Bændablaðið - 14.06.2000, Blaðsíða 28

28
BÆNDABLAÐIÐ
Miðvikudagur 14. júní 2000
Samkvæmt búvörulögum skal landbúnaöarráðherra ákveöa
útflutningshlutfall fyrir 1. september ár hvert. Ásetningur sauöfjár, sala
undanfarinna mánuöa og blrgöir kindakjöts gefa tilefni tilað ætla aö
útflutningshlutfalliö verði svipaö og á síðasta ári eða nálægt 25%. Þá er gert
ráö fyrir aö hálf útflutningsskylda veröl f ágúst og full útflutningsskylda f
sept., okt. og nóv. en slátrun f öörum mánuöum undanþegin
útflutningsskyldu.
Umsjón
Erna Bjarnadóttir
Af hverjum 100 krónum
sem variO er 01 eð
styðja bændur
- renna 25 krónur í þeirra vasa!
Á þinginu var fjallað um
markaðsmál búvara m.a.
mjólkur, kjöts og korns. Fram-
leiðsla mjólkur í heiminum jókst
um 0,47 % á árinu 1998. Birgðir
af smjöri eru með minni móti í
heiminum um þessar ntundir en
mikil aukning hefur orðið á
birgðunt af undanrennudufti
síðustu tvö ár. í flestum
mjólkurframlciðslulöndum hef-
ur verð til framleiðenda lækkað
verulega síðan árið 1995. Efna-
hagskreppan í mörgum löndum
Asíu og Rússlandi hcfur valdið
óvissu og verðlækkun á
mjólkurafurðum. Búast má við
áframhaldandi þrýstingi á verð
til framleiðenda þar til efnahag-
ur batnar á ný í áðurnefndum
löndum.
Þátttakendur í umræðum voru
sammála um að neytendur væru
ekki ósáttir við það verð sem
greiða þyrfti fyrir mjólk. Hins veg-
ar væri krafa úrvinnslu og smá-
söluaðila um aukin gæði og lægra
verð viðvarandi.
í Þýskalandi hefur verið
ákveðið að breyta reglum um til-
færslu á mjólkurkvóta milli búa.
Virðisaukaskattur
á matvörum í
vestur Evrópu í
maí 1999
Almennur Vská
VSK matvæli
Danmörk 25% 25%
Noregur 23% 23%
Finland 22% 17%
ísland 24,5% 14%
Svíþjóð 25% 12%
Austurríki 20% 10%
Grikkland 18% 8%
Þýskaland 16% 7%
Holland 17,5% 6%
Belgía 21% 6%
Frakkland 20,6% 5,5%
Portúgal 17% 5%
Ítalía 20% 4%
Spánn 16% 4%
Lúxemborg 15% 3%
Sviss 7,5% 2,3%
írland 21% 0%
Stóra-Bretland 17,5% 0%
Frá og með 1. október verða við-
skipti frjáls en leiga á kvóta verður
óheimil. Breytt stefna ESB í
mjólkurframleiðslunni mun að
mati breska þátttakandans í
umræðunum leiða til þess stærri
hluti mjólkurframleiðslunnar mun
koma frá litlum búum í S-Evrópu.
Stuðningur við verð til fram-
leiðenda mun lækka í áföngum en
í staðinn verða í fyrsta sinn teknar
upp beinar greiðslur til mjólkur-
framleiðenda í ESB. Kúabændur í
ESB löndunum standa einnig
andspændis vaxandi kostnaði við
kvóta og land sem þarf til fram-
leiðslunnar auk strangari reglna er
varða umhverfísmál, aðbúnað dýra
og heilbrigði þeirra svo og um
annan aðbúnað heima á búunum
sem tryggja á aukið öryggi í
matvælaframleiðslunni.
I máli Bandaríkjamanns kom
fram að aðgerðum sem gripið var
til, til stuðnings kúabændum í
BNA verði framhaldið í tvö ár í
viðbót en upphaflega átti þeim að
ljúka á þessu ári. Fyrir þinginu
liggur einnig tillaga um að hækka
stuðningsverð til bænda um 26%.
Verð á mjólk um þessar mundir of
lágt til að standa undir rekstri
fjölskyldubúa. Á síðasta ári var
125 milljónu dala varið í
neyðaraðstoð við bandaríska
bændur.
I Ástralíu á hinn bóginn verður
öllum stuðningi við mjólkurfram-
leiðslu hætt frá og með 1. júlí á
þessu ári og verð til bænda mun al-
gerlega ráðast af þróun heims-
markaðsverðs. Á móti fá
kúabændur tímabundinn beinan
stuðning til að aðastoða við
aðlögun búgreinarinnar að þessum
nýju aðstæðum.
Skýrsla OECD um landbúnað-
arstefnuna í aðildarríkjunum
kom út í síðustu viku. Hlutfall
stuðnings við framleiðendur af
heildartekjum þeirra (PSE%)
er sem fyrr mjög breytilegt.
Lægst er þetta hlutfall á Nýja
Sjálandi 2% en hæst í S-Kóreu
74% og Sviss 73%. Næst á eftir
koma Noregur (69%) og ísland
(68%). Að meðaltali er stuðn-
ingur við framleiðendur 40%
fyrir öll OECD löndin. (sjá
mynd). Heildarkostnaður
OECD landanna við stuðning
við landbúnað var 361 billjón
US$ eða 1,4% af þjóðarfram-
leiðslu þeirra. (mynd 4)
Mikill breytileiki er einnig á
stuðningi við einstakar búgreinar.
Minnstur stuðningur er við ullar-,
eggja, og svínakjötsframleiðslu
en sem fyrr er stuðningur mestur
við mjólkurframleiðslum og syk-
ur- og hrísgjrónarækt. (Mynd 5)
A íslandi lækkaði PSE% lítil-
lega frá árinu 1998. Sé litið á ein-
stakar búgreinar mælist stuðning-
ur (PSE) mestur við alifugl-
akjötsframleiðslu (86%), og
mjólkur- og eggjaframleiðslu
(%). PSE% í kindakjötsfram-
leiðslu reiknast 54%, sambæri-
legur og innan ESB. Hér á landi
nemur verðmæti mjólkurfram-
leiðslunnar um 50% að verðmæti
þeirra búvara sem stuðningur
(PSE) er metinn við með að-
ferðum OECD.
í fréttabréfi OECD er fjallað
um þörfina fyrir umbætur á land-
búnaðarstefnunni í aðildar-
löndum. Nauðsynlegt sé að auka
skilvirkni þeirra aðgerða sem
beitt er til að auka tekjur bænda,
með því að velja aðferðir sem ná
skýrt afmörkuðum markmiðum
hjá skilgreindum markhópum. í
dag er áætlað að aðeins 25 krónur
haf hverjum eitthundrað sem
varið er til stuðnings við fram-
leiðendur renni í raun í þeirra
vasa. Afgangurinn komi ýmist í
hlut úrvinnsluaðila eða birgja eða
komi fram í hærra verði á föstum
framleiðsluþáttum (landi og
kvóta). Ennfremur rennur mest af
stuðningnum til stærstu búanna í
núverandi fyrirkomulagi. Áætlað
er að 25% búanna, þau sem mest-
ar tekjur hafa, fái í sinn hluta allt
frá ríflega helmingi og upp í 90%
af þeim stuðningi sem stjómvöld
veita með einum eða öðrum
hætti.
Viúskipti 03 atviiinulíl
Frá þingi Alþjóðasamtaka búvörufram-
leiðenda í Hannover 28. - 31. maí sl.
VerO til mjólkur-
MeiOenda lækkar
Aætlaður stuðningur við framleiðendur eftir löndum (PSE)
(Hlutfall af tekjum

í6 # i? ^ ^ í? 3' o6 ■jS’ 3
/ / / / / O* / / / / ^ #
cT

Aætlaður stuðningur við framleiðendur eftir afurðum (PSE)
(Hiutfall af tekjum)
%
100
- 80
60
40
20
AOilaskipti á greiðslumarki í mjólk 1995-1999, pús. Itr.
Þús. Itr.
1995 3.352
1996 2.908
1997 3.569
1998 3.478
1999 4.466
Aðiiaskipti með
greiðslumark á
verðlagsárinu sem senn
lýkur voru með allra mesta
móti eða 4,5 millj. lítra. Þetta
er um 1 milljón lítra meira en
á síðasta verðlagsári.