Freyr - 01.11.2001, Blaðsíða 34

Haft var í huga að með bagga-
væðingunni er auðveldara en áður
að meta heyfeng af hverri tún-
spildu. Jafnframt er samnýting
uppskerumats og efnagreiningar
við mat á næringarástandi túngróð-
urs laus við ágalla sem eru á því að
nota mælingu á hrápróteini í þess-
um tilgangi. Notkun hrápróteins til
leiðréttingar fyrir þroskastigi gerir
þá kröfu að hvorki sé skortur né of-
gnótt níturs í jarðvegi.
A. Fyrrí rannsóknir á skorts- og
kjörmörkum P ogKí túngösum
Skortsmörk og kjörmörk fyrir
fosfór og kali í grasi byggð á niður-
stöðum áburðartilrauna á tilrauna-
stöðvum jarðræktar á Akureyri,
Sámsstöðum, Skriðuklaustri og
Reykhólum árin 1961-1969 voru
birt fyrir nær þremur áratugum,
(Friðrik Pálmason 1972). Skorts-
mörk voru ákvörðuð og reyndust
vera að meðaltali 0,22% P og 1,1%
K í þurrefni við 80% af hámarks-
sprettu. Fosfór og kalí í grasi (% í
þurrefni) er ekki mjög breytilegt
við þetta hlutfall af hámarksupp-
skeru (80%) og skortsmörkin má
þvi nota fyrir sýni tekin á venjuleg-
um tíma fyrri sláttar.
Kjörmagn var að meðaltali 0,30-
0,31% P og 2,5-2,7% K í þurrefni.
Vert er að vekja athygli á því að
gögnin, sem notuð voru, náðu yfir
níu ára tímabil og marga tilrauna-
staði.
Með þessu móti má nota vel
verkuð heysýni (meltanleikamæl-
ing) til þess að meta hve vel hefur
verið séð íyrir fosfór- og kalíþörf
túngrasa. Aðferðir til þess að áætla
áburðarþörf byggðar á þessum
rannsóknum voru kynntar á áttunda
áratugnum í Frey, Handbók bænda
og í kennslubók í áburðarfræði,
Magnús Óskarson og Matthías
Eggertsson (1978).
B. Nýjar aðferðir byggðar á
uppskeru og efnagreiningu
Breyttar aðstæður gefa tilefni til
móta nýja aðferð við notkun hey-
efnagreininga í leiðbeiningum um
áburðamotkun. Eftir að algengt er
orðið að hirða hey í rúlluböggum
eru af ýmsum ástæðum betri færi
en áður á að nýta heyefnagreiningu
til áburðarleiðbeininga:
Þar sem heyefnagreiningar em
gerðar vegna mats á heygæðum er
hægt að nýta þær til áburðarleið-
beininga án aukalegs kostnaðar við
sýnatöku og efnagreiningar. Hey-
efnagreiningu fylgir mæling á þurr-
efni í heyinu, sem er nauðsynleg til
þess að meta þyngd bagganna og
þar með uppskeru af hverri spildu.
Með mati á uppskeru verður fært
að taka tillit til mismunar á efna-
magni (%N, %P eða %K) í heyi
sem stafar af tegunda- og þroska-
mun en ekki af mismunandi ffam-
boði efnanna í jarðvegi
Með uppskemmælingu eða mati
á uppskeru, jafnhliða hráprótein-
mælingu, má meta hvort nægilega
vel hafi verið séð fyrir níturþörf.
Með eldri aðferð leiðréttingu á %P
og %K eftir hrápróteini var hins
vegar gert ráð fyrir að níturáburður
væri innan kjörmarka.
Önnur plöntunæringarefni, en
venjulega em greind með heyefna-
greiningu eða jarðvegsefnagrein-
ingu, má einnig mæla í heyinu í
þeim tilgangi að meta hvort nægi-
lega vel hafi verið séð fyrir þörf
fyrir þau:
Til dæmis brennistein, sem ekki
er mældur í jarðvegsefnagreining-
um.
Ofgnótt af mangan í plöntum
bendir til þess að ástæða sé til
kölkunar jarðvegs.
Útskolunartap og omun heys
gætu verið skekkjuvaldar við
notkun heyefnagreininga í þeim
tilgangi sem hér um ræðir. Þar
sem þurrkunartími á velli er stutt-
ur með hirðingu í rúllubagga er
minni hætta en áður á að hey
hrekist, kalí skolist út eða lífræn
efni tapist við ornun. Auk þess má
nota meltanleikamælingu til þess
að útloka illa verkuð heysýni úr
mati á áburðarþörf.
5. tafla. Kjörmagn oq skortsmörk fyrir fosfór í grasi við mismunadi vaxtarskilyrði.
Enginn P-áburður 80 UnDskeruhlutfall 90 100
Uppskera, þurrefni hkg/ha % P í þurrefni Uppskera þurrefni hkg/ha % P í þurrefni Uppskera þurrefni hkg/ha % Pí þurrefni Uppskera þurrefni hkg/ha %Pí þurrefni
56,1 0,21 51,9 0,20 58,4 0,22 64,9 0,22
47,8 0,23 43,7 0,21 49,2 0,24 54,7 0,35
39,0 0,18 42,5 0,21 47,9 0,24 53,1 0,33
31,9 0,20 31,0 0,18 34,9 0,22 38,8 0,31
23,0 0,19 28,1 0,25 31,7 0,28 35,2 0,31
13,4 0,17 22,2 0,25 24,9 0,30 27,7 0,34
6,5 0,14 19,9 0,22 22,4 0,24 24,8 0,29
Niðurstöður byggðar á 25 vallartilraunum með fosfóráburð. Tilraunimar eru flokkaðar eftir uppskeru án fosfóráburðar
eins og fram kemur í tveimur fyrstu dálkum töflunnar.
34 - FR€VR 11/2001