Tónlistin - 01.11.1943, Page 40

38
TÓNLISTIN
fræðsla og vinátta félaga, sem var fús
til þess að 'miðla öðrum. í þá daga
var högum hér svo liáttað, að góð
tónlist var fáséður og dýrmætur hlut-
ur, sem allir sýndu virðingu, líka þeir
sem fáfróðir voru um liana og voru
ef til vill ekki á hatti við Bach. Al-
þýðufræðslan var ekki komin jafn
liátt og nú, þegar allir kannast við
Bach, og hver heimilisfaðir stendur
bölvandi upp úr legubekknum og
skrúfar fyrir tækið, ef liann heyrir
nafnið Bach. Heimkoma Páls þetta
sumar var því merkari og minnis-
stæðari viðhurður en heimsóknir
flestra hinna erlendu heimssnillinga
nú síðari árin.
Árin líða enn, og fingrasjónhverf-
ingarnar verða ekki lengur æðsta
mark listarinnar, þegar aldur færist
yfir og þroslci. Ævibraut virtúóssins,
hversu ginnandi sem hún virðist vera
á yfirborðinu, gat aldrei orðið keppi-
kefli manns með eðlisfari Páls ísólfs-
sonar. Hann sá það fljótl, hve liin
upprennandi íslenzka tónlist var í
nauðum stödd, hversu menntunar-
skortur sjálfra tónlistarmannanna
og skilningsleysi fólksins háði þróun
hennar. Hér heima var þörf allra
þeirra manna, sem eitthvað kunnu
og gátu í þessum efnum. Þetta var
ástæðan til þess að Páll settist að hér
heima en ekki erlendis, þar sem hon-
um huðust þó góðar stöður. Og ár-
angurinn af starfi hans hér er lýðum
kunnari en svo, að hér þurfi að segja
frá né telja upp1 það, sem, hann hefir
afrekað. Verður því öllum slikum
reikningsskilum sleppt að sinni.
Einn þáttur er það þó í fari Páls
ísólfssonar, sem sá, er þetta ritar,
getur ekki leitt alveg hjá sér. Það er
kýmni hans og hermikrákuhæfileik-
ar. Það er auðvitað ákaflega „takt-
laust“ að flagga með sliku, þegar
menn eru að stíga hið virðulega spor
yfir í síðara helming aldarinnar, enda
dregur Páll elcki sjálfur þennan fána
að hún nema í nánasta vinahópi. En
þjóð veit, þá þrír vita, og engum er
nákunnugra um það en þeim, sem
þetta ritar, að Páli hafa þráfaldlega
verið hoðin hlutverk í revýum, gleði-
leikjum og þessháttar óæðri dægra-
styttingum. Vegna þess að Páll má
ekki vamm sitt vita, hefir liann jafn-
an hafnað svo óvirðulegum tilboð-
um, en þvi skal þó ljóslrað upp hér,
að það hefir jafnframt ávallt komið
í ljós, að hann rennir hýru auga til
leiktjaldanna og langar til þess að
vera með í skrípalátunum. Þegar
slíkt kemur fyrir, bregður sem sé
fyrir glampa í öðru auga hans, sem
lýsir því gjörr en orð, að honum
finnst hann vera á rangri hillu.
En hvað sem Páli sjálfum kann
að finnast um þetta, þá vitum við öll
hin, að hann er einmitt réttur maður
á réttum stað. Það er gert alltof mik-
ið af þvi að guma af mönnum, þegar
þeir fylla áratugi. Sérílagi eru slík
fyrirfram-eftirmæli óhæf, þegar um
svona kornunga fimmtuga menn er
að ræða. En þessir dagar bjóða mönn-
um hinsvegar gott tækifæri til þess
að staldra við og íhuga, hvort við-
komandi fylli rúm sitt í þjóðfélaginu,
stórt eða lítið, eða sé bara einhver ut-
anveltubísefi. Ég lield, að við séum
ÖII sammála um, að rúm það, er Páll
Isólfsson fyllir i islenzku þjóðfélagi,
sé eigi alllítið.