Bændablaðið - 12.10.2004, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 12. október 2004 11
lækkar
kólesteról
Benecol – fyrir þá sem vilja lækka kólesteról
Benecol er bragðgóður, náttúrulegur mjólkur-
drykkur. Hann er ætlaður þeim sem vilja lækka
kólesteról, en of hátt kólesteról er einn af
stærstu áhættuþáttum kransæðasjúkdóma.
Benecol hefur slegið í gegn erlendis og er nú
framleitt af Mjólkursamsölunni.
Vísindalega staðfest virkni Benecols
Fjölmargar vísindarannsóknir hafa verið gerðar
á undanförnum áratugum á áhrifum plöntu-
stanólesters, hins virka efnis í Benecol, á magn
kólesteróls í blóði. Niðurstöður eru einróma á þá
leið að neysla þess leiði til verulegrar lækkunar
kólesteróls (sjá línurit).
Áhrif Benecols
Til að ná hámarkslækkun nægir að drekka eina
65 ml flösku á dag og má þá reikna með allt að
15% meðaltalslækkun kólesteróls þó engar aðrar
ráðstafanir séu gerðar. Mælanleg áhrif koma
fram á nokkrum vikum eftir að neysla hefst, en
kólesteról hækkar aftur sé neyslu hætt.
Benecol fæst í tveimur bragðtegundum, með
appelsínu og jarðarberjum, og er selt í kippum
sem innihalda sex flöskur.
inniheldur plöntustanólester sem
-2 0 2 4 6 8 10 12 14
200
210
220
230
240
250
tími (mán.)
)l
d/g
m(lór etse ló k
rannsóknartímiFyrir Eftir
Á 12 mánaða tímabili lækkaði kólesteról
um 15% í hópi fólks sem fékk stanólester
Heimild: Miettinen o.fl., New England Journal of Medicine, 1995; 333:1308-12.
án stanólesters
með stanólester
nýjung
Framleitt með einkaleyfi frá
Hin svokallaða kálæxlaveiki
hefur verið til umfjöllunar að
undanförnu. Þótt veikin sé ekki
alveg ný af nálinni hérlendis og sé,
að því er best er vitað, bundin við
afmörkuð svæði á Suðurlandi, þá
er full ástæða til þess að bregðast
hart við og koma í veg fyrir að hún
berist inn á ný svæði og helst að
útrýma henni. Engin lyf eru þekkt
sem vinna á veikinni og hún leggst
eingöngu á jurtir af krossblómaætt
(t.d. fóðurkál, gulrófur, næpur og
ýmsar káltegundir), en þar getur
hún valdið stórfelldu tjóni. Eins
og áður hefur komið fram þá er
starfandi nefnd sem vinnur að því
að draga úr útbreiðslu veikinnar.
Nefndin hefur lagt áherslu á að
bændur bregðist vel við og grípi til
tiltækra ráða til þess að vinna gegn
veikinni.
En hvað er hægt að gera? Það
er einkum tvennt sem kemur til
greina. Annars vegar að loka sýktu
landi með grasrækt og rækta þar
gras í næstu 8– 0 árin. Hins vegar
að koma í veg fyrir að smit berist í
ósýkt land.
Varðandi fyrra atriðið þá hefur
nefndin lagt áherslu á að loka
sýktu landi með grasrækt, enda
hafa bændur brugðist vel við og
hafa margir nú þegar lokað sýktu
landi þar sem veikinnar hefur
orðið vart. Þetta hefur í för með sér
talsverðan kostnað og hefur Bjarg-
ráðasjóður brugðist vel við og
tekið þátt í þeim kostnaði.
Hvað síðara atriðið varðar þá
er margt sem þarfa að hafa í huga.
Kálæxlaveikin er sveppa-
sjúkdómur. Sveppurinn sem
veikinni veldur leggst á rætur
plantna af krossblómaætt og dreg-
ur frá þeim næringu. Hann fjölgar
sér með dvalargróum sem lifa
árum saman í jarðvegi. Þau berast
síðan með mold og ýmsu öðru sem
þau komast í snertingu við og geta
einnig borist með vatni. Til þess að
varna útbreiðslu sveppsins (dvalar-
gróanna) er margt að varast. Í
fyrsta lagi þarf að þrífa öll tæki,
verkfæri og vélbúnað vel eftir
notkun í landi þar sem grunur er
um kálæxlaveiki. Þá þarf að varast
að mold úr sýktu landi berist með
skóm eða verkfærum. Einnig skal
varast að rækta og flytja plöntur
(kálplöntur, trjáplöntur og annað)
af sýktu landi á svæði þar sem
veikin er óþekkt. Við þrif á
tækjum, búnaði og öllu öðru sem
borið getur smit úr sýktum jarð-
vegi þarf að gæta þess að þvotta-
vatnið renni strax í burtu, án þess
að það berist inn á ræktunarlandið
og að smit úr því komist í jarðvatn
ræktarlandsins. Helst þarf þvotta-
aðstaða að vera þannig að vatnið
fari sem fyrst út í farveg sem skilar
því til sjávar.
Tekið skal fram að kálæxla-
veiki er hættulaus þeim sem neyta
plantnanna, skaðinn felst eingöngu
í uppskerurýrnun/-bresti á viðkom-
andi tegund og því að nýjar
plöntur/svæði nái að smitast.
Hin svokallaða kálæxlaveiki
er ekki það eina sem þarf að
varast, ýmislegt annað smit getur
borist með óhreinindum og jarð-
vegi. Full ástæða er til þess að
minna einnig á reglur um varnir
gegn búfjársjúkdómum.
Framleiðsla og sala á gróður-
mold á ekki að eiga sér stað úr
sýktri mold. Einnig þarf að koma í
veg fyrir að smit berist á ósýkt
svæði með hvers kyns for-
ræktuðum plöntum, sem seldar eru
eða gefnar til áframhaldandi
ræktunar.
Auk þess að minna á þrif á
tækjum. sem fara á milli bæja eða
úr sýktu landi á ósýkt á sama bæ,
þá skal minnt á að við sölu á
notuðum landbúnaðartækjum ætti
það að vera ófrávíkjanleg regla að
þrífa og sótthreinsa tækin áður en
farið er með þau til sölu.
Bændur og verktakar, setjið
aldrei óhrein tæki í sölu, helst ætti
að sótthreinsa þau að þvotti
loknum. Vélasalar og aðrir sem
taka við notuðum
landbúnaðartækjum og
vinnuvélum til sölu, takið aldrei
við óhreinum tækjum, gerið kröfu
um að þau komi til ykkar vel
þvegin og helst sótthreinsuð.
Verktakar og aðrir sem fara með
tæki á milli svæða ættu að þrífa öll
tæki og áhöld vel eftir vinnu á
hverjum stað.
Sú spurning hefur vaknað hver
muni bera ábyrgð ef smit berst
sannanlega með tilteknum hætti
inn á ósýkt svæði, svo sem með
notuðum tækjum sem seld eru á
milli manna, með tækjum og
áhöldum sem fylgja
verktakavinnu, með plöntum eða
græðlingum sem seld eru, eða með
öðrum rekjanlegum hætti. Tekið
skal fram að á þetta hefur ekki
reynt, en óhjákvæmilega vakna
spurningar sem þessar. F.h.
nefndarinnar /ÁS
Varnir gegn kálæxlaveiki
Tæki skal þrífa og loka þarf landi
Á rótum fóðurkálsins má sjá hvernig kálæxlaveikin er að búa um sig. Ljósm. ÁS