blaðið - 12.12.2006, Blaðsíða 28

36 ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 2006
Yfirborðskennd
frásögn og lítil
persónusköpun.
Skuldadagar
Jökull Valsson
Bækur ★★★

Guðni Kolbeinsson og Guðlaugur Bergmundsson ræða um
þýðingar sínar á bókunum Öldungurinn eftir Christopher Paolini
Eragon og Krossmessa eftir Jógvan Isaksen í stofu 101 í Lögbergi
(húsnæði Háskóla Islands) í dag klukkan 16:30. Allir velkomnir.
Skáldaspirukvöld í Iðu
Ævar Örn Jósepsson les úr glæpasögu sinni Sá yðar sem
syndlaus er og Kristian Guttesen les úr þýðingu sinni á skáld-
sögunni Brekkan eftir Carl Frode Tiller á Skáldaspirukvöldi í
bókaversluninni Iðu í kvöld klukkan 20.
Hraðurog léttur
texti.
Þáttur þýðinga vanmetinn Þýðingar á erlendum
bókmenntum hafa haft mikil áhrifá íslenskar bók-
menntir að mati Astráðs Eysteinssonar, prófessors
íalmennri bókmenntafræði og þýðanda.
BhölS/Frikkl
Holar persónur
í höröum heimi
Rithöfundurinn Jökull Vals-
son býður upp á hraðan dans
í spennubók sinni Skulda-
dagar en þar er augunum beint að
heimi fíkniefna og misstórra glæpa-
manna.
^ Matti, mistækur fíkniefnasali,
vaknar upp við vondan draum og
uppgötvar að hann hefur glatað
þeim fíkniefnum sem hann átti að
selja. Upphefst þá mikill eltingar-
leikur í kappi við tímann og á með-
an þrengist hringurinn stöðugt um
Matta.
Frásögn bókarinnar er hröð og
klippt og gætir augljósra áhrifa frá
sjónvarpi og kvikmyndum. Oftar
en ekki er eins og höfundur stýri
sjónarhorni eins og um kvikmynda-
vél væri að ræða.
Matti er einskonar andhetja sem
þrátt fyrir að vera eigingjarn og sið-
blindur nær samúð lesandans þó
ekki væri nema fyrir það hversu
seinheppinn hann að virðist vera.
Texti bókarinnar er harður eins
og sá heimur sem hann á að lýsa.
Hann einkennist af miklum slett-
um og orðtökum sem eru nýstárleg
þeim sem ekki þekkir til undir-
heimanna.
Hraði frásagnarinnar í þeim
stóra eltingarleik sem bókin er ger-
ir það að verkum að hún verður full-
yfirborðskennd. Höfúndur gefur
->■ sér lítinn tíma til að gefa persónum
verksins dýpt. Fyrir vikið verða þær
holar og óáhugaverðar.
Bókin verður seint eftirminnileg
en býður upp á ágætis afþreyingu
meðan á lestri stendur.
hoskuldur@bladid.net
Bókaumfjöllun
á Internetinu
Umfjöllun um nýjustu íslensku
bækurnar birtist víðar en í dag-
blöðum og tímaritum og á Inter-
netinu má víða finna vandaða og
góða gagnrýni. Á vefsvæðunum
Kistan.is og bokmenntir.is eru til
að mynda reglulega settir inn nýir
dómar og umfjallanir. Þá heldur
menningarþátturinn Víðsjá á Rás
eitt úti vef þar sem bókadómar
sem fluttir eru í þættinum eru
birtir auk annars efnis.
Auk umfjöllunar um nýjustu bæk-
urnar má einnig nálgast gagnrýni
um jólabækur fyrri ára á þessum
vefsvæðum.
eðgarnir Ástráður Ey-
steinsson og Eysteinn
Þorvaldsson hafa þýtt
helstu verk tékkneska
rithöfundarins Franz
Kafka á íslensku á undanförnum
árum. Á næstu dögum er von á
enn einni Kafka-þýðingu þeirra í
verslanir en það er skáldsagan Um-
skiptin sem er án efa frægasta verk
höfundarins og margir þekkja þó
að þeir hafi aldrei lesið það. Verk-
ið fjallar um sölumanninn Gregor
Samsa sem vaknar dag einn upp
við það að hann hefur breyst í risa-
stóra pöddu og hvernig þau um-
skipti hafa áhrif á hann sjálfan og
hans nánustu.
Þýðing Ástráðs og Eysteins kem-
ur út í sérstakri tvímála útgáfu og
er því hægt að bera saman þýska
frumtextann og þýðinguna á hverri
opnu. Útgáfan er liður í nýrri ritröð
Stofnunar Vigdísar Finnbogadótt-
ur í erlendum tungumálum en áð-
ur hefur komið út tvímála útgáfa
verksins Yerma eftir spænska skáld-
ið Federico García Lorca.
Nýtist við kennslu
Ástráður segir að þetta sé
skemmtileg hugmynd og hafi mælst
vel fyrir enda hafi menn gaman af
því að bera saman textana ef þeir
kunna eitthvað í frummálinu.
„Svo er þetta gott kennslugagn
líka og mér skilst að Yerma hafi ver-
ið svolítið notuð í spænskukennslu.
Ég held að það sé líka hugmyndin
með þessari þýðingu að þýskukenn-
arar í framhaldsskólum og uppi
í háskóla geti notað hana,“ segir
Ástráður.
Umskiptin hafa áður komið út
á íslensku en Hannes Pétursson
skáld þýddi verkið á sjöunda ára-
tugnum og kallaðist það þá Ham-
skiptin. Ástráður segir að þeir hafi
gætt sín á því að hafa ekki þýðingu
Hannesar fyrir augunum þegar
þeir unnu að verkinu en hafi borið
þær saman eftir á.
„Hún er í ýmsum tilvikum frá-
brugðin eins og gengur og gerist
með þýðingar. Það getur verið að
einhver hafi gaman af því að bera
þær saman,“ segir hann.
Hvert einasta orð diskúterað
Ástráður og Eysteinn hafa lengi
fengist við Kafka-þýðingar og segir
Ástráður að þeir hafi mjög gaman
af samvinnunni.
„Það er rosalega tímafrekt að gera
þetta svona en við erum náttúrlega
í þessu af áhuga og hugsjón líka.
Hver einasta setning og oft hvert
einasta orð er diskúterað og það er
ofsalega skemmtilegt fyrir menn
sem lifa og hrærast í svona löguðu,“
segir Ástráður og bætir við að þeir
hafi lengi legið yfir titli verksins.
„Okkur fannst náttúrlega mjög
freistandi að halda þessum titli
sem Hannes notar en svo fannst
okkur það ekki ganga miðað við
þá merkingu sem hann hefur í verk-
inu í heild. Við töldum að gamli ís-
lenski titillinn væri of þröngur því
að þetta eru mjög almenn umskipti
sem verða í sögunni og liggja eig-
inlega í gegnum hana alla en ekki
aðeins hamskiptin sem verða í upp-
hafi hennar og margir þekkja," seg-
ir Ástráður.
Umskiptin er ekki eina sígilda
verkið sem kemur út í nýrri þýð-
ingu um þessi jól. Silja Aðalsteins-
dóttir hefur sent frá sér nýja þýð-
ingu á skáldsögunni Wuthering
Heights eftir Emily Bronté en sú
saga er einnig til í eldri þýðingu
Sigurlaugar Björnsdóttur frá 1951.
Ástráður segir að sér finnist mjög
spennandi þegar út koma nýjar þýð-
ingar á erlendum skáldverkum sem
hafa verið þýdd áður.
„Það er oft svolítið feimnismál þeg-
ar eitthvað er þýtt aftur sem er aft-
ur á móti svo algengt erlendis. Mér
finnst það í raun og veru vera svo
mikilvægur þáttur í bókmenntalíf-
inu að eiga fleiri en eina þýðingu af
svona lykilverkum,“ segir hann.
Þáttur þýðinga vanmetinn
Að sögn Ástráðs kom mikið út af
þýðingum á erlendum bókmennt-
um hér á landi upp úr síðari heims-
styrjöld og fram undir miðjan
sjötta áratuginn.
„Þá var gríðarlega mikið þýtt en
þá voru verkin stundum stytt og
sleppt úr þeim og jafnvel þýtt úr
einhverju millimáli en ekki frum-
málinu. Við eigum reyndar margar
stórmerkilegar þýðingar sem eru
úr millimáli. Ein af frægustu bók-
menntaþýðingum Islendinga sem
er Paradísarmissir eftir Milton
sem Jón á Bægisá þýddi er til dæm-
is þannig tilkomin. Hann þýddi úr
dönsku og þýsku. Það er því ekki
alltaf neikvætt þó að maður vilji
helst að það sé þýtt úr frummálinu,"
segir Ástráður sem telur að þýðing-
ar fái ekki þá athygli sem þær eiga
skilið nú til dags.
„Eftir því sem ég kemst næst
gekk mjög vel upp úr 1980 að selja
þýðingar og þær fengu mikla at-
hygli. Þetta hefur því miður held-
ur dregist saman og mér finnst
það ekki góðs viti að við séum
farin að rýna meira í eigin nafla.
Það hefur verið rætt um að þessi
nýja bókmenntasaga endurspegli
svolítið hvernig margir hugsa um
bókmenntalífið, að það sé fyrst og
fremst það sem sé frumsamið á ís-
lensku sem skipti máli. Það sem
er þýtt er náttúrlega ekki síður
mikilvægt fyrir íslenskuna," segir
Ástráður og bætir við að þýðingar
á erlendum verkum hafi heilmikil
áhrif á íslenskar bókmenntir. Þau
áhrif sem þýðingar hafa á aðra
rithöfunda eru oft vanmetin að
mati Ástráðar sem og áhrif þýðing-
arstarfs rithöfunda á frumsamin
verk þeirra.
„Höfundar eins og Gyrðir Elías-
son hafa þýtt heilmikið og ég held
að það séu alls konar tengsl á milli
þess sem hann er að þýða og frum-
saminna verka. Hann velur sér
náttúrlega sjálfur þau verk sem
hann þýðir þannig að þau eru hluti
af stærra höfundarverki," segir
Ástráður Eysteinsson að lokum.
Kápi ir og úlpur - Hlýlt »g jólagjöf - Allar stærðir
I /Erhlistifi f við Laugalæk • sími 553 3755