Tónlistin - 01.11.1943, Qupperneq 3

2. árg.
1943
I. —4. hefti
Tónlistiii
Tímarit Félaps islenzkra tónlisiarinanna
Hallgrímur Helgason:
Hljómandi
I
Þegar litið er yfir bókmenntasögu-
lega fortíð okkar, er illt að verjast
þeirri hugsun, að jafnan hafi lítils
samræmis gætt milli ritaðs orðs og
sungins. Ekki her þó að skilja það
svo, sem löngun til söngs hafi verið
hér hverfandi lítil móts við skáld-
skaparlmeigðina. Menn liafa reynt að
notfæra sér þau lög, sem lil hafa ver-
ið, í margvíslegum myndum. Sálma-
lögin liafa verið sungin við veraldleg
kvæði og lausavisur, þegar engin
önnur lög hafa verið handhær, —
jafnvel sem, vikjvakar voru þessi
langdregnu lög notuð við vixlsöng og
hópdans.
En ávallt liefir tilfinnanleg vöntun
gert vart við sig, er hátt liefir átt að
hefja söngmerki Islendinga: skortur
á hljóðfærum. Frásagnir um liljóð-
færanotkun landsmanna eru flestar
mjög dreifðar og ónákvæmar og
sýna, að tiltölulega lítil álierzla hefir
verið lögð á stuðning frá liljóðfær-
um, þar sem söngur liefir verið
stundaður. En eins og titt er um
fjallaþjóðir, hefir sönghneigðin verið
fósturmold
mjög sterk hjá olckur frá fornu fari.
En leiðbeiningar hafa ekki verið
gefnar í þessum efnum svo teljandi
sé. Söngurinn hefir sproltið af með-
fæddri þörf til sjálfstjáningar, án til-
lits til listrænnar framþróunar. Nátt-
úran hefir látið okkur tónana í té,
hrjúfa og óslípaða, og það höfum
við látið okkur nægja. Listrærm
metnaður eða löngun til endurskoð-
unar virðist ekki hafa gert vart við
sig almennt, og málaleitun einstakra
manna um endurbætur sýnisl ekki
hafa fengið neina fyrirgreiðslu hjá
dönsku yfirvöldunum, meðan þau
í’éðu öllum okkar menningarmálum.
Gott dæmi þessa er skýrsla Gísla
Magnússonar sýslumanns (Vísa-
Gísta) á Hlíðarenda frá 1647, Relatio
de Islandia, sem hann sendir Dana-
konungi. Gísli vildi fá hingað ullar-
vefara, skóara og meðalafræðing;
líánn vildi og beita sér fyrir hygg-
ingu sjúkrahúsa, sem einnig áttu að
vera fræðsluslofnanir, og á Þingvötl-
um vildi hann láta reisa aðalskóla
landsmanna. Stórfróðlegur er þáttur
Gísla, sem snýr að söngmenntinni í
LAKDSb'óivnC/.r?’1-
.Vs 1530 i '
t e r a T' o