Freyr - 01.11.2004, Blaðsíða 2

Ritfregn
Jöklaveröld - Náttúra og
mannlíf
r
t er komin bókin Jökla-
veröld - Náttúra og
mannlíf en hún fjallar
um náttúrufar, sögu jökla,
vatna og gróöurlenda í Austur-
Skaftafellssýslu. Ritnefnd skip-
uðu þeir Helgi Björnsson,
jöklafræðingur, formaður, Egill
Jónsson, fyrrv. alþingismaður,
og Sveinn Runólfsson, land-
græðslustjóri. Auk þess eiga
hátt í tíu manns efni í bókinni.
Jöklaveröld er margslungin bók
sem fjallar um víðfeðmt efni. Aust-
ur-Skaftafellssýsla og bakvörður
hennar, Vatnajökull og skriðjöklar
hans, er sögusvið mikilla atburða,
þar sem maðurinn hefur mátt sín
lítils þegar náttúröflin hafa látið til
sín taka. Þar er fyrst að nefna ífam-
rás jöklanna í aldanna rás þegar
veðurfar kólnaði og hop þeirra
þegar aftur hlýnaði. Þessa varð þó
ekki aðeins vart með því að land
hvarf undir ís, heldur einnig á þann
hátt að sjálf sjávarströndin hneig
og reis undan fargi jökulsins.
JÖKLAVERÖLD
NÁTTÚRA OG MANNLÍF
Þá hefur eldvirkni á svæðinu
sagt til sín. Gos í Öræfajökli lagði
Öræfasveit í eyði árið 1362 og aft-
ur gaus þar árið 1727.
Fyrir einni öld hófst hlýviðris-
skeið hér á landi og jafhframt því
tími frelsis og efnalegra framfara.
Austur-Skaftafellsýsla tók þó hægt
við sér. Það tók tíma að koma þar á
traustum samgöngum sem eru for-
senda margra annarra tæknilegra
og efnahagslegra framfara. Um
miðja öldina eignaðist sýslan sinn
eigin búnaðarráðunaut, Egil Jóns-
son, sem átti eftir að leiða öfluga
framfarasókn í búskap á svæðinu.
Þá átti hann einnig þátt í stórfelldri
endurheimt gróðurlendis í sýslunni
sem náttúmöflin höfðu sums stað-
ar lagt í auðn. Þeirri sögu gerir
Sveinn Runólfsson landgræðslu-
stjóri góð skil í bókinni.
Jökullinn mikli, Vatnajökull,
hefur dregið að sér athygli jökla-
ffæðinga og jarðfræðinga, bæði
innlendra og erlendra. Af erlendum
ffæðimönnum ber þar hæst nokkra
Svía. Vel er greint ffá rannsóknum
þeirra á jöklunum og kynnum þeir-
ra af íbúum héraðsins. Tveir þeirra
segja þar sögu sína, Gunnar Hoppe
og Carl Mannerfelt. Sverrir
Scheving Thorsteinsson, jarðffæð-
ingur, segir frá kynnum sínum af ís
og snjó og Sveinn Þ. Sigurðsson,
sonur Sigurðar Þórarinssonar, jarð-
ffæðings, ritstýrir dagbókarskril'-
um föður síns ffá dvöl hans á
svæðinu. Em þá enn ótaldar rit-
gerðir jarðfræðinganna Jóns Jóns-
sonar og Guðmundar Ómars Frið-
leifssonar um jarðfræði Austur-
Skaftafellssýslu og Vatnajökuls.
Þessari glæsilegu bók, Jöklaver-
öld, verða ekki gerð nein verðug
skil í stuttri umsögn, slíkur ijár-
sjóður sem hún er. Höfundar nálg-
ast verkefni sitt af djúpri þekkingu
og yfirsýn þannig að jafnt lærðir
og leikir njóta bókarinnar.
Bókin er 408 síður, útgefandi er
Bókaútgáfan Skmdda í Reykjavík.
M.E.
Moli
Kúabændum fækkar
í Hollandi
Kúabændum I Hollandi fækk-
aði um 4% á sl. ári (2003). Þeim
hefur fækkað um helming sl. 10
ár og eru nú um 25 þúsund.
Fjöldi búa stendur hins vegar í
stað og er um 1,5 milljón kýr.
Meðal bústærð er nú 59 kýr.
Þreifingar eru nú í gangi um að
sameina tvö stærstu fyrirtæki
Hollands í mjólkuriðnaði; Camp-
ina og Coberco. Nái sú samein-
ing fram að ganga verður til eitt
stærsta slíkt fyrirtæki í heimi,
með 11 þúsund tonna innvigtun á
mjólk. Sameiginlegt mjólkurfyrir-
tæki Dana og Svía, Arla, er með
7 þúsund tonna ársinnvigtun.
(Bondevennen nr. 36/2004).

| 2 - Freyr 9/2004