Bændablaðið - 14.06.2000, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 14. júní 2000
BÆNDABLAÐIÐ
5
MÉÉri
Lesendur hafa oróiú
Grímur hlustaði á fréttir um
daginn þar sem forsvarsmaður
dvalarheimilis aldraðra í Reykjavík
sagði nauðsynlegt að fá
aðstandendur vistmanna til að
koma á staðinn og hjálpa til. Ekki
fengist fólk til þess að sinna gamla
fólkinu. Launin væru einfaldlega of
lág.
Grímur var að velta þessum
málum fyrir sér á dögunum þegar
hann heyrði af vanda aðstandenda
gamallar konu sem hafði dvalið um
skeið á sjúkrahúsi. Gamla konan er
helsjúk en þó rólfær. Sterk lyf deyfa
sársaukann sem fylgir
sjúkdómnum. Sem betur fer hefur
gamla konan um langt skeið búið
heima ásamt manni sínum sem
hefur í raun annast hana - rétt eins
og hann væri útlærður
hjúkrunarfræðingur - á níræðisaldri.
Þau hafa með öðrum orðum ekki
íþyngt samfélaginu en lagt
ótæpilega til þess í áratugi.
Ættingjar gömlu konunnar vildu að
hún fengi að vera áfram á
sjúkrahúsinu enda væri vonlaust
fyrir eiginmann hennar að sinna
konunni þar sem sjúkdómurinn væri
kominn á nokkuð hátt stig og
ruglandi fylgdi lyfjagjöfinni. Það var
ekki hægt. Starfsfólk sjúkrahússins,
sem vildi allt fyrir þau hjón gera,
sagði: "Við skulum fylgjast með
konunni heima en hún verður að
fara héðan. Hér er ekkert pláss." Og
nú er konan komin heim og
eiginmaðurinn, sem lærði í
uppvextinum að menn ættu að bíta
á jaxlinn og bölva í hljóði, gerir hvað
hann getur til þess að leika
hjúkrunarfræðing. Víst fær hann
aðstoð sérfræðinga sem koma
reglulega í heimsókn en sá gamli er
frekar tregur til að lyfta upp tóli og
hringja ef eitthvað bjátar á. Hann
lærði aðra lexíu í uppvextinum.
MEP 3EINNI
30LLANUM
Ættingjarnir gera hvað þeir geta en
þeir eru fáir og eiga fæstir
heimangengt.
Þessi frásögn kunningja Gríms
kom í huga hans þegar hann las í
Morgunblaðinu viðtal við
bandarískan prófessor, Barböru
Bowers, sem sagði að ástandið í
hjúkrun aldraðra væri betra hér á
landi en í Bandaríkjunum. Grímur
varð dálítið hissa og hóf að ræða
við kunningja sína innan
heilbrigðiskerfisins sem sögðu
hjúkrun og lækismeðferð væri í
góðu lagi á íslandi • en það væru
bara ekki allir sem hefðu heilsu til
þess að bíða eftir henni....
Staðreynd málsins væri sú að sumt
fólk færi yfir móðuna miklu á
biðtímanum en heilsa annarra
versnaði til muna. Á stundum væri
hægt að rekja verra heilsufar til
þess að viðeigandi læknismeðferð
fékkst ekki í tíma. Hjúkrunarrými
fyrir aldraða eru of fá og ástandið á
eftir að versna til muna. Þarna
hikuðu kunningjarnir og sögðu svo:
Ástandið núna er hátíð miðað við
það sem verður ef ekkert verður að
gert. Öldruðum fjölgar en vinnandi
fólki fækkar.
Okkar árlegi vandi er nú rétt að
fara í hönd, sögðu kunningjarnir, en
hann er sumarleyfin sem verða til
þess að heilu deildunum er steypt
saman og fjöldi fólks sendur heim.
Á stundum eru sendir heim
einstaklingar sem í raun ættu alls
ekki að fara út af sjúkrastofnunum.
Við getum ekkert gert.
Fyrirskipanirnar eru einfaldar:
Sparið og sendið fólk heim.
Einn af kúabændum Suðurlands
skrifar grein í blað fyrir nokkru,
og vill flytja inn „fósturvísa“ úr
norskum kúm. Þetta á að vera
gróði fyrir kúabændur. Nokkuð
oft hefur verið flutt inn búfé til
kynbóta og oftar orðið tjón af -
ekki gróði.
Fjárkláði sem olli miklu tjóni,
kom með innfluttu fé. Sú plága
stóð lengi yfir, og fór um stóran
hluta landsins.
Miltisbrandur kom með inn-
fluttri húð og drap margar kýr, og
hefur komið upp aftur og aftur, og
gæti ennþá falist í jörð.
Mæðiveiki og gamaveiki kom
með innfluttu fé frá Þýskalandi.
Með því kom heilbrigðisvottorð,
en dugði h'tt. Af þessu varð stór-
tjón, og er enn.
Minkur var fluttur inn í
hagnaðarskyni, en er einhver al-
versta plága sem flutt hefur verið
inn, og verður aldrei útrýmt.
Að innflutningur til kynbóta
svína hafi skilað hagnaði eins og
bóndinn nefnir, getur verið rétt á
sinn hátt. En svínakjötsfram-
leiðsla er á hinn bóginn aðför við
sauðfjárbúskap landsmanna - og
stór þáttur í flótta fólks af lands-
byggðinni.
A sama tíma og æmar hafa
verið skomar niður í hundraða og
þúsunda tali, er stómm svína-
búum komið á fót, og sú fram-
leiðsla rekin af hörku af pening-
armönnum sem sjá og vita hvað
þeir em að gera.
Svínabúin nýta ekki
heiðagróður landsins eins og
sauðfé gerir. Svín og fuglar þurfa
innflutt fóður - en sauðfé notar
hey og hin heilnæmu grös heið-
anna - á þessu er skils munur.
Norskar kýr munu varla bæta
hag bænda, nær væri að gera bet-
ur við íslensku kýmar, þær munu
engan svíkja - og afurðir þeirra
hollar.
Farið nú varlega umbrota-
menn, nóg er komið af innflutn-
ingi á búfé og reynslan er ekki
glæsileg.
Sagan er skýr. Takið mark á
henni.
Hjörtur Einarsson
Gröf, Búðardal
Vegna greinar Daníels
Magnússonar skal þetta sagt:
Þeir sem búið hafa langa ævi
með kýr sömu ættar áratugum
saman, vita vel að sumum kúm er
hættara við stálma en öðmm og
auðvitað er það ættgengt eins og
aðrar veilur s.s. súrdoði, júgur-
bólga og fl. En þegar lítið sem
ekkert ber á stálma í kvígum sum
ár en nánast allar fá slæman
stálma næsta ár, er eitthvað
annað en ættgengur galli á ferð
þegar um kýr af sömu ættum er
að ræða.
Hitt þykir mér vera alvarlegra
mál að sumir bændur sem láta
nautkálfa á sæðingastöð virðast
fremja vísvitandi skemmdarverk
í ræktuninni með því að segja
ekki satt til um ágæti þeirra gripa
sem valdir era til undaneldis. Það
er nánast óhugsandi að annað
eins msl geti komið út af svo
ágætum gripum sem nautsmæður
em sagðar.
Ekki vil ég ætla kynbóta-
nefnd að vera svo græn að velja
vxsvitandi nautkálfa sem gefa svo
áberandi slæma galla er stundum
koma ffam. Ég tel að við
kúabændur eigum heimtingu á
faglegra mati á ágæti nauts-
mæðra en hlutlægri, lauslegri
umsögn eigandans, það mundi
a.m.k. ekki tekið gilt við val á
kynbótahrossum.
Það er dýrt að ala upp kálfa,
og hver kvíga sem ekki nýtist
sem skyldi hækkar framleiðslu-
kostnað. Við eigum góðan
efrnvið í okkar íslensku kúm ef
við bemm gæfu til að nýta hann
af skynsemi.
Það er ekki nóg að horfa bara
á afurðageluna því þó júgur og
spenagerð ein og sér skapi ekki
framleiðsluverðmæti þá getur
hún mjög auðveldlega komið í
veg fyrir sköpun verðmæta.
Mér þætti t. d. æskilegt þegar
nautkálfur er tekinn undan ungri
kú með miklar afurðir, sem er
síðan lógað eftir 2. eða 3. mjalta-
skeið, að fá að vita hvers vegna
henni var lógað og stöðva í fram-
haldi af því dreifingu á sæði úr
nautinu ef hefur verið um óhraust
júgur eða slíka galla að ræða.
„ Vandamálabóndi“
Hver ep múuríiiii?
í myndasafni
Bændasamtaka íslands leynast
margar perlur sem segja mikla
sögu. En margar myndanna
eru án nokkurra skýringa og
nú á að kanna hvort lesendur
geti aðstoðaðar okkur.
Hér kemur mynd sem við
vildum gjarnan vita meira um.
Þeir sem þekkja til mannsins
eru beðnir um að hafa sam-
band við Jónas Jónsson,
Matthías Eggertsson eða Áskel
Þórisson í síma 563 0300.
Mynd í síðasta Bændablaði,
10. töíublaði, er af Gunnari
Guðmundssyni, en faðir hans
var hin kunna refaskytta
Guðmundur Einarsson frá
Brekku á Ingjaldasandi.
Gunnar bjó á Hofi í Dýrafirði
fram til ársins 1958 er hann
flutti ásamt konu sinni til Þing-
eyrar. Á Þingeyrarárunum
stundaði Gunnar hrognkelsa-
veiðar fyrir landi jarðarinnar
Meðaldals í sömu sveit.
Myndin er tekin í
Meðaldalsfjöru.
ískyeúi...................
I sömu aðstöðu
Andrés Fjeldsted bóndi á
Hvítárvöllum var maður kerskinn
og gamansamur. Hann reyndi
stundum að stríða tengdamóður
sinni, en hún var greind og
orðheppin og galt honum ísömu
mynt.
-Eg er að hugsa um aðfara að
gifta þig, sagði hann eitt sinn við
liana, - og hefur mér helst dottið í
huga að bera niður hjá Sigurði
straum. (En Sigurður straumur
var förumaður og rœfilskarl.)
-Jœja, ég lendi þá í svipaðri
stöðu og hún dóttir mín, svaraði
sú gamla.
Bóndi úr Borgarfirði var eitt
sinn að fara til kirkju og fann
dautt trippi, sem hann átti. Það
liafði farið ofan í pytt. Þegar
hann var seinna að skýra frá
þessum atburði, sagði hann:
- Og ég hélt áfram og var við
messu og enginn sá neitt á me'r.
(Borgfirsk blanda, safnað
hefur Bragi Þórðarson).