Freyr - 01.12.2004, Blaðsíða 26

þroskaþarfir tvær til þrjár síðustu
vikumar fyrir burð er talið hæfi-
legt. Mögur kýr hefur nánast eng-
an næringarforða til að mjólka af
sér eftir burð og of feit kýr étur að
jafnaði minna fóður vegna hærra
fítusýrumagns í blóðinu. Því feit-
ari sem kýmar em um burð því
meiri hætta er á efnaskiptaröskun-
um og sjúkdómum. Að því til-
skildu að ástand kýrinnar sé eðli-
legt er oft miðað við þá gmnn-
reglu að um burðinn fái kýrin um
1/3 þess kjamfóðurmagns á dag
sem henni er ætlað að fá í hæstri
dagsnyt. Því er eðlilegt að flokka
kýrnar í afurðahópa eftir því
hvert við stefnum með afurðirn-
ar
Á geldstöðutímanum dregur
smám saman úr áti (aukið rými
fósturs, iðrafita) á sama tíma og
næringarþörfin fer vaxandi. Með
stigvaxandi orkustyrk fóðursins
fyrir burð, jafnhliða minnkandi
áti, má koma í veg fyrir óæskileg
áhrif þess á meltingu og efnaskipti
kringum burð.
Kjarnfóðurgjöf eftir burð
Eftir burðinn eykst gróffóðurát
kúnna að jafnaði hægar en dags-
nytin. Það veldur því að kýrin
verður að fá stígandi hlut kjam-
fóðurs til þess að mæta orku- og
efnaþörfum. Aukningin í kjam-
fóðri verður að vera jöfn og ekki
of ör til þess að aðstæður í vömb-
inni, einkum að því er varðar
sýmstig (pH), þoli breytinguna og
nái að aðlagast henni. Aukning
Skiptir efnasamsetning
kjarnfóðursins máli?
sem nemur 200 til 300 g á dag ætti
í flestum tilvikum að vera innan
þeirra marka sem flestar kýr þola.
Þessi þolmörk em þó vissulega
einstaklingsbundin. Stórstíg aukn-
ing kjamfóðurgjafar eftir burð
leiðir óhjákvæmilega til þess að
það dregur úr gróffóðuráti og þvi
meira dregur úr gróffóðurátinu
fyrir hvert kg kjamfóðurs því auð-
meltara og orkuríkara sem gróf-
fóðrið er. Sterkjuríkt, auðmeltan-
legt kjamfóður, sem brotnar hratt
niður í vömbinni, eins og t. a. m.
bygg, getur ef mikið er gefíð af
því haft neikvæð áhrif á aðstæð-
urnar, - sýmstigið (pH) í vömb-
inni og þar með á afköst melting-
arinnar. Við þetta verður kjamfóð-
urgjöfín eða val kjamfóðurs að
miðast. Hafa skal einnig í huga að
einstakar kýr þola kjarnfóður-
aukninguna misvel. Það er alltaf
til bóta að gefa kjarnfóður-
skammtinn oftar og þá minna i
einu á þessum tíma.
Samkeppni gróffóðurs
OG KJARNFÓÐURS
Þennan tíma er mikilvægt að
fylgjast náið með gróffóðurátinu.
Sem viðmiðunarreglu um sam-
keppnisáhrif kjamfóðurs og gróf-
fóðurs getum við sagt að fýrir
hvert kg þurrefnis í kjamfóðri um-
fram t. a. m. 4 kg á dag minnkar
þurrefnisát í gróffóðri um 0,2-0,4
kg. Minnkun gróffóðurátsins fyr-
ir hvert kjarnfóðurkiló er því
meiri sem meltanleiki gróffóðurs-
ins er hærri.
Mjólkurkúm er eðlilegt að
mjólka af holdum og léttast fyrst
eftir burðinn. Þvi meiri hæfni
sem kýrin hefur til að ummynda
líkamsforða yfír í afurðir því
betra. Ef létting kúnna eftir
burðinnn er umtalsverð er ástæða
til að auka prótein í fóðrinu til
þess að ekki myndist ójafnvægi á
milli orku og próteins sem skepn-
unni standa til boða í efnaskipt-
unum. Æskilegt er að aukningin
sé í formi hágæðapróteins sem er
frekar torleysanlegt í vömb
(fískimjöl). Því fylgir umtals-
verð fóðrunarhagkvænmi að
kýmar byggi upp líkamsforða á
síðari hluta mjólkurskeiðsins sem
þær síðan nýta til afurðamyndun-
ar eftir burðinn vegna þess að
heildarnýting forðaorkunnar er
hærri en sé orkan fengin beint úr
fóðrinu.
Aðbúnaður kúnna
Fyrir burðinn þarf kýrin að hafa
það náðugt og henni þarf að líða
vel. Þetta felur í sér að eftirtaldir
þættir þurfa að vera í lagi:
a. rými, birta, næði ( ekki hávaði)
b. loftræsting (hiti og raki)
c. félagsleg aðlögun ef um hópa
er að ræða.
Rannsóknir hafa sýnt að kýr,
sem fá að vera einar í burðarstíum
í fáeina daga um og eftir burð með
kálfínn hjá sér, eru rólegri og
minna strekktar og hafa mælst
með lægra fítusýminnihald í blóð-
inu. Þess konar aðstæður eru ekki
alls staðar fyrir hendi.
FÓÐRUN Á MIÐMJÓLKURSKEIÐI
(110. - 200. DAG)
Eins og áður hefúr verið nefnt
er heppilegt á miðju þessu skeiði,
- u.þ.b. 150 dögum eftir burð, að
huga að holdstigun kúnna. Um
það bil ætti léttingu kúnna vegna
ummyndunar á fituforða að mestu
að vera lokið og þær að byrja að
byggja upp forða á nýjan leik.
Hvenær þetta gerist getur verið
breytilegt milli gripa.
Á þessu skeiði er mikilvægt að
fylgjast með nytinni, þ. e. hve
hratt hún fellur og hvort eðlilega
stefni um afurðir mjaltaskeiðs-
ins.
Að skoða mjólkurlínurit grip-
anna er afar heppileg leið til þess
að fylgjast með því og frammi-
stöðu hvers grips. I mörgum til-
vikum virðist nyt íslenskra kúa
falla óþarflega hratt og fallið byrj-
ar í fyrra lagi.
Mynd 2 sýnir dæmi um mjólkur-
linurit hjá þremur kúm á sama búi.
126 - Freyr 10/2004