Tónlistin - 01.11.1943, Page 25

TÓNLISTIN
Islands lag
Nokkrum sinnum liefir verið að
því vikið, að ekki fari ávallt sem bezt
saman innlent ljóð og erlent lag, sem
ósjaldan velst saman af handahófi,
af lítilþægni og augnabliks nauðsyn.
Sannast að segja gegnir nokkurri
furðu nægjusemi íslendinga í þess-
um efnum. í marga áratugi hafa
þjóðsöngvar erlendra þjóða liljómað
í eyrum þjóðarinnar, sungnir við
hrennandi ættjarðarkvæði okkar
beztu skálda. Líklega hefir mörgum
skilizt, þótt seint væri, að ill nauð-
syn hafi knúð okkur til þess að
svngja svo lengi, sem raun ber vitni,
þjóðsöng Breta við kvæði Bjarna,
Eldgamla Isafold, sem eitt sinn var
einnig þjóðsöngur okkar. Svipað má
segja um Heyrið morgunsöng á sæn.
um og Þú bláfjalla geimur, svo að
dæmi séu nefnd.
Oft gælir alvarlegs misræmis í
hrynjandi ljóðsins, tengdu lagi af
allt öðrum rótum runnu.
Jónasi Ilallgrimssyni þætti flutn-
ingur kvæðisins Skjaldbreiður lítt
æskilegur undir þvi lagi, sem svo
lengi befir verið notazt við. Þessa
ldið málsins hefir enginn undirstrik-
timans. En hann var einnig mikil-
mennið góðhjartaða, sem greiddi
götu ungum og gáfuðum tónskáld-
um, er erfitt áttu uppdráttar sakir
skilningsskorts og tómlætis. Nafn
Franz Liszts ber mikinn og fagran
ferhljóm í tónlistarsögunni: Píanó-
snillingurinn, tónskáldið, ritböfund-
urinn og mannvinurinn.
Ö3
að betur en liann sjálfur. Með eigin
Iiendi skrifaði hann neðan á handrit-
ið að Sláttuvísum þessi orð:
„Það er annars ógjörningur að eiga
sér ekki lög til að kveða þesskonar
vísur undir; svona komast þær aldrei
inn hjá alþýðu.“
Andvarp skóldsins læsir sig djúpt
í vitund okkar. Fátækt og umkomu-
leysi þjóðarinnar í þessum efnum
nísti Jónas inn að hjartarótum. —
Langur tími leið án þess úr rættist.
Loks roðar fyrir nýjum degi. Um
aldamótin birtir nokkuð í sönglegum
efnum. Þjóðin fagnaði hverju nýju
sönglagi og tej'gaði það, eins og
þvrstur maður svaladrykk.
Margir eru þeirrar skoðunar, að
nú skipi sönglagið óæðra bekk lield-
ur en á morgni aldarinnar. Þeir, sem
nánust kynni hafa af æsku landsins,
fullyrða, að hún sé ekki syngjandi
æska. Á einum stað kemst Stein-
grimur þannig að orði: Þar sem söng-
ur dvín, er dauðans ríki.
Lítið atvik frá síðasta vetri kynni
að benda til þess, að laklegar væri
staðið á verði í þessum efnum en
ákjósanlegt væri. Eins og kunnugt er,
þá er ekki um marga staði að velja,
sem horfið verður til með þeim ásetn-
ingi að hlusta á flutning lífrænnar
tónlistar. Einn er þó sá staður í
Reykjávík, Ilótel Borg. Að enduðu
íslands-minni á hófi einu, er þar fór
fram s. 1. vetur, var þess æskt með
nægum fyrirvara, að hljómsveitin
spilaði lag Björgvins Guðmundsson-
ar: Hevrið vella á heiðum hveri.
Þessu fekkst ekki framgengl. Þegar
þess er gætt, að hér ræðir um eitt
ágætasta íslenzka sönglagið við hið