Orðlaus - 01.12.2005, Blaðsíða 26

Texti: Steinunn Jakobsdóttir
I
1930-1940
í kreppunni fóru konurnar
að færast aftur inn á heimilið.
Meira var spáð í útliti, línurnar
í tískunni urðu kvenlegri og hár-
ið sikkaði á ný. Tískuhönnuðirnir
reyndu að gera þennan snauða
tíma litríkari og hönnuðu síða
kvöldkjóla sem voru opnir í bak-
ið og þóttu kynþokkafullir. Yfir
kjólana gengu konurnar síðan
í pelsum og skreyttu sig með
ýmsum skartgripum og mikið
var um axlapúða sem undirstrik-
uðu mjótt mittið. Kvikmynda-
stjörnurnar höfðu mikil áhrif á
tískubylgjurnar og almenningur
horfði dýrðaraugum á Gretu Gar-
bo, Marlene Dietrich og ^
Katharine Hepburn og
karlmennskulegt útlit
Cary Grant og Clark Ga-
ble. Helstu hönnuðir
þessa tíma voru Nina
Ricci, Madeleine Vion-
net og Madame Alix
Grésásamt CocoChan-
el, Lucien Lelong og
Elsu Schiaparelli. Á
meðan á þessu stóð
kraumaði ófriðurinn þó undir
og fólk fór að finna fyrir því með
minnkandi vöruframboði og stíf-
ari fatnaði. Að lokum var seinni
heimsstyrjöldin hafin.
1900-1910
Mekka tískunnar í byrjun 20. aldar var í París. Ríka
og fína fólkið flykktist þangað víða að frá Evrópu
til að versla hátískuvörur sem samanstóðu af glæsi-
legum kjólum, barmastórum höttum meðfjöðrum
og slaufum, útsaumuðum blússum og lífstykkjum
sem létu konurnarlíta úteinsog risavaxiðS. Hönn-
uðurinn Paul Poiret kom með ýmsar nýjungar og
hannaði síða kjóla með miklum slóða sem voru
úr léttum efnum og oft með háum kraga. Hansk-
ar, töskur og sólhlífar voru nauðsynlegirfylgihlut-
ir hjá konunum en karlarnir gengu í smóking og með bindi, hatt og
göngustaf.
1920-1930
Pils og kjólar fóru að styttast
og mittið færðist neðar. Pilsin
náðu núna niður á kálfa í stað-
inn fyrir að vera í ökklasídd
og kjólarnir voru ekki lengu með háum kraga.
Konur klipptu hárið stutt og litlir hattar sem
náðu niður fyrir eyru urðu vinsælir. Tískan var
þægileg og einföld í beinum sniðum en kon-
urnar skreyttu sig síðan gjarnan með síðum
perlufestum og fínum skófatnaði sem sást
nú mun betur eftir að pilsasíddin færðist
upp. Föt karlmannanna urðu um leið meira
sportí og litrikari þar sem hattar í anda
mafíuforingjans Al Capone þóttu flottir.
Fjölbreytnin var gífurleg og framboðið
jókst með hverju árinu, en þegar kreppan
mikla skall á árið 1929 breyttist margt.
Pilsasíddin féll niður á ný og kaupgeta al-
mennings minnkaði vegna aukins atvinnuleysis.
1
1940-195C
1910-1920
Aukinnar fjöl-
breytni gætti
í hönnuninni (
byrjun annars
áratugarins og
andlitsfarði
varð hvers-
d a g s I e g r i.
Stórar muss-
ur notaðar
yfir buxur og rykfrakkar
nutu mikilla vinsælda og fínu frúrn-
ar klæddu sig enn upp í síða kjóla
með stóra hatta. Miklar breytingar
urðu þó þegar fyrri heimsstyrjöld-
in skall á. Konurnar fóru að vinna
á meðan karl-
arnir börðust
i stríðinu og breytingar urðu þá í klæðaburði því
þær þurftu hentugri og þægilegri föt. Þær rifu
af sér lífstykkið, klæddu sig úr síðkjólunum og
skunduðu í buxum út á vinnumarkaðinn. Þetta
átti eftir að hafa mun meiri þróun í för með sér
en þær gerðu sér grein fyrir og náttúrulegar lín-
ur kvennanna fengu nú að njóta sín.

w
• • •
• •
• •
1940-1950
Konurnar skunduðu út á vinnumark-
aðinn á ný þegar seinni heimsstyrjöld-
in hófst. Mörgum tískuhúsum var lok-
að og konurnar fóru að sauma föt á sig
og sína úr gömlum lörfum og ýmsum
afgangsefnum. Tré eða korksólar voru
settir undir slitna skó, karlmannsföt-
um var oft breytt í kvenmannsfatnað,
minna var um aukahluti og meira gert
úr notagildi en glæsileika. Einfaldleik-
inn réð ríkjum. Á meðan Evrópa var
ein brunarúst tóku bandarískir hönn-
uðir að blómstra og blönduðust evrópsku straumunum þegar stríðinu
lauk. Þegar líða tók á áratuginn kom hönnuðurinn Christian Dior sterk-
ur inn og kynnti nýjustu línu sína sem hann kallaði New
Look þar sem hann ýtti undir kvenleika og fín föt. Mittis-
þröng, víð og efnismikil pils, barmarnir ýktir með oddlaga
brjóstahöldurum, lífstykki notað til að móta útlínurnar,
skórnir voru litlir og támjóir og hattur og hanskar í stíl
við. Ekki beint eins þægileg föt og höfðu verið en línan
fór um heiminn eins og eldur í sinu og átti eftir að ein-
kenna allan næsta áratug á eftir.
$ • • %