Freyr - 01.06.2003, Side 6

Bændaskólinn á Hvanneyri eignaðist þúfnabana fyrir meira en hálfri öld. Ár-
ið 2000 var hann fluttur í hús til vörslu hjá Búvélasafninu á Hvanneyri en
þar á að gera hann upp. (Ljósm. Grétar Einarsson).
hann hafði kynnst því í Skot-
landi.
Að frumkvæði hans og Olafs
Guðmundssonar fengum við um
1980 mann frá Skotlandi með sér-
þekkingu í þessu til að leiðbeina
okkur við að setja upp girðingar.
Þetta hlóð svo utan á sig og um
þetta leyti vaknaði áhugi Land-
græðslunnar á þessari tækni. Þá
var verið að hanna Blönduvirkjun
og leggja út tilraunir með það
hvemig best væri staðið að upp-
græðslu á landi í stað þess sem fór
undir lónið.
Aætlað var að rækta þar upp
um 3.000 hektara og til að hafa
fast land undir fótum þurfti að
finna með tilraunum hvaða gras-
tegundir ættu þama við til upp-
græðslu og beitar. Það vom settar
upp íjórar tilraunagirðingar á
Auðkúluheiði og tvær á Eyvind-
arstaðaheiði til að gera stofna- og
áburðartilraunir. Bútæknideild
vann í nokkur ár að þessu verk-
efni með styrk frá Landsvirkjun.
Girðingamar voru settar upp með
ýmsu móti því að jafnframt þurfti
að prófa hvernig rafgirðingar
stæðu af sér veður þama uppi á
hálendinu.
Við fengum með þessu móti
dýrmæta reynslu um það hvemig
við ættum að leiðbeina bændum
um notkun rafgirðinga, svo sem
um efnisval og uppsetningu.
Bændur tóku þessari tækni opn-
um huga enda kostnaður aðeins
um helmingur miðað við hefð-
bundnar girðingar. Landgræðsl-
unni, Skógræktinni og síðar Sauð-
ijárveikivömum og Vegagerðinni
þótti þetta einnig áhugavert og
tóku þátt í þessu þróunarstarfi
með okkur. I framhaldinu vom
svo haldin rafgirðingamámskeið
víða um land.
Hvernig er staða rafgirðinga
eins og nú er komið?
Tölulega höfum við ekki yfirlit
um útbreiðslu rafgirðinga, þar
sem ekki eru lengur veittir styrkir
út á girðingaframkvæmdir. Ég
held að Landgræðslan noti að
verulegum hluta rafgirðingar,
einkum þar sem um sumarvörslu
er að ræða. í þeim tilvikum er raf-
magnið tekið af á haustin og girð-
ingunni slakað niður eftir aðstæð-
um á hverjum stað og þær em þá
tilbúnar til uppsetningar að vori.
Þessar girðingar ganga hvort sem
er fyrir sólarsellum eða em tengd-
ar veitukerfínu. Skógræktin,
Vegagerðin og bændur almennt
nota einnig rafgirðingar í vemleg-
um mæli.
Notkun rafgirðinga hefur þróast
hér innanlands þannig að í upp-
hafi var verið að flytja inn harð-
viðarstaura fyrir þessar girðingar.
Þeir reyndust misjafnlega vegna
þess að sumar gerðir þeirra vom
vatnsdrægar. Það leiddi aftur til
þess að það varð útleiðsla sem oft
fór inn á símkerfið. A tímabili var
svo komið að Póstur og sími vildi
afleggja rafgirðingar þar sem sími
var lagður í jörðu samsíða rafgirð-
ingum og tmflanir urðu á síma-
sambandinu.
Það var lögð mikil vinna í að
rannsaka þetta vandamál og þá
kom í ljós að nokkuð víða vom
símakaplarnir ekki nógu vel
skermaðir gagnvart þessum tmfl-
unum, auk þess sem galli var á
rafgirðingunum, efni ekki nógu
gott, þ.e. stauramir leiddu í jörðu
og jarðskaut heima við bæi og
meðfram girðingunum voru ófull-
nægjandi.
Það tókst að ráða bót á þessu,
auk þess sem á markað komu inn-
lendir staurar úr plasti sem full-
nægja öllum kröfum um einangr-
un. 1 því sambandi má sérstaklega
nefna Jón Hjartarson á Læk í Ölf-
usi sem hefur unnið gott starf á
þessum vettvangi. Til framleiðsl-
unnar notar hann einkum úr sér
gengin fiskinet og rúlluplast,
bræðir þau upp og býr til sérstak-
ar blöndur sem hann steypir þessa
staura úr. Hann er einnig þekktur
fyrir framleiðslu á vegstikum fyr-
ir Vegagerðina.
Fyrir utan það að þetta er til-
| 6 - Freyr 5/2003