blaðið - 19.12.2006, Blaðsíða 28

kolbrun@bladid.net
Greinasafn
Þorsteins
Hjá Heimskringlu, háskóla-
forlagi Máls og menningar, er
komin út bókin Sál og mál eftir
Þorstein Gylfason. Ritstjóri er
Hrafn Ásgeirsson.
Þorsteinn Gylfason var einn
snjallasti rithöfundur þjóðar-
innar. Fáum lét betur að setja
hugsanir sínar í orð á greinar-
góðan og skemmtilegan hátt,
enda náðu skrif hans um heim-
speki miklum vinsældum meðal
almennings. Þessir eiginleikar
koma berlega í Ijós í þessu
greinasafni sem hann hafði lagt
drög að þegar hann lést í ágúst
2005.
í ritinu hefur umfjöllun um
sálarfræði forgang þótt víðar sé
komið við, ekki síst í málspeki
með áherslu á sannleika og
skilning. Það er safn tólf greina
og skiptist í þrjá hluta. Nefnist
sá fyrsti Sál, annar Mál og sá
þriðji Sál og mál. í viðauka eru
þrír fyrirlestrar sem Þorsteinn
hélt á ensku og hafa þeir ekki
verið birtir áður, auk þess
sem þrjár greinanna eru áður
óbirtar. Inngang ritar Mikael M.
Karlsson, prófessor í heimspeki,
en ritstjóri safnsins er Hrafn
Ásgeirsson, doktorsnemi í heim-
speki.
Þorsteinn Gylfason var pró-
fessor í heimspeki við Háskóla
(slands. Hann ritaði margt um
fræði sín og önnur málefni og
var auk þess mikilvirkur Ijóða-
þýðandi. Hann hlaut stílverðlaun
Þórbergs Þórðarsonar árið
1994. Hjá Heimskringlu hafa
áður komið út bækur hans
Tilraun um heiminn, Að hugsa
á íslensku, sem hlaut Islensku
bókmenntaverðlaunin 1996, og
Réttlæti og ranglæti.
Ferðasaga
á hjóli
Bókaútgáfan Ormstunga
hefur gefið út bókina Með skör
járntjaldsins -
Hugsað
upphátt á
rafleiðinni frá
Gdansk til
Istanbúl eftir
Jón Björnsson
sálfræðing.
Þar lýsir hann
ferðalagi
sínu á hjóli
frá strönd
Póllands suður í Miklagarð.
Jón hjólaði upp með ánni Vislu
norðan frá Eystrasalti suður að
Karpatafjöllum og svo áfram
suður yfir fjöllin, niður með
Dóná og allar götur til Istanbúl,
borgarinnar á enda Evrópu.
Leiðin lá um Pólland, Slóvakíu,
Ungverjaland, Króatíu, Serbíu,
Búlgaríu og Tyrkland.
[ bókinni bregður Jón upp
myndum af ferðalaginu og
fléttar inn í frásögnina hvers
kyns fróðleik.
Ragna Aðalsteinsdóttir „Ég hef
alltaf verið sjálfstæð. Ég missti móð
ur mína þegar ég var átta ára og þá
varð ég að standa mig."
Hef alltaf verið sjálfstæð
llt bendir til þess að
Ljósið í djúpinu, ævi-
saga Rögnu Aðalsteins-
dóttur á Laugabóli
eftir Reyni Traustason
verði söluhæsta ævisaga þessa árs.
Ragna ólst upp á Laugabóli við
Isafjarðardjúp og tók við búskap
af föður sínum. Ævi hennar hefur
sannarlega ekki verið áfallalaus,
því Ragna hefur misst marga sér
nákomna, þar á meðal börn og
barnabörn í snjóflóðum og slys-
um.
„Reynir tók viðtal við mig fyrir
tíu árum, eftir Súðavíkurslysið.
Eftir það sagði ég alltaf að ef ein-
hver skrifaði bók um mig þá yrði
það Reynir því mér fannst eins og
ég hefði alltaf þekkt hann. Hann er
persónuleiki sem maður gleymir
ekki,“ segir Ragna. „Ég heyrði síð-
an ekkert frá honum fyrr en um
síðustu áramót þegar hann kom
vestur og við ákváðum að skrifa
bók.“
Engin skömm í þunglyndi
Ragna hefur lifað mikla harma,
af þremur börnum hennar er
einungis eitt á lífi, tvö fórust í
snjóflóði, einnig missti hún tvö
barnabörn. „í öllum tilvikum kom
dauðinn mjög snögglega," segir
hún. „Dauði nákominna er alltaf
erfiður og ekki léttari þegar hann
kemur eins og snöggt högg. Það
er erfitt að takast á við sorgina
og erfiðast í byrjun. Þetta er sorg
sem maður ber alla ævi en maður
verður samt að takast á við hana.
Ég lagðist inn á geðdeild. Ég átti
engra annarra kosta völ því mér
var kastað út af spítalanum á ísa-
firði þar sem ríkti það gamla við-
horf að fólk ætti ekki að leita sér
hjálpar í þunglyndi. Margir halda
að inni á geðdeild sé bara ruglað
fólk en það er ekki þannig, þar er
fólk sem er til dæmis að takast á
við veikindi, skilnað eða dauða ást-
vina. Það er engin skömm að því
að þjást af þungíyndi."
Hef orðið að standa mig
Ragna eignaðist þrjú börn en
hefur aldrei gengið í hjónaband:
„Ég er mjög rómantísk en ég tók
þá ákvörðun að ganga ekki í hjóna-
band en eignast samt börn. Ég hef
alltaf verið sjálfstæð. Ég missti
móður mína þegar ég var átta ára
og þá varð ég að standa mig. Þegar
maður giftir sig ekki þá er annað
hvort að duga eða drepast. Maður
tekst á við tvöfalda ábyrgð og það
herðir mann. Maður hefur engan
að treysta á annan en sjálfan sig
Ragna hefur í áratugi tekið að sér
börn og ógæfumenn, eins og lýst
er í ævisögunni. „Ég hef gert þetta
af innri þörf,“ segir hún. „Ég hafði
mikla þörf fyrir að hafa krakka í
kringum mig og mér fannst alltaf
eins og ég ætti öll þessi börn. En
ég tók ekki að mér börn á sama
tíma og ég var með ógæfumenn
og drykkjumenn á heimilinu. Það
er ekki hægt að bjóða börnum upp
á slíkt. Ég reyndi að tala um fyrir
drykkjumönnunum sem höfðu við-
komu hjá mér, það er alltaf léttara
að ræða slíkt við ungt fólk en þá
eldri sem koma og fara og falla aft-
ur og aftur.“
Ragna segist ánægð með met-
sölubókþeirra Reynis: „Mér finnst
bókin góð og ég er líka ánægð með
Reyni. Það er alltaf hægt að segja
meira en gert er í bókinni, en er
ekki bara betra að láta fólk geta í
eyðurnar?“
menningarmolinn n
Edith
Piaf fæðist
Á þessum degi árið 1915 fæddist
hin heimsþekkta franska söngkona
Edith Piaf í París. Móðir hennar var
táningsstúlka sem glímdi við eitur-
lyfjavanda og faðir hennar, sem var
götufimleikamaður og helmingi
eldri en barnsmóðir hans, barðist
á þessum tíma á vígstöðvunum.
Móðir Edithar yfirgaf hana þegar
hún var ungbarn og Edith ólst upp
hjá ömmu sinni. Á táningsaldri hóf
hún að syngja með föður sínum en
faðir hennar var myrtur árið 1935.
Edith var tvítug og sá fyrir sér með
vændi og götusöng. Árið 1936 kom
hún fram í útvarpi og tæpum ára-
tug seinna var hún orðin ein ástsæl-
asta söngkona Frakka.
Hún var heimsfræg þegar hún
lést árið 1963 og hafði þá glímt við
eiturlyfjavanda og átt stormasamt
einkalíf.