Freyr - 01.06.2003, Side 37

Fjöldi búa
Krónur/innveginn lítra
1. mynd. Dreifing kostnaðar við heyframleiðslu á innlagðan litra.
skap og önnur að meiri eða minni
hluta. A móti kemur að inn í út-
reikningana eru engir vextir teknir.
Má svo lengi deila um hvað sé rétt
í málinu. Eins tekur túnið ekki
neinn þátt í byggingum þó að véla-
geymslur gætu komið til greina.
Greining kostnaðarliða
Samdráttur kostnaðar er sýndur
í 2. töflu og en dreifmg heildar-
kostnaðar á lítra á 1. mynd. Eins
og vænta má er áburðarkostnaður
og rekstur dráttarvéla yfirgnæf-
andi.
Áburðarkostnaðurinn sveiflast
afar mikið, á nokkrum búum er
enginn áburður skráður en mestu
áburðarkaupin eru nær 10 kr. á
lítra. Þetta kann að skýrast af
birgðabreytingum en við frum-
vinnslu reikninganna var allur
áburður sem keyptur var að hausti
talinn til eignar. Langmestur hluti
búanna er þó á þröngu bili. Lægsti
Qórðungurinn (15 bú) notaði
minna en 3,12 krónur/1 til áburðar-
kaupa, en sá fjórðungur búa, sem
mestan áburð keypti, notaði 4,55
krónur í þessu skyni. Einstaka bú
notaði minna en eina eða meira en
7 krónur/1 til áburðarkaupa.
Sáðvara er að jafnaði um 7% af
áburðarkostnaði og flest þessara.
búa kaupa eitthvert fræ, mörg þó
hlutfallslega mjög lítið en hæsta
gildi er 1,47 kr/1 og þrjú bú kaupa
fræ fyrir meira en 1 kr/1. Nokkur
bú kaupa áburð og sáðvörur fyrir
eina krónu eða minna en tvö fyrir
yfir 7 krónur/1.
Rekstrarkostnaði dráttarvéla er
skipt milli túns og annarra þátta
eftir vinnuskýrslum Hagþjónust-
unnar (Ásdís G. Bragadóttir og
Ingibjörg Sigurðardóttir 2002)
þannig að túnið tekur á sig 68% en
aðrir þættir 32%. Þetta er meðal-
talstala en þetta hlutfall er áreiðan-
lega mjög breytilegt frá einu búi til
annars. Eftir þessari skiptingu er
rekstrarkostnaður dráttarvála
vegna túna að meðaltali um 3,30
krónur/1, tvö bú nota um 7 krónur/1
en minnst er notuð um 1 kr/1. Vara-
hlutir telja lítið, en þó hefur eitt bú
hefur keypt varahluti fyrir um eina
krónu á lítra. (Mynd 1).
Rekstrarvörur eru nær eingöngu
gam og plast, og dreifmg þess er
nær samhverf. Þrjú bú skera sig úr
með að kaupa gam og plast fyrir
um 3 kr/1.
Flutningur em ekki stór liður,
en aðkeypt þjónusta, þar í talin
verktakavinna við heyskap, er í
einstaka tilfellum umtalsverð. I
langflestum tilfellum er hún þó
hverfandi en eitt bú greiðir 8 kr/1
fyrir aðkeypta þjónustu, það næst-
hæsta um 4 krónur.
Afskriftir, með þeim fýrirvara
sem getið er um að framan, em að
jafnaði um þrír fjórðu breytilegs
kostnaðar. Þar er mjög misskipt
milli búa eins og munur meðaltals
og miðgildis gefur til kynna. Að
meðaltali er kostnaðurinn 7,28
kr/1, en helmingur búa notar
minna en 6,09 kr/1. Nokkur bú
em án afskrifta, þar er þá ömgg-
lega engin vél yngri en 6 ára, en
fjórðungur búanna afskrifar meira
en 10 krónur á hvem lítra innveg-
innar mjólkur. Hæsta gildið er rétt
undir 20 kr/1.
Vinna
Almennt færa búreikningabú
ekki vinnuskýrslu. í Árskýrslu
Hagþjónustu landbúnaðarins er
úrvinnsla úr vinnuskýrslum nokk-
urra búa sem halda vinnuskýrslur.
Þau em sorglega fá, aðeins 7 kúa-
bú með greiðslumark upp á um
100.000 lítra að jafnaði.
Að jafnaði nota þessi bú 449
vinnustundir á tún og engi og 114
klst. við viðhald véla, væntanlega
langmest vegna véla sem tengjast
heyskap (Ásdís B. Geirdal og
Ingibjörg Sigurðardóttir 2002).
Meðalinnlegg búanna 62 er 134
þús. 1 svo að ekki er fjarri lagi að
áætla vinnuþörfina um 700 vinnu-
stundir. Dagvinnulaun í verðlags-
gmndvelli í mjólk 1. nóvember
2001 em 732 krónur/klst. og hey-
skapurinn ætti því að greiða kr.
512.400 í laun eða 3,82 krónur á
Freyr 5/2003 - 37 |