Bændablaðið - 09.12.1997, Blaðsíða 27

Þriðjudagur 9. desember 1997
Bændablaðið
27
Heyskapur og heyverkun
Kristinn Guðnason á Þverlæk í Holtum
Heysýni eru mjfig
Á Þverlæk í Holtum í Rangárvalla-
sýslu búa félagsbúi feðgar, þeir
Guðni Guðmundsson ásamt Mar-
gréti Þórðardóttur og Kristinn
Guðnason ásamt Elínu Guðjóns-
dóttur. Þeir eru með um 40 mjólk-
andi kýr en í fjósinu eru um 130
gripir. í sumar var allur heyfengur-
inn rúllaður, af um 90 hekturum í
fyrri slætti en 55 í þeim seinni. Hey-
sýni staðfestu góð hey nú eins og
undanfarin ár. Bændablaðið ákvað
að taka Kristin Guðnason tali og
forvitnast um hver galdurinn í
þessu væri.
-Hver er galdurinn á bak við góð
hey?
„Galdurinn er fólginn í nánast
óteljandi atriðum þar sem eitt atriði er
ekki mikilvægara en annað. Þau
þurfa helst að vera sem flest í lagi en
vitanlega eru ytri aðstæður afar sjald-
an hagstæðar öllum þáttum. Áratuga
reynsla sýnir að hér á Suðurlandi er
vorið þurrasti tími ársins og síðan
eykst vætan er líður á sumarið.
Sprettunni þarf því að koma snemma
af stað til að nýta vorþurrkinn til hey-
skapar. Rétt er að taka fram að hér
eru öll tún friðuð á vorin. Ég miða
byrjun sláttar við skrið hjá algengum
sveifgrösum, þá eru um tíu dagar í
skrið hjá vallarfoxgrasinu. Reynt er
klára að heyja kúgæfa heyið um það
leyti sem vallarfoxgrasið skríður. Yfir-
leitt er slegið síðdegis, sé þess kost-
ur, því að rannsóknir hafa sýnt að þá
er grasið sykruríkara og þornar betur
en ef slegið er að morgni dags. Þó að
þurrkur sé ekki tryggur getur verið
betra að slá eitthvað heldur en að
bíða ef grasið er að spretta úr sér.
Áhættan er lítið meiri af að slá heldur
en að láta það standa. Betra er að slá
snemma þó svo háin verði kannski
stundum grófari en fyrri slátturinn.
Það er skárri kostur en að láta allt
spretta úr sér, það borgar sig að nýta
þerrinn. Ekki þýðir að geyma sjóveð-
ur var mér sagt. Síðan er það heppni
og innsæi sem ómögulegt er að skil-
greina sem gegnir stórtu hlutverki fyrir
utan það að taka mátulega mikið
mark á veðurspánni."
-Hvernig er áburðargjöf háttað?
„Haugurinn er keyrður á túnin um
leið og þau eru fær. Hann er helst
borinn á í þurrlegu veðri áður en rignir
og í vor tókst að koma haugnum á
túnin á undan tilbúna áburðinum.
Grasið tekur strax við sér undan
haugnum en tilbúinn áburður er u.þ.b.
viku að byrja að verka. Haugnum er
dreift á öll túnin, u.þ.b. 15 tonn á
hektara, því að ef mikill haugur fer á
sömu túnin ár eftir ár verður kalí inni-
hald heyjanna of hátt sem hindrar
upptöku á magnesíum og þá er hætta
á hörgulsjúkdómum í kúnum. Einnig
er borið á túnin á milli slátta. Heysýni
eru mjög gagnleg, þau sýna hvað
hefur gefist vel og hvað ekki. Heysýni
gagnast við fóðrun að vetrinum og af
þeim er dreginn lærdómur sem nýttur
er næstu ár. Góð hey kalla á meiri
kjarnfóðurgjöf eftir burð því að kýrnar
ætla sér meira og til þess að missa
þær ekki í súrdoða þarf að fylgja þeim
eftir með aukinni fóðrun. Áburðar-
áætlunin er mjög lík milli ára en er
alltaf í þróun í samræmi við niður-
stöður heysýna og fengna reynslu."
-Er endurræktun fastur liður?
„Já, alltaf er eitthvað í endur-
ræktun, svona 3 - 5 hektarar árlega.
Þau tún sem eru lengst frá bæ eru
plægð að hausti og sáð í að vori. í
túnum nær bænum er ræktað merg-
kál til haustbeitar fyrir kýrnar. Hérna
er nægilegt landrými þannig að við
þurfum ekki að flýta okkur að loka
flögum eftir grænfóðurrækt og þau
standa opin og gróa meðan arfinn
drepst. Síðan eru þau unnin og gerð
aftur aö túni. í nokkur ár hefur verið
sáð vallarfoxgrasi (2/3) og vallarsveif-
grasi (1/3) í blöndu. Vallarfoxgrasið
gefur mikla og góða uppskeru í fyrsta
slætti en vallarsveifgrasið góða há og
sterkan grassvörð. Skeljasandi er
dreift í alla túnrækt, 3-4 tonn í
hektara."
-Hvað ber hæst í vali véla?
„Hérna hefur stefnan verið að
velja eins stór tæki aftan í dráttarvélar
og þær ráða við. Sú fjárfesting skilar
meiru en að stækka dráttarvélarnar
og nota gömlu tækin. Mér finnst alltaf
skondið að sjá litlar snúningsvélar
aftan í 70-100 hö stórum dráttarvél-
um. Þetta er alltof algeng sjón.
Undanfarin ár hafa verið keypt
afkastameiri heyvinnutæki, þar á
meðal 2,4 m sláttuvél, 7,3 m
snúningsvél og 6,8 m múgavól.
Tækin eru nú orðin það afkastamikil
að þau eru farin að ráða við
sprettuna. Nú á að vera hægt er að
ná öllum heyjum á kjörtíma grasanna
og engin afsökun er lengur að láta
grösin spretta úr sér. Heyskapartækin
eru ekki lengur nein unglingaverkfæri
og í sumar vann aðeins heimafólk á
vélunum sem þekkir tækin út og inn.
Það er mjög mikilvægt að hafa
örugga vélamenn, þá er miklu minna
um óhöpp og vélabilanir. Auk þess
býr yngsti bróðir minn enn í foreldra-
húsum og sér um allt viðhald og um-
hirðu véla en hann er bifvélavirkja-
meistari.“
Þverlækur í Holta- og landssveit, Rangárvallasýslu
Heysýnameðaltöl 1995 til 1997
fjöidi Fem Prótein AAT PBV Ca P Mg
9 0,83 175 74 48 3,8 3,6 1,9
11 0,85 152 76 21 4,1 3,2 2,1
8 0,93 182 79 46 4,7 3,5 2,5
0,80 150 85 1 4,0 3,0 2,1
sá að hún krefst mikils mannafla,
helst þarf þrjá til fjóra vélfæra menn.
Með aukinni forþurrkun eykst
hætta á hitamyndun í heyinu. Plast
er sett niður með veggjunum og yfir
gryfjuna. Einu lagi af rúllum er raðað
yfir og notað sem farg. Þá kemst
ekkert loft að og votheyið er alveg
óskemmt. Ef ekki tekst að þjappa
heyinu og útiloka loft verkast heyið
Stóra-Hildisey II í Austur-Landeyjum, Rangárvallasýslu
Heysýnameðaltöl 1995 til 1997
fjöldi Fem Prótein AAT PBV Ca P Mg
1995 10 0,84 148 78 12 3,6 3,1 1,9
1996 6 0,83 141 75 12 3,5 3,1 1,9
1997 9 0,86 141 77 7 3,8 2,7 2,0
Viðmiðun 0,80 150 85 1 4,0 3,0 2,1
ekki vel.
í þurrheyshlöðunni er sjálfvirkt
dreifikerfi og heyhleðsluvagninn er
notaður fyrir báðar heyverkunarað-
ferðirnar. Þurrheyshlaðan er núna
aðeins hálffull en slíkt hefur ekki
gerst áður í okkar búskaparsögu. Ég
varð að rúlla hluta af fyrra slætti og
alla hána en venjan er að þurrka
hana að mestu. Háin er dálítið vand-
meðfarin í þurrkun. Ef lagið í
hlöðunni er of þunnt, vill hún fúlna.
Helst vildi ég geta minnkað hlutfall
háar í heyfengnum, en túnin hafa
verið fremur lítil miðað við bústofn.
Heyið sem síðast er slegið er
yfirleitt léttast en í sumum árum
spretta grösin úr sér á nokkrum
dögum en í öðrum árum á lengri
tíma. Orkugildið fellur mishratt eftir
tíðarfari. Reynt er að setja ekki fyrri
slátt inn í hlöðu eftir miðjan júlí,
einungis há eftir þann tíma.“
Eruð þið með mikla endur-
ræktun?
„Við erum alltaf í talsverðu jarð-
raski, nálægt 10% af túnum eru tekin
upp á ári. Það má ekki minna vera til
að halda þeim góðum. Tún eru valin
til endurræktunar eftir hlutfalli vallar-
foxgrass, en jarðvegsgerð skiptir
miklu máli um endingu þess. Þau tún
sem eru á súrum og blautum jarð-
vegi þarf að endurrækta á þriggja til
fimm ára fresti. Aftur á móti eru hér
15 - 17 ára tún sem fyrst núna þarf
að endurrækta. Þar er jarðvegurinn
mókenndari og stutt niður á sand.
Um leið og túnin eru endurræktuð
hefur verið unnið að stækkun þeirra
og bættri lögun. Reynt er að fá sem
lengstar spildur en breiddin verður
að vera nálægt 50 m til að framræsla
sé nægileg. Lengstu spildurnar eru
um 860 - 1000 metrar að lengd og
hægt að keyra inn á þær í báöum
endum, sem er mjög gott vegna
minni þjöppunar og álags á gras-
rótina. Öll túnin eru kýfð þannig að
aldrei hefur kalið hérna.
Grænfóðurrækt er alltaf þó-
nokkur og þá aðallega til beitar. Rý-
gresi og kál fyrir kýr og kvígur í upp-
eldi. Við viljum helst vera laus við að
rúlla það til gjafar. Okkur finnst það
of dýrt, erfitt og alls ekki standast
samanburð við vel verkað vallarfox-
gras. Hámjólka kýr éta ekki nógu
mikið af því.
Seinni árin er vallarfoxgrasi sáð f
hreinrækt nema í þau tún sem líklegt
er að verði beitt, þá er vallarsveif-
grasi sáð með. Svörðurinn verður
sterkari og endurvöxtur meiri. Einnig
hefur verið sáð rauðsmára með í
nokkrar spildur sem reynst hefur
misvel. Hann er vandlátur á land en
getur sparað köfnunarefnisáburð
verulega þar sem hann nær sér vel á
strik. Ekki þýðir að þurrka hann
verulega því að þá molna blöðin.
Hann er beittur eða verkaður í vot-
hey eða rúllur.
Heygæðin byggjast að stórum
hluta á góðri ræktun, sláttutíma og
vönduðum vinnubrögðum.“
NOTAÐIR BÍLAR TIL SÖLU!
BILASALANl
Borgartúni 26,
Símar 561 7510 og
561 7511
I_____________________I
Nissan King Cap V6, árg. 89,
2ja dyra, sjálfsskiptur. Ekinn
100.000. Pallhús. Verð 780.000.
MMC Pajero (langur), árg. 89,
5 dyra, sjálfsskiptur. Ekinn
143.000. Verð 1.190.000.
MMC Pajero (langur), árg. 88,
5 dyra, 5 gíra. Ekinn 214.000.
Verð 750.000.
MMC Pajero (langur), 5 dyra,
sjálfskiptur. Ekinn 107.000.
Verð 1.490.000.
Nissan Sunny Stadion 4x4,
árg. 93, 5 dyra, 5 gíra. Ekinn
72.000. Verð 990.000.
Renault Express, árg. 94, 3ja
dyra, 5 gíra. Ekinn 101.000.
Verð 660.000.
MMC Pajero (stuttur), árg. 88,
3ja dyra, 5 gíra. Ekinn
130.000. Verð 660.000.
I