Tónlistin - 01.11.1943, Síða 38

36
TÓNLISTIN
Alto, altviola (altfiðla). í fjórrödd-
nðum tónbálki nefnist önnur rödd
að ofan einatt alt, önnur rödd að
neðan tenór.
altbásúna, básúna i Es, tónsvið það
sama og bjá althorni.
alteration, „tónbreyting“, bækkun
eða lækkun á heimatóni i regluleg-
um hljómi (grunntónn, þríund,
fimmund); hljómur er tónbreyttur
(,,altereraður“), þegar hann inni-
beldur slíkan tón; t. d. eru c-e-gís
og c-e-ges C-dúr-hljómar með
tónbreyttri fimmund.
alternativo, „til skiptis“, beiti á stutt-
um aukakafla eða „tríói“, sem
lej'sir af og skiptist á við aðalkafla.
althorn, hljóðfæri úr ætt ventilbog-
bornanna, stendur i Es og hefir
tónsvið A- es2 en er aðallega notað
í altbæð (es-b1); það liggur ferund
dýpra en flygilhorn í B.
altlykill, c-lykillinn á miðlínu nótna-
strengsins. Bratzleikarinn verður
að lesa sína rödd nær eingöngu i
altlvklinum, en þekking á honum
er mjög mikilsverð hjálp við tón-
færslu (tranposition) og lestur
nótna fyrir tónfærandi („trans-
pónerandi“) hljóðfæri. Samnefnd
nóta stendur í altlvklinum einu
sæti neðar en i g-lyklinum, einu
sæti ofar en í f-Iyklinum — án til-
lits til áttundarlegu.
alz. (= alzamento), gefur í píanó-
verlcum til kynna þegar spila verð-
ur með krosslagðar liendur, að
viðkomandi liönd eigi að hvila fyr-
ir ofan hina. Þýðir egl. „hástaða“,
sbr. abb.
amabilitá, unaðsleiki, ástúðleiki.
amabile (ít.), unaðslega, vingjarn-
lega.
amarezza (ít.), biturleiki; amarevole,
beizklega.
„amatör“, ábugamaður, „dillettant“,
tónlistarvinur, söngunnandi.
ambrósíanskur lofsöngur nefnist
áköllunin Te deum landamus (lat.,
vér lofum þig, guð), því að hann
var eignaður hinum heilaga Am-
brósíúsi biskupi í Milano (um 340
—397).
amore (ít.), ást; amoroso, amore-
vole, blíðlega, ástríkt.
amplitude (fr.), rýmd sveiflunnar,
sveifluvidd; undir henni er kom-
inn styrkleiki tónsins (ómmagn).
anakrusis (gr.), s. s. upptaktur.
analyse (gr.), uppleysing, lausn, ná-
kvæm rannsókn t. d. á tónverki
viðvíkjandi hljómasamböndum,
stefjasmíð (tematískri byggingu),
tóngreiningu (fraseringu) osf.
anapestus, ldjóðfallsliður, sem sýnir
tvö létt eða stutt atkvæði (í upp-
takt) á undan einu þungu eða
löngu.
anche (fr.), blaðið eða tungan i
tungupípunum (á orgeli osf.).
ancora (it.), „einu sinni enn“, aftur,
tilvisun um endurtekningu.
andamento (ít.), egl. gangur; frjáls,
óstefbundinn milliþáttur; milli-
spil i fúgu (líka nefnt diverti-
mento).
andante (ít.), eg]. gangandi, með
göngubraða, með mjög' hóflegri
ln-eyfingu; hinn rétti meðalhraði,
sem hvorki er liægur né hraður,
samsvarandi nokkurnveginn með-
alhröðu æðaslagi (taktmælir 80);
mjög hefir verið deilt um smækk-