einnig er líklegt að of-
næmisvakarnir séu fleiri en
einn. Verið er að vinna að þess-
um áfanga í Bem og á Keldum.
2. Skilgreina eðli þeirra ónæmis-
svara sem stuðla að sumarexem-
inu. Til þess að geta þróað bólu-
efni sem á að beina ónæmissvar-
inu inn á Thl braut verður að
vera hægt að mæla hvort hest-
amir em að svara með Thl eða
Th2 svari. Mælingar á ónæmis-
boðefnum í hestum eru skammt
á veg komnar, en þó er búið að
klóna genin fyrir öll helstu boð-
efnin. Setja á upp líkan í hestum
þar sem hestar em sprautaðir
annars vegar með albumin pró-
teini úr mönnum (HSA) þannig
að þeir mynda ofnæmi gegn
því. Hins vegar eru þeir spraut-
aðir með HSA geninu á tjáning-
arferju. Ónæmissvörun hest-
anna verður síðan borin saman,
bæði hvað varðar myndun HSA
sérvirkra mótefnaflokka (IgGa,
IgGb IgGc og IgE) og boðefna
þegar hvítfrumur þeirra eru örv-
aðar í rækt með HSA próteininu.
FREYR 13-14/2000 - 35