Freyr - 01.12.2004, Blaðsíða 2

Heimanaut - slakur kostur
Betri nýting framleiðslutækja,
íjárhagslegur ávinningur og fram-
sýni í rekstri eru kostimir sem
nýttir em þegar ákveðið er að nota
sæðinganaut, frekar en heimanaut
sem feður að næstu kynslóð
mjólkurkúa.
Sæðinganaut valin á grund-
VELLI MARGRA EIGINLEIKA
Nú um stundir er bændum mögu-
legt að velja milli 21 eiginleika í
ræktunarstarfí mjólkurkúa. Það er
ákvörðun hvers bónda á hvaða eig-
inleika hann leggur mesta áherslu.
Alla jafnan em nautin valin þannig
að þau bæti þá eiginleika sem mest
þörf er á hjá viðkomandi grip. Með
notkun heimanauta er slíkt úrval
næsta vonlítið.
Kvígurnar eru bestu
RÆKTUNARGRIPIRNIR
Þá er alkunna að heimanaut em
mest notuð á kvígur. I stofni í
framför em yngstu gripimir jafn-
ffamt þeir bestu út frá ræktunar-
sjónarmiðum. Því verður það að
teljast ákaflega léleg nýting á kvíg-
um að nota heimanaut á þær. A það
má t.d. benda að í nágrannalöndun-
um er um þriðjungur sæðinganauta
undan fýrsta kálfs kvígum, hér-
lendis er slíkt næsta fátítt. Þessi
stytting ættliðabils ein og sér auka
erfðaframfarir umtalsvert.
Fjárhagslegur ávinningur -
VARANLEG ÁHRIF
Ávinningur af ræktunarstarfi
búljár er varanlegur, tap sem
bændur verða fyrir á þeim víg-
stöðvum er einnig varanlegt. Oft
heyrist að menn hafa ekki trú á að
þeir tapi svo miklu á að nota
heimanaut. Að sjálfsögðu fer það
eftir því hversu heppnir menn eru
með val á heimanautum og hvort
þau leysa það verkefni sem þeim
er falið.
VAL HEIMANAUTA GETUR STAÐIÐ
Á ÓTRAUSTUM GRUNNI
Val heimanauta byggir á miklu
veikari grunni en val sæðinga-
nautanna, enda sést því staður
þegar kynbótaeinkunnir númer-
aðra heimanauta eru skoðaðar,
þær eru áberandi lægri fyrir flesta
eiginleika. Mörg dæmi eru líka
um að heimanaut sem ætluð hafa
verið til brúkunar reynast ófrjó.
Kemur það oft ekki í ljós fyrr en
kýr og kvígur ættu að vera komn-
ar nálægt ætluðum burði. Ekki
þarf að íjölyrða um áhrif þess á
framleiðslu búsins næstu misseri.
Til að bregðast við þessu eru í
sumum tilfellum fleiri en eitt naut
i kvíguhópnum í einu.
Ræktunarstarfið byggir á
TRAUSTUM ÆTTFÆRSLUM
Ljóst er að ættfærslur eru
dæmdar til að fara út í veður og
vind við þær aðstæður, enda sést
það af skýrsluhaldinu þar sem
tæpur þriðjungur kúnna hefur ekki
skráðan föður. Við því má ræktun-
arstarfíð ekki. Jafnframt er ljóst
að við lífdýrasölu eru óættfærðir
gripir verulega minna spennandi
kostur en þar sem fyrir liggur
hvaða einstaklingar standa að
gripnum sem falboðinn er. Einnig
íylgir notkun heimanauta slysa-
hætta, enda um sérlega óþjálan
pening að ræða.
Framsýn fjárfesting - UNDIR-
STAÐA RÆKTUNARSTARFSINS
Hér á landi, eins og um hinn
vestræna heim allan, byggir rækt-
unarstarfíð í nautgriparæktinni á
því að sem flestir (helst allir)
bændur séu með og leggi sitt af
eftir
Baldur H. Benjamínsson,
nautgripa-
ræktar-
ráðunaut,
Bænda-
samtökum
íslands
mörkum. Þörf á hagræðingu í
mjólkurframleiðslunni eykst með
hverju árinu. Ræktunarstarfíð er
fjárfesting til framtíðar og eins og
aðrar fjárfestingar skal það skila
arði. Notkun ungnauta Nauta-
stöðvarinnar og upplýsingar, sem
sendar eru með mjólkurskýrslun-
um, mynda grundvöll að af-
kvæmaprófunum, homsteini rækt-
unarstarfsins. Því meiri og al-
mennari notkun þeirra þýðir að sú
undirstaða verður sterkari. Notk-
un heimanauta er eingöngu aðferð
til að kelfa kýmar, það á lítið skylt
með ræktunarstarfí. Því má í raun
líkja við að pissa í skó sinn, hlýtt
um stund en verður fljótlega kalt
og óþægilegt. Að lokum má
spyrja sig:
* Viltu betri kýr?
* Viltu yfírlit yfír væntanlega
burði?
* Finnst þér ræktunarstarf skyn-
samlegt?
* Viltu leggja þitt af mörkum til
að bæta kúastofninn?
Ef svarið við einhverri þessara
spuminga er jákvætt eiga bændur
að losa sig sem fyrst við heima-
nautin og láta endanlega af notkun
þeirra. Sæðingar eru margfalt
heppilegri kostur sem skilar meiri
arði. Ennfremur em þær undir-
staða sjálfstæðs ræktunarstarfs á
íslenska kúastofninum.
|2-Freyr 10/2004