Bændablaðið - 31.08.2004, Blaðsíða 8

8 Þriðjudagur 31. ágúst 2004
Tölvan tengist orðið flestu í hinu daglega lífi okkar bæði
heima og í vinnunni og er nokkuð sama við hvað er
starfað. Bændur eru þar engin undantekning og Bænda-
samtök Íslands reka öfluga tölvudeild með 15 starfs-
mönnum.
Jón Baldur Lorange kerfisfræðingur er forstöðumaður
deildarinnar. Hann sagði í samtali við Bændablaðið að for-
veri tölvudeildarinnar hefði verið Skýrsluvélaþjónusta
Búnaðarfélags Íslands sem starfaði í tengslum við bú-
reikninga og skýrsluhald. Jón Baldur hóf störf hjá Bænda-
samtökunum í maí 1991. Hann kom sem kerfisfræðingur frá
Tölvuháskóla Verslunarskóla Íslands (nú Háskólinn í
Reykjavík) og hafði unnið sem lokaverkefni Feng í
hrossaræktinni. Þá var starf deildarinnar aðallega skráning
og úrvinnsla á skýrsluhaldsgögnum frá bændum og skráning
og umsýsla vegna forðagæslu.
Forrit fyrir allar búgreinar
,,Við settum okkur það markmið í upphafi að þróa tölvu-
forrit fyrir allar búgreinar. Fyrstu forritin voru DOS-forrit en
mjög fáir voru þá komnir með tölvur og það heyrði til
undantekninga ef ráðunautarnir voru komnir með tölvu. Eitt
af fyrstu verkefnunum var að koma upp Novell tölvuneti á 2.
og 3. hæð Bændahallarinnar fyrir starfsfólk og að byggja upp
skýrsluhald í hrossarækt frá grunni. Við byrjuðum einnig að
kynna tölvupóst árið 1991 sem var misjafnlega tekið og
töldu sumir þetta stundarfyrirbæri. Þetta sýnir vel hvað
tímarnir breytast hratt. Á þessum tíma störfuðu 5 til 6 manns
á tölvudeildinni en sem fyrr segir eru þeir nú 15 en sumir eru
í hlutastarfi. Ég hef verið heppinn með samstarfsfólk en
auðvitað er deildin ekkert annað en fólkið sem þar vinnur,"
segir Jón Baldur.
Hann segir að stór hluti af vinnu tölvudeildarinnar nú
orðið sé hugbúnaðarþróun. Það markmið náðist að útvega
forrit fyrir allar búgreinar en önnur kynslóðin af forritum
voru Windows forrit. Þar má nefna margmiðlunardiskinn
Íslandsfeng sem kom á markað 1998 og var tímamótaútgáfa.
Nú er komin 3. kynslóð af forritum frá deildinni en þau eru
gerð fyrir netið. Sú ákvörðun var tekin fyrir nokkrum árum
að þróa öll tölvukerfi okkar fyrir netið með Java þróunar-
tólum og gagnagrunninum Oracle. Í tölvudeildinni er einnig
unnið að skráningu og umsýslu vegna skýrsluhalds búgreina,
vinnu við forðagæslu og vinnu við útgáfu hestavegabréfa
auk vinnu við rekstur á tölvukerfum Bændasamtakanna. Þá
má nefna tölvuþjónustu við starfsfólk Bændasamtakanna og
búnaðarsambanda og umfangsmikla þjónustu við notendur
forrita.
WorldFengur á netið
Tölvudeildin hefur verið og er að þróa þessi tölvukerfi
sem eru hjálpartæki fyrir bændur. Bændur geta skráð í
tölvurnar sínar og sent inn gögn á tölvutæku formi til
Bændasamtakanna. Þetta gefur þeim miklu betra yfirlit yfir
búskapinn og þeir geta tekið meðvitaðri ákvarðanir í
búrekstri sínum.
,,Að vera með tölvukerfin á netinu gerir þau aðgengileg
fyrir fólk hvenær sem er og hvar sem er. Það opnar þann
möguleika að fólk getur búið hvar sem er á landinu, unnið í
kerfunum og haft aðgang að umfangsmiklum gagna-
grunnum. Árið 2001 opnaði WorldFengur á netið. Það er
unnt að skrá í hann hvar sem er í heiminum og eru aðildar-
löndin að WorldFeng orðin 13. Flest þessara landa, svo sem
Austurríki, Danmörk, Noregur, Holland og Þýskaland, vinna
í WorldFeng daglega til uppflettingar og skráningar. Flest
búnaðarsambönd færa skýrsluhaldið í hrossarækt beint fyrir
bændur á sínu svæði og næsta skref verður að bændur geti
fært skýrsluhald á netinu með WorldFeng," segir Jón Baldur.
Bændur vel tölvuvæddir
Jón Baldur segist telja að bændur á Íslandi séu vel
tölvuvæddir. Þar hafi orðið á mikil breyting sl. 3-5 ár. Yngri
bændur eru mjög framsæknir og kröfuharðir og er það vel.
Undanfarið misseri hafa Bændasamtökin lagt áherslu á að
bændum verði tryggðar betri nettengingar í sveitum landsins.
Það fer saman við aukinn áhuga bænda á netinu.
,,Ég fullyrði að viðunandi tenging við netið er að verða
forsenda búsetu á landsbyggðinni. Menn nota ekki lengur
tölvur án þess að vera nettengdir. Áður fengu menn forritin,
eins og DOS og Windows, send í diski í pósti. Þá þurfti að
lesa forritin inn í tölvuna sem og allar breytingar sem á þeim
urðu. Þetta skapaði ævinlega vandamál og tók tíma frá fólki.
Tölvur hrundu og ef ekkert afrit var til var allt tapað sem í
tölvunum var. Nú er þetta allt saman til á öflugum miðlurum
sem tengdir eru netinu og gögnin því vistað annars staðar en
í tölvu viðkomandi bónda. Menn fara inn á ákveðnu lykilorði
og hafa ævinlega aðgang að nýjustu útgáfu forritins fyrir-
hafnarlítið," segir Jón Baldur.
Hann segist telja að á milli 1.300 og 1.400 bændur nýti
sér bókhaldsforritið dkBúbót. Um það bil 500 bændur nota
áburðarforritið NPK, WorldFengur er með rúmlega 1.300
áskrifendur þar sem helmingurinn sé útlendingar. Ískýr er
Windows forrit fyrir kúabændur og hafa 130 bændur fengið
forritið. Fjárvís er DOS forrit fyrir sauðfjárbændur og um
það bil 500 bændur færa sitt skýrsluhald með því. Svo er
boðið upp á dönsk Windows forrit fyrir svínarækt, sem var
þýtt á íslensku og forrit fyrir loðdýrabændur.
Forrit fyrir einstaklingsmerkingar
Tölvudeildin vinnur nú að forriti fyrir landbúnaðarráðu-
neytið og Embætti yfirdýralæknis vegna reglugerðar um
skyldumerkingu búfjár. Reglugerð um merkingar búfjár tók
gildi í fyrra og þarf að merkja alla ásetta nautgripi, alifugla
og svín með þar til gerðum forprentuðum merkjum. Hross
skulu einstaklingsmerkt með örmerki eða frostmerki.
,,Þessu nýja tölvukerfi gáfum við heitið MARK og skal
það geyma allar upplýsingar um ásetningsgripi frá fæðingu
til dauða. Nautgripirnir eru þegar komnir inn og síðan munu
aðrar búgreinar fylgja í kjölfarið. Neytendur eiga því að geta
slegið inn rekjanleikamerki (einstaklingsnúmer) í MARK og
fengið gagnlegar upplýsingar um það dýr sem kjötið er af. Í
þessu liggja sóknarfæri fyrir íslenskan landbúnað.
Þá höfum við verið að vinna forrit fyrir Landssamband
hestamanna og Hestamiðstöð Íslands sem heita MótaFengur
og Kappi. Þetta eru tölvukerfi sem halda utan um gæðinga-
og íþróttakeppnir. Við erum vissulega að vinna að mörgum
stórum verkefnum í dag sem helgast af mikilli þörf á
tölvukerfum á öllum sviðum landbúnaðar. Framtíðin lætur
ekki bíða eftir sér," segir Jón Baldur Lorange að lokum.
Ásgerður M
Hólmbertsdóttir,
tölvuritari. Helstu
verkefni: Skráning
skýrsluhaldsgagna
í sauðjár- og
nautgriparækt.
Baldur Óli
Sigurðsson,
netstjóri. Helstu
verkefni:
Netumsjón,
rekstur miðlara,
þjónusta við
bændur og
búnaðarsambönd,
smíði Lotus Notes
grunna.
Elsa Sæunn
Helgadóttir,
forritari: BS
tölvunarfræði HR.
Helstu verkefni:
Greining, hönnun
og forritun.
Tölvukerfi: MARK,
Kjarni, Fjárvís.is
og Kappi.
Guðlaug
Eyþórsdóttir,
kerfisstjóri og
forritari. Helstu
verkefni: Rekstur
AS/400
fjölnotendatölvu,
tölvuvinnsla v.
markaskrár og
forðagæslu,
skýrsluhald í
loðdýrarækt,
þjóðskráruppfærsl
ur, innlestur
Fjárvís gagna.
Hallveig Fróðadóttir,
skýrsluhaldsfulltrú
i. Helstu verkefni:
Umsjón með
útgáfu
hestavegabréfa,
vinna við
kynbótasýningar
og við skýrsluhald
í hrossarækt.
Hjálmar Ólafsson,
forritari og
þjónustufulltrúi.
Helstu verkefni:
Greining, hönnun
og forritun.
Þjónustu við
notendur forrita.
Tölvukerfi: Fjárvís
og Fjárvís.is.
Staðsetning:
Kárdalstunga,
Austur-
Húnavatnssýslu.
Hrefna Hreinsdóttir,
þjónustustjóri.
Helstu verkefni:
Umsjón með
pöntunum forrita
og þjónustu við
notendur forrita.
Jón Baldur Lorange,
forstöðumaður.
Kerfisfræðingur
TVÍ. Helstu
verkefni: Stjórnun
deildar og
verkefnisstjórn
verkefna.
Kristín Helgadóttir,
tölvuritari. Helstu
verkefni: Skráning
skýrsluhaldsgagna
í sauðfjár- og
nautgriparækt.
Jóhanna
Lúðvíksdóttir,
tölvuritari: Helstu
verkefni: Skráning
skýrsluhaldsgagna
í sauðfjár- og
nautgriparækt.
Umsjón með við-
veruskrá starfs-
fólks.
Ingibjörg
Pétursdóttir,
forritari:
Kerfisfræðingur
TVÍ og BS líffræði.
Helstu verkefni:
Verkefnisstjórn,
greining, hönnun
og forritun.
Tölvukerfi: MARK,
NPK, Huppa,
Fjárvís.is og Kappi.
Linda B
Jóhannsdóttir,
skýrslu-
haldsfulltrúi.
Helstu verkefni:
Umsjón og
skráning á
skýrsluhaldi í
hrossarækt, vinna
við kynbóta-
sýningar og útgáfa
hestavegabréfa.
Vilborg Stefánsdóttir,
forritari,
Kerfisfræðingur
HR: Helstu
verkefni: Greining,
hönnun og forritun.
Tölvukerfi: KVÓTI,
MARK og
Fjárvís.is.
Þorberg Þ
Þorbergsson,
forritari. BS
tölvunarfræði HR.
Helstu verkefni:
Greining, hönnun
og forritun. Tölvu-
kerfi: MARK,
WorldFengur,
sæðingakerfi kúa,
Fjárvís.is, Huppa
og MótaFengur.
Staðsetning:
Akureyri.
Hallveig Hjálmar Hrefna Jón B. Kristín Jóhanna Ingibjörg Linda Vilborg Þorberg
Ásgerður Baldur Ó. Elsa Guðlaug
Viðunandi tenging við netið
er að verða forsenda búsetu
á landsbyggðinni
Forrit fyrir fram-
sækna bændur
WorldFengur er alþjóðlegur
gagnagrunnur og
upprunaættbók íslenska
hestsins. Lifandi
upplýsingaveita um íslenska
hestinn. WorldFengur veitir
þér forskot.
www.worldfengur.com
DkBúbót er bókhaldskerfi sem
er sérstaklega sniðið að þörfum
bænda. Eflir notkun bókhalds
sem bústjórnartækis fyrir
bændur, styrkir
upplýsingagrunn til
áætlanagerðar í landbúnaði og
eykur hagtölusöfnun og
hagrannsóknir.
Mark er tölvukerfi um
einstaklingsmerkingar búfjár.
Gagnagrunnur sem geymir
þær grunnupplýsingar sem
búfjáreigendum er skylt að
koma á framfæri vegna búfjár
sem þeir halda. www.bufe.is
ÍSKÝR gerir kúabændum kleift
að halda utan um rekstur
búsins með þægilegum hætti
ásamt því að taka þátt í
skýrsluhaldi í nautgriparækt.
Huppa er skýrsluhaldskerfi í
nautgriparækt. Aðgangur fyrir
ráðunauta til að fletta upp
grunnupplýsingum um gripi
ásamt því að fá fram lykiltölur
úr skýrsluhaldi
nautgriparæktarfélaganna.
www.huppa.is
NPK er jarðarræktarforrit sem
gerir bændum kleift að halda
utan um upplýsingar um öll
tún býlisins og aðstoða við gerð
áburðaráætlunar og
áburðarpöntunar.
Fjárvís gerir sauðfjárbændum
kleift að færa skýrsluhald
búsins beint á tölvutækt form
sem skilað er inn í stað
handskrifaðra fjárbóka. Forrit
sem veitir góða yfirsýn yfir
fjárstofninn.
WorldFengur
DkBúbót
MARK
ÍSKÝR
HUPPA
NPK
FJÁRVÍS