Freyr - 01.06.2003, Síða 25

1. tafla Áætluð not dráttarvéla á 300 kinda búi
Verk Verkhluti Dr.vél Stærri Dr.vél Minni klst/ein. stærð eining klst. ALLS Fjárfest. mkr.
a Grænf., endurv., ávinnsla... 129
plægt og herfaö X 2,5 3 hektarar 9 0,7
sáning og frág. X 1,5 3 hektarar 5 0,1
dreif tilb.áb. X 0,3 40 hektarar 14 0,2
búfj.áburður X X 0,4 60 tonn 28 0,6
flutningar áb. ofl. X X 20 1 búið/áætl. 23 0,6
b Heyskapur 315
sláttur X 0,6 40 hektarar 28 0,4
forþ. og rakstur X 1,45 40 hektarar 67 1,0
rúllubinding X 1,1 40 hektarar 51 1,6
rúllupökkun X 1,1 40 hektarar 51 1,2
flutningur X X 1,3 40 hektarar 60 0,2
c Haustverk 9
fjárflutningar X 0,025 300 kindur 9 0,3
d Gjafir og vetrarverk 97
rúllumeðferð X 0,4 210 dagar 97 0,1
e Önnur verk 86
viðhald ofl. X X 75 1 búið/áætl. 86 0,2
3,5 2,0 5,5
Samtals 635 12,7
Stærri dráttarvé 54 346
Minni dráttarvél 46 290
saman góð tök til heyskapar, t.d.
sakir landþrengsla og annarra ann-
marka lands í ræktun, og kosta-
mikil sumarlönd fyrir sauðfé.
VÉLANOTKUN - VÉLAÞÖRF
Reynum nú með einföldum
hætti að meta vélanotkun sauðfjár-
bús. Á þann veg má gera sér
nokkra grein fyrir því hvaða þörf-
um vélamar eiga að mæta, en það
er meginmál þegar kemur að mati
á hagkvæmni vélafjárfestingarinn-
ar. Meðfylgjandi tafla er áætlun
um vélanotkunina, gerð fyrir bú
með um það bil 300 vetrarfóðruð-
um kindum. Tölur um vinnumagn
á hveija einingu verks em sóttar í
vinnumælingar Bútæknideildar
Rala (sjá m.a. www.rala.is/but) en
líka er höfð hliðsjón af vinnu-
skýrslum búreikningabænda og
fleiri athugunum. Gert er ráð fyrir
tveimur dráttarvélum, stærri og
minni, og verkum skipt á milli
þeirra eftir erfiði. Við alla verktíma
er bætt 15% vegna tafa og biðar.
Undirstrika verður að hér er um
lauslega áætlun að ræða sem gagn-
rýna má á margan veg.
Alls er dráttarvélanotkunin álitin
vera liðlega 600 klst á ári. Tveir
þriðju notkunarinnar er vegna fóð-
urræktar og heyskapar. Gert er ráð
fyrir að stærri dráttarvélin (75-90
hö) sé vel búin og gangi við öll
verk á búinu. Sú minni (45-60) er
hins vegar hentug til léttari verka.
Má gera ráð fyrir að verðmætahlut-
föll dráttarvélanna séu nærri 1’'A:l
(t.d. sú stærri 3,5 mkr. en sú minni
2,0 mkr., sjá aftasta dálk 1. töflu
með áætluðu nývirði vélanna).
Nú má reyna að meta leiðir til
spamaðar. Fremur litið er að
vinna við breytta notkun þeirra
tækja sem þegar em til á búinu,
sbr. það sem áður var skrifað.
Þegar gerða fjárfestingu þarf hins
vegar að nýta sem best. Ef til vill
er það leið til hagræðis að afla
verkefna utan búsins, svo sem við
almenn þjónustuverk og jarð-
vinnslu en þó fremur heyskap til
þess að nýta betur fjárfestingu t.d.
í stærri dráttarvélinni og tækjum
til rúlluheyskapar (möguleikar á
bústækkun eða sameiningu tvegg-
ja eða fleiri búa, etv. samrekstri
þeirra, er ekki útilokaður kostur til
skoðunar hér...).
Sé horft til talnanna í 1. töflu
einna sýnist áhrifamesta breyting-
in geta falist i þvi að leysa hlut-
verk stærri (og dýrari) dráttarvél-
arinnar og tækjanna, sem hún
annast, með öðmm hætti:
- jarðvinnslu
- útmokstur/dreifmgu á skít
- rúllubindingu
Þá er fallin brott fjárfesting, sem
á nývirði er talin vera ríflega 6
mkr. - réttur helmingur allrar véla-
fjárfestingar þessa bús. Tæknilega
er það gerlegt að leysa þessi verk
með öðmm hætti - nágrannasam-
vinnu eða verktöku. Nokkuð af
fasta kostnaði vélanna mundi þá
sparast með öllu en annað verða að
breytilegum kostnaði, eins og áður
var vikið að. Þetta væri á hveiju
Freyr 5/2003 - 25 |