Bændablaðið - 29.04.2003, Blaðsíða 20

20
Þriðjudagur 29. april 2003
Opið 008 ii VoOmúlastfiOum
Fimmtudaginn 27. mars sl.
buðu Hlynur Snær Theodórsson
og Guðlaug Björk Guðlaugs-
dóttir bændum úr nágrenninu
til veislu i tiiefni þess að ár var
liðið frá fyrstu skóflustungu á
nýju ijósi sem byggt er að hluta
til á því gamla. Þau hjón hófu
búskap í byrjun árs 1997 og
hafa síðan þá ávallt leitað leiða
til hagræðingar í rekstri og var
nýtt fjós þeim ofarlega í huga.
Tveimur mánuðum eftir fyrstu
skóflustungu tóku þau í notkun
nýja mjaltabásinn ffá SAC sem að
Remfló hf. flytur inn. Hann er
fullkomlega tölvustýrður með tólf
mjaltatækjum og sjálfVirkum af-
takara. Gólfið í gryfjunni er
hækkanlegt, fjarstýrð opnun á
hliðum og allt þetta léttir gífurlega
alla vinnu við mjaltir og hefur stytt
vinnutímann verulega. Þetta er
lausagöngufjós með 45 básum og
fóðurgang sem gefið er á með
Bobcat með affúllara.
Hlynur segir heilsufar kúnna
mjög gott eftir breytingamar og er
áberandi hversu rólegar þær eru.
Um 80 manns heimsóttu Voð-
múlastaði þennan dag og þáðu
veitingar og skoðuðu þessar ffá-
bæm aðstæður sem þau hjón hafa
komið sér upp í fjósinu.
Novadan ehf. var með
kynningu á VIP hreinsiefnunum
fyrir mjaltakerfi og efnið Nova-
clean til hreingeminga á
mjaltabásum og mjólkurhúsum.
Remfló hf. var með kynningu á
SAC mjaltakerfúm en um 60
svipuð hafa verið sett upp á
landinu öllu. Kjamfóðurbásar em
frá Remfló hf. /Myndir og texti:
Óskar S. Harðarson
Skúgur eOa
ekki skógui*
Að undanfomu hafa farið ffam
umræður og orðaskipti um skóg-
rækt og landnýtingu. Það er vel,
því í upphafi skyldi endinn skoða,
sem em orð að sönnu.
En eins og oft vill verða horfir
hver af sínum hól og samræming
sjónarmiða virðist ætla að leita í
svipað far eins og hjá kerlingunum
sem körpuðu um hvort klippt væri
eða skorið, það sem þær deildu
um.
Þar liggur hættan falin,- Ekki í
því að plantað verði of mörgum
trjám í náinni ffamtíð, heldur hvar
og hvemig verður að því staðið.
Tilveran er margslungin og líf-
keðjan samofin í litfagurt munstur
á þessu áklæði, sem kallast gras-
rót. En hvað sem hver segir þá er
það maðurinn sem hefúr tekið sér
það bessaleyfi að nota og misnota
ýmsar aðferðir til að venda og
skekkja uppistöður og ívaf í list-
sköpun og áferð þessa vefs.
Svo þegar við reynum að gera
okkur í hugarlund hvemig þetta
land, sem við búum á, hefúr litið út
við landnám, þá verður að styðjast
við sögur og sagnffæði fomleifa-
ffæðinnar. Mannvistarleifar ffá
liðnum öldum segja einnig sögur
ffá Hfsbaráttu kynslóðanna við
misjöfh kjör og mislynda veðráttu.
A tímum harðinda og hallæris
rifú menn hrís til eldiviðar og
brenndu skógviði til að halda lífi.
Þá leiddi hvað af öðm að fén-
aður féll úr hor og harðrétti svo
ekki varð til tað til eldsneytis eða
næg ull til fatagerðar og lélegt hús-
næði veitti takmarkaða hlýju.
Þetta, ásamt kolagerð til smíða
o.fl, .eyddi mest hinu upprunalega
skógarkjarri sem hér hefúr verið
við landnám. Svo kom vatnið og
vindurinn, skolaði og feykti burt
jarðveginum,sem búið var að losa
um svo eftir varð auðnin ein. -
Þessu vilja hatursmenn sauðkind-
arinnar helst líta ffam hjá til þess
að geta fundið sökudólg til að
Fyrir skömmu var efnt til "opins fjárhúss"
á tilraunastöðinni á Hesti. Emma Ey-
þórsdóttir, sem stýrir faglegu samstarfi
RALA og Landbúnaðarháskólans á Hvann-
eyri í sauðfjárrækt, sagði að fólk hefði sýnt
þessari nýbreytni mikinn áhuga en nær 100
gestir komu í heimsókn. "Við vildum efna
til þessa opna dags þegar reynsla væri
komin á samrekstur RALA og Landbúnað-
arháskólans um starfsemina á tilrauna-
stöðinni á Hesti og nýtingu aðstöðu til
kennslu og rannsókna. Við höfum verið að
vinna að mörgum verkefnum sem okkur
fannst ástæða til að koma á framfæri,"
sagði Emma.
Verkefnin eru af ýmsum toga. Nefna má
lengingu sláturtíma og aðferðir til að ffam-
leiða sláturlömb seint eða snemma. "Annars
vegar er verkefni sem tekur á fóðrun lamba
ffameffir vetri og hins vegar verkefni sem
fjallar um sauðfjárbúskap á láglendi og notkun
ræktaðs lands. Þá er ótalið að nú er verið að
rannsaka gólfgerðir í fjárhúsum. Gestir gátu
virt fyrir sér margar tegundir af gólfúm en
verið er að prófa endingu þeirra. Klaufaslit er
sérstaklega kannað og hvort það sé mikil fyrir-
höfn að halda gólfúnum hreinum. Líðan
dýranna á mismunandi tegundum gólfa er líka
skoðuð."
Samhliða nýjum viðfangsefnum er haldið
áffam ræktunarstarfinu sem á sér langa sögu á
Hesti og miðar að bættum gæðum dilkakjöts.
Gestimir fóru um fjárhúsin á Hesti en þeir
gátu líka farið á fræðslufyrirlestra um þau
verkefni sem Emma nefndi hér að framan.
"Við renndum alveg blint í sjóinn hvað varðar
aðsókn en erum afar lukkuleg, því hingað
hafa komið tugir gesta," sagði Emma og lagði
áherslu á að á Hesti væri unnið fyrir bændur.
"Hestur er tilraunabú fyrir íslenska bændur.
Nú er tilraunastarfið styrkt af Framkvæmda-
nefnd búvörusamninga og þess vegna getum
við unnið að fleiri verkefnum en off áður.. Þó
ekki væri nema af þeirri ástæðu er tilefúi til að
bjóða bændum að Hesti svo þeir fái að kynnast
af eigin raun því starfi sem hér er unnið."
Auk Emmu er Eyjólfúr K. Ömólfsson
starfsmaður RALA og LBH. Eyjólfúr sér um
daglegan rekstur verkefúa og skýrsluhald til-
raunabúsins á Hesti. Emma og Eyjólfur hafa
bæði starfsaðstöðu á Hvanneyri og kenna bæði
við háskólann. Aðrir sérfræðingar á RALA og
LBH koma síðan að einstökum verkefnum og
allmargir nemendur við háskólann vinna að
námsverkefnum sínum á Hesti.
skeyta skapi sínu á, en þegar allt
kemur til alls þá er það alltaf mað-
urinn sjálfúr sem athafúamestur er
við að breyta landinu. Sauðkindin
tafði að vísu fyrir eða kom jafúvel
í veg fyrir að upp greri nýr skógur
á vissum svæðum, af því að
maðurinn lét hana sjálfráða við að
bíta nýgræðinginn, svo hann náði
ekki að vaxa til að bera ffæ. En
hún skilur eftir sig áburð við bælið
sitt svo þar spretta upp nýir gras-
og víðitoppar sem sums staðar ná
að breiða úr sér. Við nútíma-
aðstæður er í lófa lagið að stjóma
beit.
Allt þetta til samans ætti að
auðvelda nútímamanninum að lesa
í landið og skipuleggja nýtingu
þess, án þess að þar komi til hags-
munaárekstra milli búgreina, sem
eiga jafúan rétt -og skyldur- til að
lifa í sátt við umhverfi sitt. En til
þess að svo megi verða þarf
fyrirhyggju og ffamtíðarsýn.
Þó hinar hefðbundnu búgrein-
ar, með kvikfénað í högum vítt og
breitt um landið, eigi undir högg
að sækja um þessar mundir þá
verðum við samt að vona að þjóð-
in beri gæfú til að reka hér áffam
matvælaffamleiðslu með gras-
bítum í afgirtum högum og vist-
vænu umhverfi. Þeim möguleikum
verður að ætla tilveru við hæfi.
Þegar á allt er litið áttu bændur
á seinni helmingi síðustu aldar og
ffam á þennan dag diýgstan þátt í
að rækta og græða upp landið og
gefa því ásýnd vel uppbyggðra
sveita. Svo nú þegar þeir fá það
tækifæri sem landshlutabundnu
skógræktarfélögin skapa þá eru
þeir tilbúnir að taka við því verk-
efni. En eins og við aðra nýræktun
er ráðgjöf og ráðunautaþjónusta
við skipulag og samráð, grund-
vallaratriði svo að vel sé vandað
til. Þar kemur allt þetta faglærða
fólk inn í myndina með sín hollráð
í bland við reynslu bóndans.
Mestum áhyggjum getur
valdið að búseta í sveitunum
grisjist svo að félagsleg þjónusta
og mannlíf bíði hnekki. Þá er hætt
við að tengslin og samkenndin
rofúi við landið og þessa sígildu,
samfelldu lífkeðju sem maðurinn
er bara einn hlekkurinn í, þótt
hann geri sig breiðan á köflum.
En í skógrækt sem öðru grein-
um ber að sýna landinu og sögunni
fúlla virðingu og tillitssemi.
"Gakktu hljótt um garða hjá
/gömlum tóttarbrotum" sagði hún
Olína Jónasdóttir. Ýmsar mann-
vistarleifar og sérkenni náttúrunn-
ar geta sómt sér vel í fallegu
skógarrjóðri og margtroðnu fjár-
götumar orðið nytsamlegri sem
skógarstígar heldur en að pota ofan
í þær trjám sem hylja þá gleymsku.
Eins ætti að geta verið langt í land
að skógur þurfi að byrgja sýn til
þeirra átta og ömefúa sem við
viljum geta horff til í allri sinni
dýrð. Svo mikið landrými er enn
ónumið af gróðri að óþarfi er að
planta í áður ræktað nytjaland eða
þrengja svo að húsum að ekki sjái
út úr augum.
Þess vegna er óhætt að taka
undir með þeim sem ekki hafa
áhyggjur af of mikilli skógrækt
fyrst um sinn, ef vamaðarorð
hinna em líka höfð að leiðarljósi,
sem vilja fara að öllu með gát og
hugsa áður en framkvæmt er.
Skipulag og fyrirhyggja þarf ekki
að þýða ofstjóm og ráðríki, ef rétt
er á haldið, en áætlanagerð skýrir
margt í ffamkvæmd og auðveldar
úrvinnslu.
Guðriður B. Helgadóttir,
Austurhlíð 2, A.-Hún.
Kálfafötur
VÉLAVAL-Varmahlíd hf
Sími 453 8888 Fax 453 8828
Veffang www.velaval.is
Netfang velaval@velaval.is