Tónlistin - 01.11.1943, Page 10

8
TÓNLISTIN
Björgvin Guðmundsson :
Ahrif tóniistar
Niðurlag.
III
Tónlistin hefir á stundum verið
nefnd drottning listanna. Og sé það
ekki tekið of hátíðlega, á hún þessa
nafngift að ýmsu leyti m.eð réttu.
Engin list á eins marga þegna. Tón-
listin vinnur hlutverk sitt jafnt í
hreysi sem í höll, vaggar þar hörn-
um i hlund og huggar sjúka og sorg-
mædda. Hún samstillir þúsundir
sálna í senn í sérstakt vitundará-
stand, svo sem sorg, gleði, hetju-
móð, þjáning o. s. frv. Hún lætur
okkur gráta yfir eymd og gleðjast
af unaði, sem við aldrei höfum reynt,
og þjást með krossbera, sem við
aldrei höfum séð. Hún er list hjarl-
ans um fram allt og gerir sér engan
mannamun.
Hin stærri form tónlistarinn-
ar liafa mikla táknræna mögu-
leika, en til að skilja þá eigin-
leika hennar þarf langa viðkynn-
ingu. Annars er það hin mikla og
margvíslega fegurð, alll frá smæsta
sáhnslagi til stærstu tónsmíðar, svo
sem oratóríu, symfóníu og óperu,
sem gerir það að verkum, hve margir
geta notið hennar, hver ó sinn hátl.
Og fegurðin er það að sjálfsögðu,
sem fyrst vekur athvgli okkar áður
en við getum fundið eða tileinkað
okkur þann skáldskap', sem tónverlc-
ið hefir inni að halda. Fegurð allra
fyrir þroskavænlegum verkefnum í
tómstundum.
Á myndum eftir gamla meistara
má oft sjá syngjandi og spilandi fjöl-
skyldu sem ímynd heimilisfriðsæld-
arinnar. Hér mætast allar kynslóðir
— frá afa og önimu til barnabarna —
í sameiginlegu átaki til að gera heim-
ilið að athafnaþrungnum eftirlætis-
stað allra þeirra, sem þar eiga athvarf
sitt. En — „svo má níða sem prýða“.
íslenzk heimili eru fjarri því að upp-
fylla þessar skyldur gagnvart sonurn
sinuni og dætrum; þau eru ekki al-
mennt umvafin smitandi fögnuði
foreldra, sem lilusta á og taka þátt
í hljóðfærasamleik og söng harna
sinna. Hin hraðstiga tæknihreyfing
nútimans liefir villt mönnum sýn og
valdið vanmati á hinum sönnu undir-
stöðuverðmætum lífsins, svo að þeir
glata hæfileikanum til að öðlast lilut-
deild í andlegu lífi sinnar eigin þjóð-
ar.
Framtíð íslenzkrar tónlistar er fal-
in í liöndum æskunnar, uppeldi lienn-
ar og námi. Þeir, sem drýgja van-
rækslusyndir gegn nýgræðingnum á
akri þjóðlífsins, draga ekki aðeins úr
þroska þeirra, sem eiga að erfa land-
ið, lieldur fyrirmuna þeir og sjálfum
sér og afkomendum sínum að njóta
þess menningarlega frjómagns, sem
í ættstofninum býr.