blaðið - 04.03.2006, Blaðsíða 24

LAUGARDAGUR 4. MARS 2006 blaöiö
24
Áhœttuhegðun ungra ökumanna
tengist líísstíl þeirra og aðstœðum
Undanfarna daga hefur mikið verið fjallað um ofsaakstur og aðra
áhættuhegðun ungra ökumanna í kjölfar hörmulegs slyss aðfararnótt
þriðjudags þar sem 19 ára stúlka lét lífið. Talið er að stúlkan hafi verið
í kappakstri við annan bíl þegar hún missti stjórn á bifreiðinni með
fyrrgreindum afleiðingum. Lögreglan í Reykjavík sagði í samtali við
Blaðið í vikunni að kappakstur ætti sér regluíega stað á götum borgar-
innar og Sigurður Helgason, verkefnastjóri hjá Umferðarstofu, sagðist
vita til að slíkur kappakstur milli tveggja eða fleiri einkabifreiða hefði
áður valdið slysum, jafnvei banaslysum. Blaðið kynnti sér áhættu-
hegðun ungra ökumanna í umferðinni og hvernig mætti hugsanlega
spornavið henni.
Áhættuhegðun ungmenna tengist
verulega öðrum þáttum í félagslegu
umhverfi þeirra, aðstæðum og lífs-
stíl. Það er niðurstaða skýrslu sem
unnin var af Rannsóknum og grein-
ingu fyrir rannsóknarnefnd umferð-
arslysa árið 2004. „Greinilegt er að
samvera með fjölskyldu og góð líðan
í skóla skipta máli í því að draga úr
líkum á áhættuhegðun í umferð-
inni. Mikil samvera með jafningja-
hópi og lífsstíll sem einkennist af
skemmtunum eykur á hinn bóginn
allverulega líkur á slíkri hegðun,“
segja skýrsluhöfundar. Rannsóknin
var gerð meðal 4.851 framhaldsskóla-
nema á aldrinum 17-19 ára á íslandi.
Ágúst Mogensen, forstöðumaður
rannsóknarnefndar umferðarslysa,
segir að niðurstöður rannsóknar-
innar séu í samræmi við svipaðar
rannsóknir sem gerðar hafi verið
erlendis.
Viðhorf og hegðun fara ekki saman
Á undanförnum árum hefur
miklu fé verið varið í auglýsingar
sem ætlað er að hafa áhrif á viðhorf
fólks á öllum aldri til áhættuakst-
urs. Skýrsluhöfundar benda þó á að
margar rannsóknir sýni að viðhorf
og hegðun fari ekki endilega saman.
,Fólk getur haft neikvæð viðhorf til
áhættuhegðunar í umferðinni og
verið fullljóst hverjar afleiðingar
slík hegðun kunni að hafa í för með
sér. Sömu einstaklingar geta þó
verið uppvísir að ítrekuðum hrað-
akstri eða annarri áhættuhegðun í
umferðinni,“ segja skýrsluhöfundar
og bæta við að þetta eigi sérstaklega
við um ungt fólk.
Ágúst Mogensen tekur undir að
ósamræmi sé oft á milli viðhorfa og
hegðunar ungra ökumanna. Hann
bendir jafnframt á að erfitt geti
reynst að koma fólki í skilning um
þá krafta sem verka á mannslíkam-
ann í umferðarslysum. „Það er búið
að gera ýmsar tilraunir með auglýs-
ingum og samlíkingum en það virð-
ist ekki komast til skila,“ segir Ág-
úst. Hann telur jafnframt að fræðsla
um þessi atriði þurfi að skipa stærri
sess í ökukennslu og horfir hann þar
til akstursæfingasvæðis sem nú er
unnið að því að koma á laggirnar.
í umræðu um ofsaakstur hefur
stundum verið bent á hugsanleg
áhrif erlendra kvikmvnda sem
fjalla um hraðakstur. Ágúst segir
erfitt að segja til um hvort eitthvað
sé til í því. „Ég hef heyrt lögregluna
tala um að það hafi verið meira um
spyrnur þegar þessar myndir voru
sýndar. Eg held að það sé alveg klárt
að þessar myndir hafa haft áhrif á
bílamenninguna en það þýðir ekki
að myndirnar hafi beinlínis orðið
til þess að menn fóru að aka hraðar,"
segir Ágúst.
Ástæða til að herða viðurlög?
Rannsóknarnefnd umferðarslysa
beindi því til samgönguráðuneyt-
isins á síðasta ári að gera heildarút-
tekt á umfangi ofsaaksturs hér á
landi. „Maður heyrir um þetta af
og til í útvarpinu og les í blöðunum
en hvert er heildarumfangið. Það
vitum við hins vegar ekki,“ segir Ág-
úst Mogensen.
LAUNAKÖNNUN VR og FYRIRTÆKI ÁRSINS
Skilafresturinn hefur verið framlengdur til 14. mars.
Virðing
___________________________________________________ Réttlæti
VR
Ágúst Mogensen, forstöðumaður rannsóknarnefndar umferðarslysa. Nefndin telur þörf
á því að gerð verði heildarúttekt á umfangi hraðaksturs hér á landi.
„Síðan þarf að athuga hvort það
sé ástæða til að endurskoða viður-
lögin þannig að það sé meiri munur
á hraðakstursbroti þar sem er farið
10-20 km yfir hámarkshraða og hins
vegar hraðakstursbroti þar sem er
ekið á tvöföldum hraða,“ segir Ág-
úst. Rannsóknarnefndin telur það
gefa óviðunandi skilaboð til ungra
ökumanna að þeir sem staðnir eru
að ofsaakstri hljóti tiltölulega lágar
fjársektir og stuttar ökuréttarsvipt-
ingar fyrir. „Ætti þeim sem sýna
slíkt dómgreindarleysi í umferðinni
að vera gert að þreyta ökupróf á ný
að auki með sérstöku námsefni,“
segir í skýrslu nefndarinnar um
banaslys í umferðinni árið 2004. Er
ennfremur bent á að þessa hugsun
megi heimfæra upp á önnur hættu-
brot, t.d. ölvunarakstur.
Frekari takmörkun ökuréttinda
1 skýrslu rannsóknarnefndar-
innar um banaslys í umferðinni
árið 2004 segir ennfremur að
nefndin telji vel koma til greina að
takmarka ökuréttindi ungra öku-
manna fyrstu árin enn frekar. „Má
þar nefna bann við akstri að næt-
urlagi nema í og úr vinnu og tak
mörkun á ökuréttindum miðað við
rúmtak véla. Einnig þarf að fá for-
eldra til að taka ábyrga afstöðu gegn
ölvunarakstri og virkja þá gagngert
til að koma í veg fyrir það háttaríag,'
segir í skýrslu nefndarinnar. Benda
skýrsluhöfundar meðal annars á
að Foreldrasamtök á borð við Mot-
hers Against Drunk Driving hafi átt
drjúgan þátt í baráttunni gegn ölv
unarakstri í Bandaríkjunum.
Ágúst Mogensen, forstöðumaður
rannsóknarnefndar umferðar
slysa, bendir meðal annars á akst
ursíþróttir sem leið til að stemma
stigu við áhættuhegðun í umferð
inni. „Ég veit ekki hvort maður
dregur úr áhættuhegðun með þvi
að beina fólki í akstursíþróttir en
maður beinir því að minnsta kosti
á lokuð svæði og vonandi undir leið
sögn góðra manna sem eru færir og
hafa reynslu af þessu. Þá læra menn
kannski ákveðin öryggisatriði í leið
inni,“ segir hann.
Hraðakstur
af götunum
Kvartmíluklúbburinn, sem fagnaði
30 ára afmæli sínu á síðasta ári, hefur
haft það meginmarkmið frá upphafi
að færa hraðakstur af götum borg-
arinnar inn á lokuð brautarsvæði
þar sem menn geta spreytt sig á
hraðakstri í skipulögðum keppnum
undir öruggri handleiðslu reyndra
manna. „Við höfum boðið ungum
ökumönnum á æfingar á lokuðu
svæði þar sem þeir geta keppt sín
á milli. Þar ertu einn í bíl á lokuðu
svæði og tiltölulega öruggur í stað
þess að vera að spyrna á götunum
þar sem eru þrír til fjórir í hverjum
bíl og jafnvel fleiri en tveir bílar í
einu,“ segir Davíð S. Ólafsson, for-
maður Kvartmíluklúbbsins og öku-
kennari. Starfsemin hefur einkum
verið kynnt í fjölmiðlum fram að
þessu en einnig eru uppi hugmyndir
um að kynna hana í ökuskólum.
Davíð segir að mikil fjölgun hafi
átt sér stað í félagsskapnum frá
þvi að hann hóf að bjóða upp á æf-
ingarnar fyrir tveimur árum og að
ungir ökumenn hafi tekið þessu feg-
ins hendi. Hann segir aftur á móti
að tryggingafélögin hafi tekið fálega
í hugmyndir um samstarf við klúbb-
inn. „Fyrrverandi stjórn leitaði til
tryggingafélaganna til að fá þau til
að standa á bak við átak þeirra en
fékk engan hljómgrunn fyrir því,“
segir Davíð.
Kvartmíluklúbburinn hefur haft það að
markmiði frá upphafi að færa hraðakstur
af götum borgarinnar inn á lokuð svæði.
Nauðsynlegt að fá æfingabrautir
Davíð segir að mikið hafi verið
flutt inn af kraftmiklum bílum
á undanförnum árum og tekur
undir að brýnt sé að auka áróður
klúbbsins í ljósi þess. Þá þurfi enn-
fremur að koma upp æfingasvæði
fyrir unga ökumenn. „Bæði vantar
æfingasvæði fyrir ökunema til að
æfa sig á og svo þarf líka hreinlega
að koma upp braut eins og til eru
úti þar sem fólk getur komið inn á
og fengið útrás fyrir adrenalínfíkn
sína,“ segir hann.
Blaöií/Steinar Hugi _ __________________ Blaöið/SteinarHtjgi