Tónlistin - 01.11.1943, Page 9

TÓNLISTIN
7
þessi hljóðfæri skortir ekki. Ráðlegt
er að byrja á liaganlega útsettum
þjóðlögum og tilbrigðum, við þau og
leita síðan uppi frumsamdár tónsmíð-
ar fyrir þessi hljóðfæri og raddsetn-
ingar á sönglögum frá lö. og 17. öld,
sem hafa að gevma auðugast flutn-
insefni á þessu sviði, að óleymdum
verkum nútíðarhöfundanna (finnski
söngvameistarinn og' tónskáldið Yrjö
Kilpinen, f. 1892, hefir t. d. samið
mjög aðgengilegt og skínandi snoturt
verk (svítu) fyrir gömbu og píanó
eða cembaló).
Öll þessi hljóðfæri eru af tvennum
ástæðum sérstaklega vel fallin til iðk-
unar í heimahúsum:
1) Það er auðveldara að tileinka sér
leiktækni þeirra en nýtízku-hljóð-
færa.
2) Þau tjá innihald þess, sem leikið
er, á óbrotinn og skýlausan liátt,
þvi að hljómur þeirra er vaxinn
upp úr náltúrubundnum veru-
leika.
— Til hljóðfæraleikarans og á-
heyrandans verður aðeins að gera þá
skilyrðislausu kröfu, að viðhorf
þeirra gagnvart þessari tegund tón-
listar sé í skilningsréttu samræmi við
innsta eðli hennar; þeir verða að
varpa frá sér yfirþyrmandi áhrifum
frá hinum háreysta lífserli borgar-
glaumsins og beita öllum hárfínasta
næmleik sálarorku sinnar til að fá
notið til fulls innilegs trúnaðar henn-
ar og yndisþokka. Það er alrangt að
ofbjóða þessum hljóðfærum með því
að þvinga fram á þau svonefndan
stóran konserttón. Blokkflauta er í-
hugult hljóðfæri, og ekki tjáir að
nota sömu bogastrokstækni á gömbu
og celló.
V
A liínum ískyggilegu tímum, sem
nú steðja að íslenzku þjóðinni, verð-
um við að halda vörð um og efla með
okkur allt það, sem treyst getur sam-
heldni okkar og þjóðarvitund. Sanv
einuð og einhuga getum við varizt
framandi sundrunganáhrifum svo
lengi sem niðjasterkur ættarkraflur
svellur okkur í harmi; en þessi megin-
kraftur mannlegrar tilveru verður að
draga til sin næringu, og aðalþroska-
stöð hennar er fólgin djúpt i afl-
brunni heimilisins. — Kennari einn
við Menntaskólann í Reykjavík
minntist i upphafi liernámsins á þá
þjóðarnauðsyn, að nú hvíldi mikil
ábyrgð á íslenzkum heimilum. Orð
hans liafa á öldum útvarpsins eflaust
borizt til tugþúsunda íslenzkra hlust-
enda. En hvað hefir svo verið gert
til að fegra og bæta heimilisandann
fvrir æskulýð landsins, svo að ung-
mennin laðist að arni heimilisins, í
slað þess að leiðast út i tvisýna dægra-
styttingu í misjöfnum félagsskap og
glata þannig thnanum og sjálfuin
sér? Pastursmiklir unglingar ólga af
athafnalöngun. Óvirk hlustun á
blandað útvarpsefni og grammófón-
konsertar fullnægja ekki sívakandi
löngun þeirra til sjálfsbeitingar;
þvert á móti veldur þetta oft og ein-
att leiðiblandinni aðkenriingu og slen-
kenndri tómleikatilfinningu. Afleið-
ingin verður þvi ofl sú, að yngsta kyn-
slóðin brýtur af sér bönd heimilis.sem
ekki er megnugt þess að sjá henni