blaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 16

16 I ÁLIT
FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 2005 blaöið
Blóðugar hendur
{ ágúst 1993 var skrifað undir sam-
komulag um vopnahlé í Rúanda
á milli fylkinga Hútua (85 % þjóð-
arinnar) sem stjórnuðu flestu í
landinu og hins vegar skæruliða-
hreyfingar sem samanstóð mest-
megnis af fólki úr minnihlutahóp
Tútsa. Var friðarferlinu stjórnað
af UNAMIR sveitum Sameinuðu
Þjóðanna (United Nations Assist-
ance Mission for Rwanda)
í janúar 1994
fengu foringjar
U N A M I R
traustar upplýs-
ingar um að hátt-
settir herskáir
leiðtogar Hútua
væru að þjálfa
stóran hóp Hútu-
manna til að
myrða leiðtoga
Tútsa, frjálslynda Hútu stjórnmála-
menn og dómara og fara síðan í kerf-
isbundna slátrun á öllum Tútsum
í landinu. Fengu fulltrúar Samein-
uðu Þjóðanna þessar upplýsingar
frá erlendum málaliðum sem voru
persónulega að þjálfa Hútumennina
til þessara grimmdarverka. Romeo
Dallaire, kanadíski hershöfðinginn,
sem leiddi UNAMIR sendi tafarlaust
beiðni til Kofi Annans sem þá var
yfirmaður friðargæslu Sameinuðu
Þjóðanna um að fá að grípa inn í og
stöðva fyrirhugað þjóðarmorð. Kofi
Annan neitaði þeirri beiðni.
Það sama var upp á teningnum
þann 11. janúar 1994 en þá fengu for-
ingjar UNAMIR upplýsingar frá hátt-
settum embættismönnum um að
herskáir leiðtogar Hútumanna væru
að safna saman gífurlegu magni
vopna til nota við hið fyrirhugaða
þjóðarmorð. Sagði viðkomandi emb-
ættismaður foringjum UNAMIR
hvar vopnin væru geymd. Romeo
Dallaire hafði þá aftur samband við
Kofi Annan og bað hann um leyfi til
að gera vopnin upptæk. Kofi Annan
neitaði þeirri beiðni.
Sameinuðu Þjóðirnar eftir
að þjóðarmorðið hefst
Ballið byrjaði síðan þremur mán-
uðum seinna. Hútugengi röltu
um höfuðborgina og brytjuðu
niður alla Tútsa sem þeir fundu
með vélbyssum, sveðjum og nagla-
spýtum. Ofbeldið barst síðan út til
landsbyggðarinnar og voru Tútsar
drepnir kerfisbundið hvar sem þeir
fundust. Aðalstöðvum Sameinuðu
Þjóðanna var tilkynnt um raunveru-
legt ástand í landinu áður en tala
myrtra Tútsa fór yfir 100.000. Sam-
einuðu Þjóðirnar gerðu ekkert.
Eftir að þjóðarmorðin voru
byrjuð þá hafði Romeo Daillaire
enn aftur samband við Kofi Annan
og bað hann um að friðargæslulið-
unum yrði fjölgað upp í 5000 til að
99...........................
í kjölfarið á brotthvarfi
friðargæsluliðsins þá
var þúsundum flótta-
manna sem höfðu leitað
skjóls hjá Sameinuðu
Þjóðunum slátrað.
stöðva glæpina. Kofi Annan svaraði
Romeo Dallaire að slík fjölgun á
hermönnum á vegum Sameinuðu
Þjóðanna myndi “compromise your
impartiality” og neitaði beiðninni
alfarið.
Á sama tíma var Öryggisráð Sam-
einuðu Þjóðanna í bölvuðu basli
með þetta mál. Sendifulltrúar Bret-
lands og Bandaríkjanna neituðu
alfarið að skilgreina ástandið í Rú-
anda sem þjóðarmorð og ræddu
um það annars vegar sem “ættbálka-
hatur” og hins vegar sem “slit á
vopnahléssamkomulaginu”. í raun
var hins vegar aldrei neinn vafi á
því að þetta væri þjóðarmorð enda
voru drápin framin opinberlega á
götum úti og hvatt var til þeirra í
flestum fjölmiðlum landsins. Að
lokum þá sendu fulltrúar óháðra og
virtra mannréttindasamtaka beiðni
til öryggisráðsins, lýstu ástandinu
eins og það var og báðu um að friðar-
gæsluliðið yrði styrkt og því falið að
stöðva þjóðarmorðin. Væri þannig
hægt að bjarga lífi hundruðum þús-
unda manna. Öryggisráðið svaraði
beiðninni með því að draga allt frið-
argæslulið út úr landinu.
Hlutdeild Sameinuðu Þjóðanna
í glæpum gegn mannkyninu
I kjölfarið á brotthvarfi friðargæslu-
liðsins þá var þúsundum flótta-
manna sem höfðu leitað skjóls
hjá Sameinuðu Þjóðunum slátrað.
Fjallað er um eitt af fjölmörgum
slíkum dæmum í bók Dore Gold
“Tower of Babble”:
Þann 11. apríl drógu 90 belgískir
hermenn sig út úr tækniskóla þar
sem þeir höfðu haldið hlífiskildi
yfir 2000 flóttamönnum, þar á
meðal um 400 börnum. Belgarnir
höfðu sig á brott þrátt fyrir að dauða-
sveit Hútúa biði fyrir utan skólann,
drekkandi bjór og sönglandi „Hútú
kraftur" og þrátt fyrir bænir flótta-
fólksins um að skilja það ekki eftir.
Belgísku friðagæsluliðarnir skutu
viðvörunarskotum yfir höfuð Hútú-
ana um leið og þeir drógu sig í hlé.
Eftir að Belgarnir hurfu á braut
ruddust Hútúarnir inn í skólann,
vörpuðu handsprengjum og skutu
úr vélbyssum. Flestir flóttamann-
anna létu lífið í árásinni.
En friðargæsluliðarnir höfðu
einnig gerst sekir um alvarlega glæpi
áður en þeir hurfu á braut. Margir
helstu leiðtogar og framámenn
Tútsa neituðu að flýja og treystu á
vernd UNAMIR sem þeim og fjöl-
skyldum þeirra hafði verið lofað af
Sameinuðu Þjóðunum. Þessi vernd
brást síðan á ögurstundu og olli því
að allt þetta fólk var myrt með köldu
blóði.
Versta dæmið er líklega mál Jos-
ephs Kovaruganda, forseta hæsta-
réttar Rúanda, sem var verndaður af
UNAMIR sveit frá Ghana þegar þjóð-
armorðið hófst. UNAMIR sveitin
afhenti dauðasveit Hútumanna
hæstaréttardómarann og fjölskyldu
hans. Var dómarinn tekinn í burtu
og líflátinn. UNAMIR sveitin var
hins vegar eftir með morðingjunum
og fjölskyldu dómarans. Stóðu með-
limir hennar síðan, hlógu og drukku
bjór með morðingjunum á meðan
þeir réðust á eiginkonu dómarans
og ungar dætur hans.
Annað dæmi er mál Landoald
Ndasingwa, atvinnu- og félagsmála-
ráðherra Rúanda en hann var eini
Tútsinn í ríkisstjórn landsins. Hann
naut einnig verndar UNAMIR sveit
frá Ghana. Þegar dauðasveitirnar
nálguðust heimili hans flúðu hinir
svokölluðu lífverðir af vettvangi og
skildu hann og fjölskyldu hans ein
eftir. Ráðherrann hringdi þá til aðal-
stöðva UNAMIR og bað að hermenn
yrðu sendir til að bjarga fjölskyldu
hans frá yfirvofandi dauða. Var
hann fullvissaður um að hjálpin
væri á leiðinni og ætti því bara að
vera rólegur. Þrátt fyrir fögur lof-
orð þá brutust dauðasveitirnar inn
á heimilið. Var ráðherrann síðan
dreginn út úr húsinu ásamt móður
sinni, kanadískri eiginkonu og
tveimur börnum og voru þau skotin
eitt á eftir öðru. Hjálpin sem ráðherr-
anum var lofað sást aldrei.
Óháð rannsókn fordæmdi
Sameinuðu Þjóðirnar
Óháð rannsókn undir forystu Ing-
vars Carlson, fyrrverandi forsætis-
ráðherra Svíþjóðar (Report of the
Independent Inquiry Into the Acti-
ons of the United Nations during
the 1994 Genocide in Rwanda) for-
dæmdi seinna meir athafnir Samein-
uðu Þjóðanna í þessu máli. Sakaði
rannsóknarnefndin Bandaríkin og
Bretland um að hafa viljandi neitað
að viðurkenna atburðina sem þjóð-
armorð til að komast hjá skuldbind-
ingum sínum skv. alþjóðasáttmál-
anum um þjóðarmorð. Átvikið með
forseta Hæstaréttar og atvinnu- og
félagsmálaráðherrans var staðfest
ásamt fleiri atvikum þar sem frið-
argæslulið brást algjörlega skyldum
sínum. Er ljóst að í sumum tilvikum
voru friðargæsluliðar frá Belgíu
og Ghana meðsekir í glæpum gegn
mannkyninu.
Enginn frá Sameinuðu Þjóðunum
eða UNAMIR hefur verið dreginn
til ábyrgðar vegna þessara atburða.
Andri Óttarsson, lögmaður
www.deiglan.com
Andri Óttarsson
FLOTT JOLAGJOF
Leðurjakkar
Áður: 14.900,-
Nú: 9.990.-
Laugavegi 54,
sími 552 5201
Mogginn, flokksmálgagn eins
og þau gerðust svæsnust
Þá hefur Mogginn endanlega
spilað sig út úr hlutlausri frétta-
mennsku. Staksteinar í dag eru
þannig að maður sér nánast froð-
una (sbr. það að vera froðufell-
andi); skrifari nær ekki að hemja
sig en lætur eingöngu stjórnast af
pólitískri heift. Mikið ofboðslega
klórar Ingibjörg Sólrún þeim
sem þar heldur á penna. Nú veit
ég að Mogginn gengst við því að
vera málgagn Sjálfstæðisflokks-
ins í ritstjórnarskrifum; leiðara,
Reykjavíkurbréfi og Staksteinum;
en fyrr má nú vera.
Maður næstum fer hjá sér
Ég hefði samt ekki vakið máls á þess-
ari staðreynd, um hlutdrægnina, ef
fréttaskrifin undanfarið hefðu ekki
Sjáið myndirnar á
www.bilamarkadurinn.is
Smdkiwwcei 46 £ •
verið þannig að
það er útsíðufrétt
í Mogga í fyrra-
dag hve Ólafur
Thors var góður
maður og þar
vitnað í frásögn
Sólveigar Ein-
arsdóttur í bók
hennar um föður
Svanfriður sinnEinarölgeirs-
Jónasdóttir son. Þá þykir það
jafnframt útsíðu-
fréttaefni í Mogga að vinir Sólveigar
voru af Engeyjarættinni. Ekki þykir
Mogga fleira fréttnæmt úr þeirri
bók; a.m.k. ekki útsíðufréttaefni.
Þetta er náttúrulega svo barnalegt
að maður næstum fer hjá sér. Og í
gær var raðað inn á þrjár síður í röð
fréttum af menntamálaráðherra,
sem vill svo til að er varaformaður
í Sjálfstæðisflokknum, til að bera af
henni blak. Nú er ég alveg sammála
þeim sem telja að þess þurfi. Ég hef
á köflum verulegar áhyggjur af því
hvernig henni farnast í þessu mikil-
væga embætti. En beri menn saman
„fréttaflutninginn,, af áætlunum
ráðherrans, og ummælum hennar
um verk sín og verkleysi, og síðan
hvernig aðrir stjórnmálamenn eru
hanteraðir í blaðinu. Jamm, miðað
við framistöðuna undanfarið er
Mogginn flokksblað eins og þau gerð-
ust svæsnust á sinni tíð. Orðbragðið
og kjaftasögustíllinn á Staksteinum
undistrika það svo hressilega.
Að taka fólk af lífi og endurreisa
Er það vandi okkar hinna að eiga
ekki flokksmálgagn líka? Mun
Sjálfstæðisflokkurinn græða á
framgöngu Moggans. Við vitum að
fjölmiðlar ráða býsna miklu í upp-
lýsingasamfélaginu, þeir geta bæði
tekið fólk af lífi og endurreist það.
Ástandið versnar til muna ef það á
líka að fara að gerast á flokkspólit-
ískum forsendum.
Svanfríður Jónasdóttir