Bændablaðið - 09.12.1997, Blaðsíða 24

24
Bœndablaðið
Þriðjudagur 9. desember 1997
Gleðileg jól. Gott og
farsœlt komandi ár
Álftaneshreppur
Biskupstungnahreppur
Bílverk, Hornafirði
Borgarhreppur
Bsb. Austur-Húnavatnssýslu
Bsb. Austurlands
Bsb. Austur-Skaftfellinga
Bsb. Eyjafjarðar
Bsb. Kjalamesþings
Bsb. Norður-Þingeyinga
Bsb. Skagfirðinga
Bsb. Strandamanna
Bsb. Vestfjarða
Bsb. Vestur-Húnavatnssýslu
Búnaðarsamtök Vesturlands
Engjaás ehf. Borgarnesi
Fellahreppur
Fóðuriðjan Ólafsdal ehf.
Fóðurstöð Suðurlands ehf.
Gnúpverjahreppur
Grímsneshreppur
Hólaskóli, Hólum í Hjaltadal
Hrunamannahreppur
Hvítársíðuhreppur
Höfn - Þríhyrningur
Innri-Akraneshreppur
Kaupfélag Króksfjarðar
Kaupfélag Vopnfirðinga
Landssamtök sauðfjárbœnda
Leirár- og Melahreppur
Lundareykjadalshreppur
Lýtingsstaðahreppur
Mjólkursamlag KS, Sauðárkróki
Mjólkursamlag Norðfirðinga hf.
Mjólkursamlag Vopnfirðinga hf.
Rannsóknastofa mjólkuriðnaðarins
Samtök selabœnda
Samvinnuferðir - Landsýn
Sláturfélag Vopnfirðinga hf.
Smalahundarœktarfélag íslands
Upplýsingaþjónusta landbúnaðarins
Ytri-Torfustaðahreppur
s
Æðarrœktarfélag Islands
Bændasamtökin gefa út bók
Gunnar Guðmundsson, ráðunautur,
Bændasamtðkum íslands.
Eins og flestum er kunnugt um verða viðmiðunarmörk um frumu-
tölu í innleggsmjólk hertar umtalsvert frá og með næstu áramótum að
telja, jafnhliða því að ný reglugerð um „mjólk og mjólkurvörur“
tekur gildi. Enn fremur verða reiknireglur um frumutölu allnokkuð
breyttar frá fyrri reglugerð svo og ýmis önnur ákvæði er lúta að
mjólk og mjólkurframleiðslu. Gera má ráð fyrir því að þessi reglu-
gerðarbreyting komi harkalega við allmarga mjólkurframleiðendur
sem ekki ná umsvifalaust að uppfylla strangari reglur um frumutölu.
Af þessu tilefni ákváðu Bændasamtökin nýverið að hraða
þýðingu og útgáfu á norskri bók, sem fjallar um mjaltir og mjólkur-
gæði (Mjölking og Mjölkestell), en undanfarin misseri hefur verið
unnið að þýðingu og staðfærslu á henni. Þegar þetta er skrifað er
gert ráð fyrir að hún komi út í upphafi nýs árs..
Fyrsta útgáfa bókarinnar á norsku kom árið 1992 og hefur hún
verið gefin út í endurskoðaðri útgáfu síðar eða 1994. Höfundar
hennar heita Teije Alfnes tækniráðunautur og Olav Österaas dýra-
læknir, en þeir starfa báðir hjá samtökum norska mjólkuriðnaðarins.
Þeir hafa báðir yfirgripsmikla þekkingu á viðfangsefninu og áralanga
reynslu af störfum er lúta að mjöltum, júgurheilbrigði, mjaltabúnaði
og forvamarstarfi.
Bókin skiptist í 11 sjálfstæða kafla og fjalla þeir meðal annars um
lífeðlisfræðilega uppbyggingu og starfsemi júgursins, - efnasam-
setningu og gæði mjólkur, - framkvæmd mjalta og mjaltatækni, -
júgurheilbrigði og júgurbólguvamir, - tæknilega uppbyggingu og
starfsemi mjaltavélarinnar, - þvottaefnanotkun og þvottakerfi mjalta-
búnaðar, - kælingu mjólkur og eiginleika mjólkurtanksins, - innkaup
á og val á efni í mjaltabúnað og að lokum umhverfið í fjósinu og
húsvist gripanna.
Baráttan við of háa frumutölu í mjólk og bætt júgurheilbrigði er
afar flókin og krefst gaumgæfilegrar skoðunar á fjölmörgum ólíkum
þáttum er m. a. snerta gripina sjálfa, meðferð þeirra og hirðingu,
vinnubrögð og vandvirkni við mjaltir, mjaltabúnaðinn, þrifnað og
þvotta svo fáeinir mikilvægir þættir séu nefndir.
Fram til þess má segja að það hafi vantað í heilsteyptu formi að-
gengilegar upplýsingar og fræðsluefni um mjaltir og júgurheilbrigði
sem sniðið væri fyrir bændur og aðra er að þessum mikilvægu störf-
um koma. Þegar þessi norska bók kom út var það mat þeirra sem
gerst til þekkja að hér væri á ferðinni gagnlegt efni til fræðslu og
uppflettingar sem gæti gagnast bændum, ráðunautum, dýralæknum,
mjólkureftirlitsmönnum, búfræðinemum og jafnvel ýmsum öðrum er
láta sig málið varða.
Fjölmargar gagnlegar upplýsingar og margvíslegur fróðleikur er
að finna í bókinni. í henni eru einnig fjölmargar skýringamyndir og
teikningar sem gefa efni og framsetningu aukið gildi.
Það er von þeirra sem að útgáfu bókarinnar standa að hún geti
orðið bændum til gagns í sókn þeirra til betri vinnubragða við mjaltir
og meðferð mjólkur, aukinna mjólkurgæða og júgurheilbrigðis.
Aths. ritstj. Meðfylgjandi textaútklippur eru úr bókinni en
myndimar eru úr myndasafni Bœndablaðsins.
Mjaltatækið á að setja á
kýrnar án þess að loft sleppi inn
og að sjálfsögðu eiga kýrnar
ekki að verða fyrir ónotum eða
sársauka. Ef mikið loft sleppur
inn, fellur sogið
í kerfinu því
sogdælan nær
ekki að soga út
allt loft sem
streymir inn.
Sveiflur í sogi
eru sérstaklega
varasamar
undir lok mjalta
því þá getur
undirþrýstingur inni í júgrinu
valdið því að mjólkurdropar
sogast aftur upp í spena og
júgur og þannig geta sýklar
borist milli spena og kúa
Smám saman hefur
hugtakið mjólkurgæði öðlast
víðtækari merkingu.
Gæðaímyndin mótast sterkt af
almennum viðhorfum og kröfum
neytenda til neyslu og
neysluvaranna. Mjólk sem
uppfyllir ítrustu kröfur á að koma
frá framleiðendum þar sem
gripirnir eru heilbrigðir, hraustir
og Ifður vel. Notkun lyfja er í
lágmarki. Þar sem umhverfi
gripanna er heilnæmt og hreint
og rekstur búsins tekur mið af
verndun lífríkis og umhverfis. í
kjölfar viðhorfsbreytinga hafa
smám saman mótast almennar
viðmiðunarreglur um umhverfi
framleiðslunnar
Eftirfarandi ráðstafanir
minnka hættuna á að viðkvæmir
spenar nýborinna kvíga hljóti
skaða af fyrstu mjöltum: *
Þvoið og nuddið júgur og spena
sórstaklega vel með heitum, vel
undnum klút og mjólkið nokkra
boga í sýnakönnu. * Berið
júgursmyrsl á spenana og
nuddið það vel inn í húðina.
Haldið áfram að nudda júgur og
spena þangað til kvfgan er
greinilega byrjuð að selja. *
Setjið mjaltatækið á eins varlega
og unnt er. Látið mjaltatækið
ekki hanga laust á júgrinu,
haldið undir það, svo lítill þungi
hvíli á spenunum. Eftir nokkur
mál getum við sleppt mjalta-
tækinu varlega 10-20 sek. eftir
að sett er á.
,, Samanlagt líða 45 til 60
sek. frá því byrjað er að örva-
/snerta júgur og spena þar til
þrýstingur inni í júgrinu er orðinn
nægur til þess að hefja mjaltir.
Undir öllum venjulegum
kringumstæðum er þetta nægur
tími til þess að örva, þrífa
spenana, mjólka á prufuspjald
og setja tækin á. Eðlilegur
undirbúningstími mjalta getur
verið nokkuð breytilegur milli
einstakra gripa“.