Bændablaðið - 25.02.2003, Blaðsíða 23

Þriðjudagur 25. febrúar 2003
Bændðblaðíð
li
<& )ftft
0.0 0.16 0.32 0.46 0.7
InctwiKu in NDVI <»)
Avcnmo NDVI
HÚSBYGGJENDUR!
Við framleiðum og seljum
Þakjárn, veggklæðningar og
Innanhúsklæðningar úr aluzinki,galvaniseruðu
og máluðu efni.Steypustyrktarnet í gólf og
veggi. Seljum niöurklippt steypustyrktarstál
og beygjum
Lykkjur úr 6-16mm.Framleiðum einnig stoðir í
Gipsveggi í réttum lengdum.
Timbur og Stál ehf.
Sími5545544 fax 5545607
Gróskustuðull (NDVI; normalized difference vegetation index) á norðurhveli jarðar á árabilinu 1982 til 1990. Mynd a
sýnir aukningu grósku yfir vaxtartímann (maí til september) í prósentum á niu árum en b sýnir meðalgrósku á
vaxartíma fyrir sama árabil. Heimild: Myneni m.fl., Nature 386: 698-702.
BÆNDUR!
Oþarfa áhyggjnr nl skógi
Af erindum sem flutt voru á
Ráðunautafiindi vöktu einkum tvö
athygli fjölmiðla. í báðum komu
jfam áhugaverðar upplýsingar, en
jafhífamt skoðanir sem eru vægast
sagt einkennilegar og byggjast á
vafasömum forsendum. Greinamar
sem erindin byggðust á er að finna á
vefsíðunni landbunadur.is. Hér
verður fjallað um annað þeirra, en
hitt í næsta blaði.
í erindinu "Áhrif beitar á gróður-
far og landslag" fjallar Anna Guðrún
Þórhallsdóttir m.a. um breytingar
sem verða á gróðri þegar langvara-
ndi beit er aflétt. Niðurstaða hennar,
að líkleg útkoma verði víða endur-
koma birkikjarrs, þarf ekki að koma
á óvart. Skógræktarmenn hafa lengi
haldið þessu ffam og sannfært þorra
þjóðarinnar um að æskilegt væri að
auka útbreiðslu birkiskóga. Nýmæl-
ið er að Anna Guðrún telur þetta
óheillavænlega þróun; allt að því
yfirvofandi landsspjöll. Það virðist
á einhvem óskiljanlegan hátt hafa
farið ffamhjá henni að hún býr í nán-
ast skóglausu landi og að á Islandi er
það gróður- og jarðvegseyðing sem
eru umhverfisvandamál en alls ekki
gróska og sjálfgræðsla skóga. I
þessu sambandi er vert að benda á
að birki þekur um 1,2% af flatarmáli
landsins og aðeins 0,2% myndi
teljast "skógur" samkvæmt skógar-
skilgreiningu FAO. Samkvæmt rof-
flokkun Rala og Landgræðslunnar, á
sér stað "nokkurt", "talsvert", "mik-
ið" eða "mjög mikið" rof á samtals
tveimur þriðju hlutum af flatarmáli
landsins.
"Geigvœnleg" framtíðarspá
Anna Guðrún er afar bjartsýn,
lfá sjónarmiði skógræktar, og telur
að búast megi við „að sjá 2-3 m
háan birkiskóg á láglendi á næstu 40
ámm, þar sem ffæregn er til staðar"
og „að nokkrum áratugum liðn-
um...munum við sennilega kalla
eftir meiri beit til að viðhalda opnum
í landi og „fjölbreyttara" gróðurfari,
eins og hinar Norðurlandaþjóðimar
gera nú." Vissulega er birki og víðir
að breiðast út á allmörgum beitar-
ffiðuðum svæðum, en það er stórt
stökk að heimfæra slíkt yfir á lág-
lendi Islands yfirleitt.
Skoðun Önnu Guðrúnar virðist
byggja á þeirri vafasömu ffamtíðar-
spá að verulega eigi eftir að draga úr
sauðfjárbeit í ffamhaldi af samdrætti
undanfarinna ára. En sauðfjárrækt
á íslandi hefur ekki dregist saman
á undanförnum árum. Staðreyndin
er sú að samdráttur varð fyrir um 20
árum síðan en síðastliðin 10 ár hafa
litlar breytingar orðið á stærð ís-
lenska sauðfjárstofnsins, sem er nú
af svipaðri stærð og hann var á fyrri
helmingi 20. aldar.
Önnur forsenda spárinnar
byggist á því að hér á landi muni
hlýna á næstu áratugum og að við
því verði að bregðast með aukinni
beit, svo búsetulandslagið spillist
ekki. En hér hefur hitinn enn ekki
náð því sem var á árunum 1930-60
og sum iíkön spá kólnun hér, eða
a.m.k mjög lítilli hlýnun. Hvort
veðurfar á Islandi fari hlýnandi eða
kólnandi í ffamtíðinni veit í raun
enginn, en fátítt er að viðbrögð við
ófyrirsjáanlegum loftslagsbreyt-
ingum séu skipulögð með margra
áratuga fyrirvara.
En stenst „lirakspáin "?
Svo vill til að við höfúm góða
mælingu á útbreiðsluhraða birkis.
Hallormsstaðaskógur var kortlagður
1906, um það leyti sem hann var
ffiðaður fyrir beit, og svo aftur 90
árum seinna. Á þeim 90 árum
breiddist birki yfir rúmlega 300 ha
(3 ferkílómetra) lands eða um tæpa 3
ha á ári að jafhaði og flatarmál
skógarins rúmlega tvöfaldaðist. Þrátt
fyrir þessa útþenslu birkisins og
nánast algjöra beitarffiðun í heila öld
eru enn opin ijóður víða innan
Hallormsstaðargirðingarinnar.
Á Hallormsstað eru einhver
bestu skógræktarskilyrði á landinu,
víðast annars staðar eru þau lakari
og því sjálfgræðsla skógar líkleg til
að verða hægari. En gefúm okkur þó
að tvöföldunartími annarra birki-
lenda sé ein öld. Þá munu 1200 km2
bætast við birkilendi íslands eftir
einnar aldar beitarffiðunar og
skógarþekja þá orðin 2,5% af flatar-
máli íslands. Anna Guðrún ber ís-
land saman við Svíþjóð þar sem
þekja skógar er 66% af flatarmáli
landsins. Höldum hugarleikfiminni
áffam. Með ofangreindum út-
breiðsluhraða birkilendis (1200 km2
á öld) mun það taka 2200 ár að ná
66% skógarþekju á láglendi íslands.
Með tvöfoldun á hverri öld mun það
taka 400-500 ár, ekki „nokkra
áratugi".
En algjör beitarffiðun er ekki
fyrir hendi á Islandi og verður tæpast
á meðan byggð helst í landinu. Við
munum ekki ná 66% skógarþekju
á láglendi íslands, ekki eftir 500
ár, ekki einu sinni eftir 2200 ár.
Fyrirliggjandi gögn úr fjarkönn-
un (sjá mynd) benda ekki til að
gróður á Islandi sé að aukast og
þéttast síðustu áratugi í sama mæli
og er að gerast t.d. á hinum Norð-
urlöndunum. Sem sagt; að því gefhu
að einhveijir líti á mikinn gróður
sem vandamál, virðist vandamálið
ekki vera fyrir hendi. Allra síst þegar
ísland er borið saman við flest önnur
lönd á norðurhveli jarðar, þar sem
aukning grósku hefúr verið mikil
undanfama áratugi. "Hrakspá" Önnu
Guðrúnar (eða "bjartsýnisspá", eflir
því ffá hvaða sjónarhomi litið er á
málið) um að eftir nokkra áratugi
munum við standa ffammi fyrir
sama „vandamáli" og Svíar; að hér
verði skógur farinn að útrýma
tegundum sem háðar em beit, á
hreinlega ekki við rök að styðjast.
Niðurstaða okkar er sú að
Hvanneyrarprófessorinn geri sig
seka um "rökvillu prófessors Al-
tungu" Voltaires: að hlutimir eigi
ekki að vera öðmvísi en þeir em úr
því þeir em ekki öðmvísi en þeir
em! Úr því ísland er tötmm klætt, á
það að vera tötmm klætt og stefha
ber að því að það verði áffam tötmm
klætt!
Við höfnum þessari nauðhyggju
sem hverri annarri firru.
Þröstur Eysteinsson og
Adalsteinn Sigurgeirsson
Höfundar eru fagmálastjóri
Skógræktar rikisins og
forstöðumaóur Rannsóknastöðvar
skógrœktar - Mógilsá
Eigum kjötsagir og hakkavélar á lager.
Drykkjarstútar fyrir gripi.
NORDPOST PÓSTVERSLUN
Árnarberg ehf
OPIÐ 09:00 -17:00
sími 555 - 4631 & 568 - 1515
Dugguvogi 6-104 Reykjavík
Sáðvörur
Tegund
Yrki
Sáðmagn Veröpr.kg Pöntun
kg/ha í sekkjum*
Ráðgjöf
byggð á reynslu
S tarfsmenn MR búa að áratuga reynslu
og þekkingu í innflutningi og meðferð
á sáðvöram.
Við val á sáðvömm geta margar
spumingar vaknað því aðstæður ráða
hvaða fræ hentar á hverjum stað.
Mismunandi þarfir
Til að bændur nái sem bestri nýtingu
á sáðvömm miðlum við reynslu okkar
og annarra t.d. um hver sé besti
sáðtíminn, hvaða sáðmagn gefur besta
uppskem og hver sé endurvöxtur
mismunandi stofna.
Bændur athugið
*
A vefsíðum okkar mrf.is
em upplýsingar um grasfræ
og þar er hægt að gera pantanir.
Æt
Grasffæblanda K 25 430,-
Vallarfoxgras Vega 25 316,-
Vallarfoxgras Engmo 25 296,-
Vallarfoxgras Grindstad 25 375,-
Vallarsveifgras Sobra 15 340,-
Túnvingull Reptans 25 255,-
Fjölært rýgresi Baristra 35 245,-
Fjölært rýgresi Svea 35 245,-
Háliðagras 25 1250,-
Sumarhafrar Sanna 200 70,-
Vetrarhafrar Jalna 200 68,-
Sumarrýgresi Barspectra 35 185,-
Sumarrýgresi Clipper 35 170,-
Vetrarrýgresi EF 486 Dasas 35 170,-
Vetrarrýgresi Barmultra 35 185,-
Bygg 2ja raða Gunilla 200 49,50,-
Bygg 2ja raða Filippa 200 49,50,-
Bygg 2 ja raða Skegla 200 53,-
Bygg 2ja raða Saana 200 70,-
Bygg 6ja raða Arve 200 63,-
Bygg 6ja raða Olsok 200 68,-
Bygg 6ja raða Ven 200 66,-
Sumarrepja Pluto 15 850,-
Vetrarrepja Barcoli 8 168,-
Vetrarrepja Emerald 8 190,-
Fóðurmergkál Maris Kestrel 6 1.385,-
Fóðumæpur Barkant 1,5 590,-
Rauðsmári Bjursele 765,-
Mjólkurfélag Reykjavíkur
Áætlað verð án vsk*
Korngarðar5 • 104Reykjavík
Símar: 5401100 • Fax: 5401101 • www.mrf.is
Réttar sáðvörur tryggja góða rœkt