Freyr - 01.11.2001, Blaðsíða 19

En eiga bændur ekki fleiri
kosti en áður í vali á
túngrösum?
Jú, búskaparhættir eru nú að
breytast að þessu leyti. Þannig hafa
sáðskipti aukist verulega með vax-
andi komrækt. Þá kemur það til að
bændur, einkum kúabændur, huga
nú meira að ijölbreyttri notkun á
ræktunarlandi sínu, þ.e. tún til slátt-
ar, tún til beitar og síðan ýmsa
möguleika sem grænfóðurræktin
gefur. Komrækt í sáðskiptum býð-
ur þama líka upp á meiri möguleika
á að nota skammærar tegundir, svo
sem vallarrýgresi, öðm nafni ijöl-
ært rýgresi. Við höfum verið að
leggja áherslu á að menn taki upp
markvissa sáðskiptarækt. Það
mætti hugsa sér að kom sé ræktað í
sama landinu í þrjú ár og þriðja árið
sé grasfræi sáð með. Síðan stæði
það tún í 4-5 ár. Þama erum við að
nálgast ræktunarhefðir á öðrum
Norðurlöndum og víðar.
Hvaða von er um rauðsmára
í íslenskum túnum?
Það hafa verið gerðar tilraunir
með hann í nokkur ár og við höfum
fundið yrki sem hafa enst þokka-
lega og gefið ágæta uppskeru.
Flöskuhálsinn í ræktuninni virðist
vera sá að koma smáranum til í
upphafí. Rauðsmára hefur verið
sáð við alls konar aðstæður og það
hefur oft gengið fremur illa, þ.e.
sáningin sjálf hefur mistekist. Ekki
er ljóst hvað þessu veldur, hvort
það er jarðvinnslan eða annar und-
irbúningur sáðbeðsins. Við vitum
þó að smitun fræsins með réttum
gerlum er í lagi sem og að sýmstig
jarðvegsins þarf að vera yfir pH 5.
í þessu emm við að vinna og svo
mikið er víst að það er almennt erf-
iðara að fá smárann til að vaxa en
túngrösin.
Hins vegar gengur vel að rækta
smárann á Korpu. Þar höfum við
fengið ágæta uppskeru af honum í
blöndu með vallarfoxgrasi í a.m.k.
þrjú sumur. Það er þó bagalegt að
vaxtarferill þessara tegunda er
mjög ólíkur. Vallarfoxgrasið gefur
Vallarsveifgras.
lítinn endurvöxt en smárinn gefúr
litla uppskem í fyrra slætti en verð-
ur svo ríkjandi seinni hluta sumars.
Þess vegna emm við að beina at-
hyglinni að vallarrýgresi og há-
vingli sem gefur jafnari vöxt fram
eftir sumri. í því skyni höfum við
verið með tilraunir þar sem ræktað-
ur er saman smári, annars vegar, og
vallarfoxgras, íjölært rýgresi og há-
vingull, hins vegar. Við höfum
fundið gott yrki af rýgresi sem heit-
ir Svea.
Rýgresi þolir vel alhliða nýt-
ingu, þ.e. bæði beit og slátt, en
nauðsynlegt er að það sé ræktað í
vel framræstu landi. Þó em dæmi
þess að bændur hafi hvekkst á rý-
gresinu. Það hefur t.d. gerst hjá
bændum undir Eyjafjöllum. Þeir
hafa lent í því að rýgresið hafi
drepist, kannski af því að það hafa
komið hlýindakaflar á áliðnum
vetri þar sem það hefur vaknað af
vetrardvala en svo drepist þegar
aftur kólnaði. Einnig hefur komið
í ljós að það þolir illa frost á auða
jörð.
Aðrar grastegundir
til túnræktar?
Við höfum verið að kanna háliða-
gras i einrækt til að fá beit snemma
sumars, en háliðagras er tegund
sem líkleg er til að geta gefið þrjár
uppskerur yfir sumarið, í beit
og/eða slætti, en háliðagras gefur
ágætt fóður ef það er slegið
snemma.
Við fórum í leiðangur fyrir
nokkmm ámm til að safna hálið-
grasi af túnum um allt land sem
vom á bilinu 40-70 ára gömul og
höfðu lifað af ýmis kaltímabil. í
allt söfnuðum við um 2000 ein-
staklingum úr 100 túnum og höfum
við nú valið bestu einstaklingana til
þess að mynda ný yrki. Fyrstu at-
huganir benda til þess að þau standi
erlendum yrkjum fyllilega á sporði.
Kúm og sauðfé virðist líka há-
liðagras vel á beit þegar ekki er um
annan gróður að ræða. Það skríður
snemma og ný öx em að skríða allt
sumarið.
Hvað grastegundir eiga
fjárbændur að rækta?
Sauðfjárbændur þurfa á góðum
heyjum að halda á vissum tímum
árs. Þeir eiga því líka að rækta
vallarfoxgras en slá það heldur
seinna en kúabændur. Þegar vall-
FR€VR 11/2001 - 19