Freyr - 01.11.2001, Blaðsíða 8

unum við kennslu í skólum land-
búnaðarins hér á landi hvað nem-
endur og kennslubókahöfundar eru
fáir. Af því leiðir að nemendur eru
með hundshaus út af gömlu
kennsluefni og lái þeim hver sem
vill.
Eg fór fljótlega að taka saman
kennslubók í áburðarfræði, sem var
fjölrituð og við, þú og ég, gáfum
síðan út sem prentaða kennslubók,
sem komið hefur út tvisvar. Auk
þess skrifaði ég kennsluefni í
nokkrum öðrum námsgreinum, svo
sem vinnufræði, nytjajurtum og
plöntuvemd.
Þegar Búnaðar- og garðyrkju-
kennarafélag Islands var stofnað
árið 1972 beitti það sér fljótlega
fyrir því að skólamir á Hvanneyri
og Hólum, ásamt Garðyrkjuskólan-
um á Reykjum, tóku upp náið sam-
starf um kennslubókagerð, þar sem
skólamir bæði skiptu með sér verk-
um og unnu saman að því að endur-
nýja kennslubókakostinn, auk þess
sem nýjar námsgreinar vom þá að
koma til sögunnar.
Breyttust nemendur á þeim 40
árum sem þú kenndir, og voru mikl-
ir umbrotatímar, eða voru þeir
alltaf sjálfum sér líkir?
Eg held því fram að nemendur
séu alltaf sjálfum sér líkir. Að vísu
höfðu þeir miklu meiri ljárráð síð-
ari ár mín í starfi. Þegar ég var
nemandi á Hvanneyri þá þótti það
merkilegt að eiga útvarp, en nú
flokkast það líklega undir sérvisku
að eiga ekki útvarp. Ég man líka
eftir að einn félagi okkar átti bíl og
það þótti með fádæmum. Nú eiga
fjölmargir nemendur bíl. Það var á
þeim tíma heldur ekki verið að fara
neitt af staðnum nema í jólafrí, og
kannski páskafrí fyrir þá sem stutt
áttu að fara. Um jólin fóm raunar
heldur ekki allir heim.
Félagslíf nemenda?
Félagslíf nemenda var býsna
gott, allir skólastjóramir hafa haft
mikinn áhuga á því að þroska nem-
endur félagslega. Það var allt að því
skylda á nemendum að sækja mál-
fundi í tíð Guðmundar Jónssonar,
en í skólanum störfuðu þrjú mál-
fúndafélög; fyrir yngri deild, eldri
deild eins og deildimar nefndust
þá, og síðan allan skólann.
Seinna var farið að taka félags-
málin inn i námsskrá skólans og
kenna ræðumennsku og fundar-
stjóm sem og félagsmál dreifbýlis
sem gárungar kölluðu oddvita-
fræði. Það er enginn efi á þvi að
það að læra að koma fram og flytja
mál sitt frammi fyrir áheyrendum
er hverjum manni mjög mikilvægt
og margir forystumenn bænda hafa
staðið í fyrsta sinn i ræðustóli i
skólanum.
Skólablöó?
Skólablaðið Kvásir fór að koma
út rétt eftir aldamótin 1900, hand-
skrifað blað, sem enn er til að
miklu leyti á Hvanneyri og í Hér-
aðsbókasafninu í Borgamesi. Það
væri afar fróðlegt að fara í gegnum
það, og skólablöð frá fleiri skólum
sem störfuðu um líkt leyti, og
kanna viðhorf unga fólksins á
hverjum tíma til lífsins og tilver-
unnar.
Ég hef litið smávegis í Kvási upp
úr aldamótunum og 20-30 ár þar á
eftir. Á þvi tímabili átti sjálfstæðis-
baráttan mjög mikið hug nemenda
og margir vom áreiðanlega mótaðir
af anda ungmennafélaganna. Síðan
er það búskapurinn og framfaramál
hans sem upptekur nemendur tölu-
vert mikið. Síðustu árin er mikið af
efninu hins vegar grín. Kvásir kem-
ur nú sjaldan út en gefið er út prent-
að skólablað, sem heitir HVE-nær,
og oft hefur birt vandað efni frá
nemendum og kennurum.
Á Hvanneyri eru embættaveit-
ingar gamall skólasiður. Svokallað
„dómsmálaráðuneyti“ veitti alls
konar embætti. Sem dæmi má
nefna biskup, prestur, meðhjálpari,
hreppstjóri, sýslumaður o.fl. Á sér-
stökum fundi var lesið upp úr
Kvási lýsing á einhverjum nem-
anda, sem dómsmálaráðuneytið
taldi verðugan að hljóta embætti,
og lýsingin á honum var oft mjög
skopleg. Þetta er ótrúlega líkt sið
sem tíðkaðist í Skálholtsskóla hin-
um foma. Mörg embættin eru hin
sömu. Talið er að Herranótt Lærða
skólans í Reykjavík, nú Mennta-
skólans í Reykjavík, eigi uppruna
sinn i þessum gamla skólasið. Mér
finnst furðulegt að þessi siður skuli
hafa verið tekinn upp á Hvanneyri
meira en 100 ámm eftir að hann var
lagður niður í Skálholti.
Um hvaða leyti fara stúlkur að
stunda nám á Hvanneyri?
Fyrsta stúlkan, sem stundaði nám
á Hvanneyri, var Anna Gunnars-
dóttir frá Gíslakoti í Rangárvalla-
sýslu, seinna húsfreyja á Borgum í
Þistilfirði. Hún kom í skólann árið
1927. Það gekk þó ekki þrautalaust
því að þáverandi skólastjóri, Hall-
dór Vilhjálmsson, taldi sig ekki
hafa aðstöðu til að hafa stúlku i
skólanum.
Síðan kemur langt hlé og næsta
stúlka i skólanum er Guðrún
Bjamadóttir. Hún lauk búfræði-
prófi árið 1961 og kandidatsprófi
1963 og er þannig fyrsta stúlkan til
að ljúka því námi frá Hvanneyri.
Hún býr nú á Guðrúnarstöðum í
Vatnsdal.
Það er svo fyrst eftir 1970 að
stúlkur fara að gera sig gildandi í
skólanum. Ein stúlka í skólanum
gerir sig ekki að ráði gildandi í
skólalífinu en þegar þeim fór að
Qölga þá fóru þær að setja
áberandi mark sitt á skólann og
strákamir fóru að hegða sér öðm-
visi og skólabragurinn varð
skemmtilegri.
Kaupstaðarfólk veltir þvi oft fyr-
ir sér hvers vegna stúlkur fari í
bændaskóla. Ein ástæða gæti verið
sú sem Bjöm S. Stefánsson, búnað-
arhagfræðingur, hefur komið fram
með að stjómstöð hvers sveitabýlis
sé eldhúsið. Húsfreyjan er því víða
framkvæmdastjórinn í stjómstöð-
inni. Það er því eðlilegt að konur,
sem ætla að búa í sveit, afli sér bú-
fræðimenntunar. Mér skilst að
margar húsfreyjur séu i hópi þeirra
8 - FR€VR 11/2001