Tónlistin - 01.11.1943, Qupperneq 55

TÓNLISTIN
53
Endursagt úr tónheimum
ÚR BRÉFUM
BENEDIKTS GRÖNDALS.
Til Eiríks Magnússonar u. okt. 1885.
Eg minnist þá fyrst á lagiS, sem þú
sendir mér. Þu getur nærri, aS ég varS
töluvert hrifinn yíir þvi, aS þú skyldir
finna kvæSiS eSa vísuna þess verSa, aS
kompónera viS hana lag, og þar meS
upp lýkur þú nýjum klefa í þínum gáf-
aSa hausi, sem ég ekkert vissi af, því
ég hélt ekki þú fengist viS músík. Þú
skrifaöir mér þannig, aS ég skyldi sýna
Jónasi Helgasyni lagiS og fá hann til
aS leiSrétta eitthvaS, ef þyrfti, en þess
held ég hafi ekki þurft. Eg fór til Jón-
asa.r, og eftir nokkra daga kom hann
meS lagiS, sem hann hafSi skrifaS upp
og breytt eitthvaS taktinum. Hann
sagSist ekki skilja taktbrotiS og ekki
geta sett sig inn í, hvernig þú hefSir
hugsaS þaS. Eg sendi þér nú Jónasar
breytingarnar meS hans eigin hendi;
hann spilaSi og söng þaS fyrir mig, og
mér þótti þaS mjög fallegt og express-
Yfirgripsmesta hlutverkiS var i ör-
uggum höndum hjá Þorsteini Hannes-
syni, sem tengdi atvikarásina saman
meS söngtóni guSspjallamannsins, og
mun þetta eitt hiS erfiSasta verkefni, sem
hérlendis hefir enn veriS lagt á söngv-
ara. Bach hefir ekki ætlaS sér af, er
hann samdi þessa hlutlausu frásögn,
enda hefir hún orSiS mörgum tenór-
söngvurum æSihörS hnot aS brjóta, ekki
sízt á hinum annálaSa staS „og grét
beizklega". Hér var tónhæfni Þorsteins
örlítiS áfátt viS ónógsamlega beinskeyta
undirleikskrómatik. AS öSru leyti var
framsetning Þorsteins kjölföst og ein-
arSleg. GuSmundur Jónsson staSfesti í
hlutverki Krists þá von, aS hér sé í upp-
siglingu efni í mynduglegan og íágætan
bassa, sem meS góSri handleiSslu eigi
tvímælalaust framtíS fyrir sér á söngv-
arabrautinni. Ólafur Mag-nússon sýndi
ivt, en ef sama lag ætti aS vera viS
allar visurnar, þá finnst mér „foredrag-
iS“ ætti aS temprast eSa módúlerast eft-
ir innihaldinu, því þaS er sitt hvaS í
hverri vísu, þótt nóturnar væru hinar
sömu. En punkturinn er, aS Jónas er
raunar vel aS sér í nótum og músíkalskri
theoríu, en hann hefir eiginlega engan
smekk; ég fann þaS vel, aS hann gat
ekki fylgt þér og ekki sett sig inn í þín-
ar hugsanilr. MeSal annars uppástóS
hann, aS i línunni „fórst’ aldrei áSur í
keppni og stríS“, ætti áherzlan aS vera
á „aldrei“, þ. e. „fórst’ aldrei“. Eftir
þessu ætti maSur aS syngja „ofrar þú
hátt þínum geislandi staf“, eSa „vind-
arnir beri samt heilsan þér“ etc., en
þú veizt sjálfur, aS hvorugur okkar
hefur hugsaS þannig. Jónas er annars
svo conservativ, aS hann þorir ekkert
aS eiga viS þetta kvæSi. ÞaS er eins
revólútíónert í hans augum eins og i
augum embættismannanna. Eg ætlaSi
aS láta prenta þaS hér, náttúrlega þitt
verk óbreytt og óhreyft, en þaS hef
góSan skilning á efni og röggsemi í túlk-
un sinni, enda þótt lega raddarinnar
hefSi annarsstaSar notiS sín betur. LítiS
lilutverk Daníels Þorkelssonar féll vel
inn í ramma heildarinnar. Páll ísólfsson
aSstoSaSi meS mjög vel aShæfSum orgel-
leik. Hljómsveit Reykjavíkur annaSist
allan annan hljóSfærastuSning meS for-
ystu stroksveitarinnar, sem stundum
gerSist þó helzt til nærgöngul viS tré-
blásturshljóSfærin í forréttindaaSstöSu.
Heildarstjórn þessarar merku uppfærslu
hafSi á hendi dr. Urbantschitsch, og hef-
ir hann auk þess séS um íslenzkan út-
búnaS textans frá frummálinu. Flutn-
ingur þessa trúarlega meistaraverks hef-
ir fært honum veg en einnig vanda, enda
hafSi hann af frábærri samvizkusemi
vandaS mjög til alls, sem aS honum laut,
og var leiSsögn hans hin markvísasta.
H. H.