Bændablaðið - 09.12.2003, Blaðsíða 10

Bændablaðið - 09.12.2003, Blaðsíða 10
10 fÉgt meMunarM i saufifó i Noregi Norðmenn hafa um áratuga skeið verið með öflugt ræktun- arstarf í sauðfjárrækt sem um sumt er líkt starfinu hér á landi en í öðrum atriðum talsvert frá- brugðið. Ræktunarmarkmið og áherslur hafa til dæmis verið talsvert aðrar en hér á landi. Áhersla á kjötgæði hefur lengi verið niiklu meiri hér á landi en þar. Á síðustu árum má greina talsverðar breytingar hjá Norðmönnum í þessum efnum. Þær hafa m.a birst okkur í því að þeir hafa verið að sækja ís- lenskt fé til kynbóta á spælsau, sem er það fjárkyn þeirra sem er af sama stofni og íslenskt fé. Þetta kyn telur um fimmtung fjár þar í landi. Kjötgœði í blendingsrœkt Hinum fjárkynjunum hafa þeir að meginhluta steypt saman í eitt kyn, sem þeir kalla norskt hvítt fé (norsk hvit sau). I sambandi við aukna áherslu á kjötgæði hafa þeir farið þá leið að ná ffam kjöt- gæðum með blendingsrækt. Þeir hafa sótt kjötgæði í Texel fé, bæði frá Danmörku og Nýja-Sjálandi með innflutningi á fósturvísum úr úrvalsfé í þessum löndum. Gallinn á Texel fénu er hins vegar að æmar em ffemur ófrjósamar og þykja ekki miklar mæður. Þess vegna velja þeir að að nota aðeins hrúta af hinni nýju kjötlínu til framleiðslu sláturlamba en alls ekki að að ala ær af þessu blendingsfé. Ræktun þessarar úrvalslínu fer fram við landbúnaðarháskólann á Ási þar sem er um 120 kinda hjörð af þessu fé. Þama var í byrjun safnað úrvalsgripum með tilliti til kjötgæða vítt um landið af norsks hvíta fénu og Texel fénu sem fékkst við innflutninginn blandað við það. Þessi ræktunar- lína þeirra er kölluð Nor-X. Nokkrir bændur eru einnig komnir með litlar hjarðir af þessu fé. Ræktunarlínan er í eigu samtaka norsku samvinnuslátur- húsanna (Norsk kjöttsamvirke). Nokkur hópur úrvalshrúta er á sæðingastövunum af þessari ræktunarlínu. Sæðingar með sæði úr þeim hrútum eru aðeins framkvæmdar á búum þeirra bænda sem eru félagsmenn samvinnusláturhúsanna. Með sæðingunum stefna þessir bændur að því að koma sér upp blendingshrútum til siáturlamba- framleiðslu. I grein um þetta í blaðinu Bondevennen eru myndir af úrvalslömbum af þessari línu sem eiga að fara í afkvæma- rannsóknir með notkun sæðinga í vetur. Ekki er samt gert ráð fyrir nema um 70-80 afkvæmum undan hverjum hrút þrátt fyrir slíka notkun. Þetta eru sjáanlega feiki- lega þroskamikil og væn lömb og sögð hafa um 40 mm bakvöðva. Fram kemur að í Rogalandi, sem er eitt helsta sauðfjárræktar- héraðið í Noregi, sé reiknað með að um 30% sláturlambanna núna séu með einhverja blóðblöndun ffá Nor-X hrútum. Við úrval í ræktunarkjaman- um er beitt þeirri helstu ræktunar- tækni sem nú er þekkt öflugust og árangurríkust, þ.e. ómsjármæling- um, en einnig sneiðmynda- mælingum sem gera mögulegar enn nákvæmari mælingar á vefjasamsetningu lifandi gripa en ómsjármælingamar. /JVJ/ (Byggt á grein í Bondevennen frá 31. október 2003) Bændabloðið Þriðjudagur 9. desember 2003 Heysýnatakan í suman Úvenju hröð spretta haffii mikil áhrií á gæOin Þeir Runólfur Sigursveinsson hjá Búnaðarsambandi Suður- lands og Guðmundur Steindórs- son hjá Búgarði á Akureyri eru sammála um að þrátt fyrir eindæma gott sumar hafí hey oft verið betri hjá bændum. Um það bil 700 heysýni af Suðurlandi hafa verið efnagreind og um 550 af Norð-Austurlandi. Gras spratt svo hratt fyrir norðan í sumar að gæðamunur var á því á einni viku. Runólfúr segir útkomuna breytilega og mun breytilegri en í fyrra. Hann segir allmikið af góðum niðurstöðum en líka töluvert af mjög slöku heyi. Sprettutíð var með allra besta móti í sumar en nokkuð erfitt var að eiga við hey austan til á Suðurlandi vegna rigninga. Eins telur Runólfúr að bændur hafí ekki byrjað nógu snemma að slá enda þótt þeir hafi byrjað óvenju snemma í sumar. Þroski grasa var orðinn meiri en menn héldu. Fjöldi heysýna á Suðurlandi hefúr að sögn Runólfs verið svipaður sl. 4 til 5 ár eða um og yfir 700. Niðurstöður heysýna koma bænd- um að gagni bæði við fóðrun í vetur og eins þegar þeir fara að velta vöngum yfir áburðargjöf næsta vor. Runólfur var spurður hvort munur hefði verið á heysýnum túna sem annars vegar voru beitt og hins vegar friðuð? Hann segir að sá munur sé ekki umtalsverður en fóðurgildi heyja af gömlum túnum hafi verið með lakara fóðurgildi. Guðmundur Steindórsson, hjá Búgarði á Akureyri, segir að meirihluti heysýna af Norð- Austurlandi sé kominn til þeirra eða um 550. Eftir er að fá sýni að mestu frá bændum í Norður-Þing- eyjarsýslu. Þeir eru eingöngu sauðfjárbændur og liggur ekki eins á niðurstöðum og kúabændum. Guðmundur segir að útkoman sé heldur lakari en í fyrra hvað varðar fóðurgildi. Próteinið er lítið eitt lægra en öll steinefiiin hærri. Það sem slegið var fyrst sé ágætis hey en vegna hins góða tíðarfars hafi sprettan verið ótrúlega snögg og svo kom vætutíð í lok júní. Háin er yfirleitt mun lakari að gæðum en fyrri sláttur sem stafar af of seinum slætti hennar. Mönn- um þótti of snemmt að slá annan slátt um miðjan júlí og þar með að þurfa að slá í þriðja sinn. En samt sem áður var töluvert um að slegið væri þrisvar, því spretta hélst fram i september. Guðmundur segir að síðustu tvö ár hafi Qöldi heysýna af Norð- Austurlandi verið um 650. Mikilvægt vegna skattsins A6 undanförnu hefur aö frumkvæöi Jafnréttisnefndar BÍ veriö fariö yfir þær reglur sem gílda um skráningu hjóna/samskattaös sambúöarfólks fyrir rekstri og samspil viö eyöublöö ríkisskattstjóra vegna greiddra launa þ.m.t. reiknaös endurgjalds og vegna viröisaukaskatts. Leitaö hefur veriö til Ríksskattstjóra um aöstoö viö þessa yfirferð svo aö koma megi til bænda leiöbeiningum um þetta efni áöur en skila þarf upplýsingum til viðkomandi skattstjóra fyrir áriö 2004. Þetta varðar fyrst og fremst eyöublöö 5.02 (tilkynning til launagreiöendaskrár staögreiöslu) og 5.11 (greinargerö um reiknaö endurgjald). Þessar upplýsingar veröa birtar á vef BÍ og i Bændablaðinu 13. janúar nk„ sem er fyrsta blað eftir jól. Sértæk aðgerð fynip sauð- fjáppæktina Lánasjóður landbúnaöarins hefur ákveöiö aö veröa viö tilmælum ríkisstjórnarinnar aö fresta afborgunum lána í allt aö þrjú ár. Guömundur Stefánsson, framkvæmdastjóri sjóösins, sagöi í samtali viö Bændablaðið aö þetta ætti einungis viö um þá sem heföu sauöfjárrækt a ö aöalatvinnu eöa a.m.k. aö stórum hluta. Til aö koma til greina í þessu sambandi þyrftu umsækjendur því aö hafa minnst 200 vetrarfóðraðar kindur og a.m.k. 50% búrekstrartekna af sauöfjárrækt. AD uppfylltum þessum skilyrðum gætu þeir sem þau uppfylla sótt um aö afborganir og veröbætur á höfuöstól yröu fluttar aftur fyrir umsaminn lánstíma en vexti og annan kostnaö yröi áfram aö greiöa á gjalddögum. Aöspuröur sagöist Guömundur ekki gera ráö fyrir aö þessar ráöstafanir tækju til annarra en sauðfjárbænda enda um sértæka aögerö fyrir þá aö ræöa aö ósk ríkisstjórnarinnar. Vapðveita þapf hellana í Rangápþingunt Eyjólfur Guðmundsson er mikill áhugamaður um hella, bæði manngerða og náttúrulega í Rangárþingi ytra og eystra. Hann hefur ritað sveitarstjórnum þessara sveitarfélaga bréf þar sem hann hvetur þau til að vinna að varðveislu hellanna og lagfæringum á þeim sem fallið hafa saman að einhverju eða öllu leyti. Hann segist hafa verið að hamra á þessu síðastliðin tíu ár eða svo og að við- brögðin séu nokkuð góð hin síðari ár og áhugi manna farinn að vaxa. „Ég veit ekki almennilega hvemig áhugi minn fyrir þessum hellum vaknaði en þetta hefur verið að þróast svona smátt og smátt. Ég er fæddur austur í Holtum á bæ sem heitir Litla -Tunga og síðar átti ég heima á Heiðarbrún. Á þessu móbergssvæði í gömlu Rangárvallasýslu er mikið af manngerðum hellum og reyndar eru þeir líka í V-Skafta- fellssýslu. Þessir hellar em misgamlir. Hinir yngstu em höggnir út í kringum 1920 en þeir elstu eru síðan fyrir landnám norrænna manna, gerðir af írskum munkum að talið er. Hellamir vom notaðir sem fjárhús og heygeymslur. Eftir að búskaparhættir breyttust hættu menn að nota þá og hellamir em í mikilli niðumíðslu," segir Éyjólfur. Hann segir að þessir hellar hafi aldrei verið rannsakaðir fullkomlega af fomleifafræðingum og hafa heldur ekki verið aldursgreindir. Á seinni ámm telur Eyjólfúr að flestir hellanna hafi verið skráðir. Hann bendir í því sambandi á bók sem gefrn var út fyrir nokkmm ámm og heitir Mannagerðir hellar á íslandi. í henni em hellar í Rangárvallasýslu taldir upp. Ekki er nákvæmlega vitað hve margir þessir hellar em í Rangárvallasýslu vegna þess að sumir em fallnir, sumir lokaðir og aðrir týndir. í jarðskjálftum hafa margir hellar lokast og á seinni ámm hefur þeim lítið verið sinnt. í Rangárþingi ytra er til hellir á svo til hverjum bæ á vissu svæði. Ægissíðu-hellamir em mjög margir, vom 13 þegar mest var en einhverjum hefúr verið lokað. Til em náttúmgerðir hellar í Rangárvallasýslu eins og við bæinn Núp í Fljótshlíð sem mun vera sjávarhellir en sjávarströndin hefúr einhvem tímann legið þama upp að. „Ég hef lagt til að menn gerðu veglegan helli nærri Hvolsvelli til að sýna ferðamönnum og segja þar sögu manngerðu hellanna. Bergið þama er ekki hart þannig að ágætt væri að vinna það og því hægt að búa þama til mikla sali. Stærsti manngerði hellirinn í Skarðsfjalli er á bænum Hellnum. Til hans fékkst fjárveiting upp á 3-4 milljónir króna og hann var lagaður og er nú vel sýningarhæfúr fyrir ferðamenn. Einn hellir á Ægissíðu hefur verið lagfærður og er sýningarhæfúr þannig að þetta er allt að þróast í rétta átt. En það sem þarf að gera er að veita fjármagni á hverju ári til hellanna og taka þá einn af öðmm og lagfæra. Hellar eru sérstaða Rangárþinga og þeir laða að ferðamenn," segir Eyjólfur Guðmundsson.

x

Bændablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bændablaðið
https://timarit.is/publication/906

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.