blaðið - 04.03.2006, Síða 36

LAUGARDAGUR 4. MARS 2006 blaöiö
36 i
Allsnakin á almannafœri
I dag verður opnuð yfirlitssýning á
verkum bandaríska ljósmyndarans
Spencers Tunick og skúlptúrinn-
setning eftir Höllu Gunnarsdóttur
í Listasafninu á Akureyri. Á sýning-
unni, sem ber yfirskriftina Bersvæði,
gefur að líta yfirlit af ljósmyndum
listamannsins frá árunum 1998-
2005. Sýningin er sú stærsta sem
haldin hefur verið á verkum Tunick
en þau eru fengin að láni frá I-20 gall-
eríinu í New York og Hales safninu
í London.
Ljósmyndir Tunicks af nöktu
fólki i þúsundatali i borgum og
bæjum viða um heim hafa vakið
mikla athygli á undanförnum árum.
Hann hefur meðal annars myndað
nakið fólk á opnum svæðum, götum,
torgum, í óperuhúsum og rúllust-
igum. Þúsundir sjálfboðaliða hafa
tekið þátt í innsetningum hans og
ekki fengið annað að launum en árit-
aða mynd.
Frá árinu 1994 hefur Tunick skipu-
lagt meira en 65 slíkar innsetningar
í Bandaríkjunum og annars staðar í
heiminum sem hann hefur síðan ljós-
myndað og tekið upp á myndband.
Ljósmyndir Tunick hafa vakið
sterk viðbrögð og hafa menn ýmist
vænt hann um siðleysi og úrkynjun
eða lofað verk hans fyrir að ögra
siðareglum samtímamenningar og
viðteknum skilgreiningum á list-
sköpun. Víða hefur verið sett lög-
bann á gjörninga listamannsins og
hann hefur noldcrum sinnum verið
handtekinn í tengslum við þá.
Tunick tengdur
nektarhreyfingunni
Benedikt Hjartarson, bókmennta-
fræðingur, skrifar ítarlega grein
um Spencer Tunick í sýningarskrá
þar sem hann fjallar um verk hans
í menningarsögulegu samhengi,
meðal annars í ljósi sögu nektar-
menningar á Vesturlöndum. Bene-
dikt segir að nektarmenning hafi oft
verið tengd hugmyndum um frelsið
og afturhvarf mannsins til náttúr-
unnar. Nektarmenningin hafi átt að
gefa þjóðfélagsþegnunum rými til
að stíga út fyrir siðferðisviðmið og
reglur.
„Rætur nektarmenningar á Vestur-
löndum má rekja til aldamótanna
1900 í Þýskalandi. Þetta sprettur upp
þar sem ákveðin gagnrýni á nútím-
ann, iðnvæðinguna og firringuna
sem fylgir henni. Þetta felur í leið í
sér gagnrýni á stórborgarmenningu
þess tíma,“ segir Benedikt.
„Eitt af því sem maður uppgötvar
í þessum myndum Tunick er að þær
eru langflestar staðsettar inni í borg-
arkjarnanum. Þær eru býsna fjarri
þessum hugmyndum um afturhvarf
til náttúrunnar og manninn í sínu
náttúrulega umhverfi og þær útóp-
Ein af Ijósmyndum bandaríska Ijósmyndarans Spencer Tunick sem er á yfirlitssýningu á verkum hans í Listasafninu á Akureyri. Nevada (Black Rock Desert) 2000, C-prent milli plexi-
glerplatna. 1-20 ©Gallery, NewYork og Hales Gallery, London.
ískuhugmyndirsemhugmyndasögu-
lega má kannski rekja allt aftur til
Rousseau,“ segir Benedikt og bætir
við að verkin eigi jafnframt lítið
skylt við útópíska hugmyndafræði
'68-kynslóðarinnar um frjálsar ástir
og manninn í náttúrunni.
Benedikt segir verk Tunicks jafn-
framt áhugaverð í listsögulegu sam-
hengi. Þar hafi verið lögð áhersla á
nekt mannsins í sínu náttúrulega
umhverfi og oft með kynferðilegum
skírskotunum.
„Það vekur mikla athygli þegar
maður skoðar verk Tunicks að
þarna er mannslíkaminn gjörsam-
lega sneiddur öllum kynferðislegum
skírskotunum. Þetta er miklu frekar
einhvers konar hlutgerving og í
sumum verkunum verður þetta jafn-
vel aðeins að formrænni stúdíu, nán-
Senedikt Hjariarson btndir meöal annars
á aö myndir Tunick kalli fram endurminn-
ingar af fjöldagröfum og að í þeim komi
helfararminniö sterkt fram.
ast einhvers konar geómetría, línur
og form,“ segir Benedikt.
Skírskotun til helfararinnar
Benedikt segir að einnig svífi eins
konar firringarmynd yfir vötnum í
myndum Tunicks. „Það er viss dauð-
astemning í þeim og myndirnar
kalla líka fram endurminningar
af fjöldagröfum. Helfararminnið
kemur þarna víða dálítið sterkt
fram,“ segir Benedikt og bendir á
að í þessu sé fólgin þverstæða. „Ein-
staklingurinn öðlast þarna ákveðið
frelsi, hann stígur út fyrir ríkjandi
siðferðisviðmið en um leið gerir
hann það sem hluti af hópi og þarf
að gefa algerlega upp á bátinn sína
eigin sjálfsmynd eða „ídentitet“,“
segir Benedikt.
Nektarhreyfingin og nasisminn
,Þegar nektarmenningin sprettur
upp í Þýskalandi um aldamótin
1900 var hún oft tengd kynþátta-
hugmyndum. Þetta er hinn hreini
germanski likami í sínu náttúru-
lega umhverfi þannig að þar liggja
líka ákveðnir þræðir inn í alræðis-
hyggjuna og jafnvel inn í nasismann
og þriðja ríkið. Þessar frelsishug-
myndir eru mjög tvíbentar þegar
litið er á þær í menningarsögulegu
samhengi," segir Benedikt.
Benedikt segist ekki vita til þess
hvort Tunick hafi kynnt sér nektar-
hreyfinguna í Þýskalandi eða hvort
hann vinni meðvitað með þessi
minni. „Ég fór ekki þá leið. Ég skoð-
aði það sem blasti við í verkunum
og það samhengi sem þau kalla
fram hjá áhorfandanum. Þetta eru
ákveðnar skírskotanir sem eru til
staðar í verkunum en hversu með-
vitað hann vinnur með þær er svo
kannski önnur spurning sem ég
hef ekki mikið velt fyrir mér,“ segir
Benedikt.
Performer og Rás 2 kynna:
IAN ANDERSON
Tplays the orchestral
JETHROTULL
Laugardalshöll
23. maí
Miðasala hefst 8. mars kl. 10
á www.midi.is
verslunum Skífunnar
BT á Akureyri og Selfossi.
Aðeins selt í númeruð sæti.

perf«rmer
www.parformer.ls
Svefnfarar Höllu
Gunnarsdóttur
Samhliða opnun á sýningu Tunicks
verður opnuð skúlptúrinnsetning
eftir Höllu Gunnarsdóttur. Halla
lauk MFA-gráðu frá The New York
Academy of Art árið 2003 og er
þetta hennar fyrsta sýning á íslandi.
Undanfarin tíu ár hafa verk Höllu
fjallað um mannslíkamann, bæði
höggmyndir hennar og oliumál-
verk. Sýningin „Svefnfarar" í
vestursal safnsins er fyrsta skúlp-
túrinnsetning Höllu. Þar má sjá
sjö manneskjur í næstum fullri
líkamsstærð hanga úr loftinu á
draumkenndan hátt og geta áhorf-
endur gengið milli verkanna sem
Svefnfari 1, (gips, casein-málning), hluti
af skúlptúrinnsetningu Höllu Gunnars-
dóttur í Listasafninu á Akureyri.
öll eru unnin í leir og síðan steypt
í gips.
„Svefnfarar“ er næturmynd af
venjulegu fólki. 1 tilkynningu frá
listasafninu segir að verkið veki
djúpa þrá eftir að tengjast ein-
hverjum öðrum í gegnum ókunnar
og myrkvaðar slóðir. „Það knýr
okkur til samkenndar með ná-
unganum en samtímis kallar það
fram tilfinningu sársaukafulls
aðskilnaðar. Engin leið er að vita
hvað þessar sofandi verur dreymir,
svífandi líkamar þeirra virðast um-
vafðir ósýnilegum rekkjuvoðum
og ásjóna þeirra er sem frosin líkt
og við værum stödd í ævintýrinu
um Þyrnirós.“