Freyr - 01.05.2001, Blaðsíða 5

aukið fjármagn rennur beint til
bænda. Frá og með 2003 fer gæða-
stýring síðan að flytja fjármagn
milli búa, frá búum án gæðastýr-
ingar og þeim sem eru með litla
framleiðslu á ærgildi, vegna fram-
leiðslutengingar. I dæmunum, sem
tekin eru í töflunni, eru það þó að-
eins þau bú sem fá ekki viðurkenn-
ingu á gæðastýringu, sem eru með
lægri tekjur af beingreiðslum í lok
samningstímans en á árinu 2000.
Niðurstaðan í töflunni er að sjálf-
sögðu háð þeim forsendum sem
gefnar eru. Þær undirstrika þó að í
þessum nýja samningi hefur bónd-
inn sjálfur mikil áhrif á tekjur af
beingreiðslum, bæði með því að
taka upp gæðastýringu og fá
greiðslur vegna gæðastýringar og
með ákvörðunum um framleiðslu-
magn. Þannig lækka heildar bein-
greiðslur til búa sem eru með litla
framleiðslu á móti hverju ærgildi í
greiðslumarki frá og með árinu
2003 en heildar beingreiðslur til
búa með mikla framleiðslu á ær-
gildi aukast.
Til frekari skýringar á þessu má
taka dæmi af Báru og Evu og sýna
hvemig samsetning á beingreiðsl-
um til þeirra breytist á samnings-
tímanum, sjá töflu 2.
Aðilaskipti að greiðslumarki
verða heimiluð í síðasta lagi frá og
með 1. janúar 2004. Eflaust standa
margir á ráslínunni tilbúnir í kapp-
hlaup um það greiðslumark sem
verður þá til sölu. Ljóst er að fram-
boð fyrst í stað verður lítið. Áður
en spretturinn er tekinn er því rétt
að draga andann djúpt og spyrja
hvað er verið að kaupa og hvað má
borga fyrir það. Nýi samningurinn
dregur skipulega úr verðgildi
greiðslumarksins en býður þess í
stað aðra samsetningu á tekjum
hvers bús. Fyrir þá, sem eiga rétt á
jöfnunargreiðslum, er rétt að skoða
hvort skilyrði um 18,2 kg fram-
leiðslu eftir ærgildi greiðslumarks
verði uppfyllt. Þá þarf að skoða vel
þróun í framleiðslu og framleiðslu-
spár þar sem framleiðsluaukning án
þess að kaupa greiðslumark, getur
Tafla 2. Uppruni tekna af beingreiðslum, hlutfallsleg skipting
Ár 2001 2003 2005 2007
Bára: Beingreiðslur Álagsgreiðslur Gæðastýringargreiðslur Jöfnunargreiðslur 95,36% 4,64% 15,75% 84,25% 19,91% 80,09% 24,15% 75,85%
Eva:
Beingreiðslur 85,18% 69,99% 65,50% 60,60%
Álagsgreiðslur 5,52%
Gæðastýringargreiðslur 21,28% 25,84% 30,87%
Jöfnunargreiðslur 9,29% 8,73% 8,66% 8,53%
verið raunhæfur valkostur. Kaup á
greiðslumarki geta hins vegar boð-
ið upp á þann möguleika að fara í
0,7 reglu með óbreyttri/lítt breyttri
framleiðslu. Fyrir marga er það ef-
laust áhugaverðasta sjónarhomið.
Að öðru leyti fela kaup á greiðslu-
marki ekki annað í sér en kaup á
„framvirkum samningum“ við ríkið
um tilteknar innborganir út árið
2007 (sem fara lækkandi á ærgildi)
og ber að meta í ljósi þess.
Molar
Ný staða í alþjóða-
viðskiptum með kjöt
Mörg lönd, sem keypt hafa kjöt
frá löndum ESB, hafa tímabundið
hætt þeim viðskiptum vegna gin-
og klaufaveikifaraldursins og kúa-
riðunnar sem heijar á Evrópu. Þar
með hafa alþjóðleg viðskipti með
kjöt tekið mikium breytingum.
ESB lætur mikið að sér kveða á
heimsmarkaði fyrir kjöt. Síðustu
ár hafa 10-15% af nautakjöti og
50% af svínakjöti á heimsmarkaði
komið frá löndum þess.
Árið 2000 flutti ESB út 1,53
milljón tonn af svínakjöti og 650
þúsund tonn af nautakjöti. ESB er
stærsti útflytjandi nautakjöts, á
eftir Ástralíu og Bandaríkjunum,
en jafnfætis Brasilíu.
Um þessar mundir em 73% af er-
lendum mörkuðum ESB fyrir svína-
kjöt lokaðir vegna gin- og klaufa-
veikinnar. Þar vega mest lokanir á
Rússlands- og Japansmörkuðum.
Staðan í útflutningi ESB á nauta-
kjöti er enn verri. Þar eru nú 94%
markaðanna lokaðir af sömu ástæðu
en fyrir voru 50% markaðanna lok-
aðir vegna kúariðunnar, þar á meðal
Egyptaland sem lengi hefur keypt
mikið af nautakjöti frá löndum ESB.
Ljóst er að yfirstjórn ESB
stendur frammi fyrir erfiðu við-
fangsefni sem er að bæta bændum
sambandsins skaðann og jafn-
framt að endurskoða framleiðslu-
og viðskiptahætti í búvörufram-
leiðslunni í löndum sambandsins.
(Intemationella Perspektiv nr. 13/2001
og Landsbygdens Folk nr. 10/2001).
Hampræktun í Svíþjóð
Allt bendir til þess að ræktun
hamps til iðnaðamota verði leyfð í
Svíþjóð frá og með vorinu. Þar
með lætur Svíþjóð undan reglu-
gerðum ESB. Sænski lyfjaiðnað-
urinn vildi banna þessa ræktun þar
sem hér er um sömu jurt að ræða
og hass og marijuana er unnið úr.
Lyfjaiðnaðurinn hefur nú gefið
eftir og telur að hann hafi ekki bol-
magn til að banna ræktun á jurt
sem ESB veitir ræktunarstyrk út á.
(Bondebladet nr. 12/2001
eftir Sydsvenska Dagbladet).
FR6VR 6-7/2001 - 5