Bændablaðið - 23.09.2008, Blaðsíða 10

10 Bændablaðið | þriðjudagur 23. september 2008
Í byrjun september fékk Sam-
band garðyrkjubænda góða
heimsókn frá Finnlandi. Þar
var á ferð Mona Riihimäki frá
vísindastofnun sem ber heit-
ið Martens trädgårdsstiftelse.
Erindi hennar var að ræða við
framámenn í íslenskri garðyrkju
og við Landbúnaðarháskóla
Íslands um að koma á samstarfi
um rannsóknir á sviði garð-
yrkju á milli Íslendinga, Finna og
Norðmanna. Bændablaðið hitti
Monu að máli áður en hún slapp
úr landi og spurði fyrst hvernig
þetta samstarf væri tilkomið.
„Þetta hófst fyrir þremur árum
á því að íslenskir ræktendur komu
í heimsókn í stofnunina okkar í
Finnlandi. Þeim leist vel á það
sem við vorum að gera, ekki síst
að við skyldum kalla finnska garð-
yrkjumenn á okkar fund, skýra út
fyrir þeim hversu mikið fjármagn
við hefðum til rannsókna og spyrja
þá hvað þeir vildu að við rannsök-
uðum. Hálfu ári síðar höfðu þeir
samband og báðu mig að koma til
Íslands og kynna starfsemi okkar.
Það var svo í fyrravetur sem við
gerðum samning við LbhÍ og
Samband garðyrkjubænda um að
koma á samstarfi við rannsóknir.
Ástæðan fyrir áhuga okkar
á þessu samstarfi er sú að við
glímum við mjög svipuð vandamál
í Finnlandi og þið hér. Meðalstærð
gróðurhúsanna er svipuð, rúmlega
2.000 fermetrar, og við ræktum það
sama með svipuðum aðferðum.“
Notaleg norræn samvinna
Samningurinn sem hefur verið
undirritaður gildir í fjögur ár.
Fjármagnið kemur bæði frá Íslandi
og Finnlandi og rannsóknirnar
hér á landi fara fram að Reykjum
í Ölfusi. Mona er mjög hrifin af
aðstöðunni þar, einkum er varðar
rannsóknir í smáum skala. „Við
erum með meira pláss til að gera
stærri rannsóknir svo þetta fellur
ágætlega saman.“
Fyrstu sameiginlegu rannsókn-
irnar verða á paprikurækt en þar
segir Mona að Íslendingar hafi náð
góðum árangri í ræktun með raflýs-
ingu. „Af einhverjum ástæðum
hefur finnskum garðyrkjubænd-
um gengið erfiðlega að ná tökum á
slíkri ræktun svo þar getum við lært
af ykkur. Við verðum með rann-
sóknir á öðrum sviðum en svo deil-
um við upplýsingunum. Norska fyr-
irtækið Bioforsk í Særheim í Noregi
hefur einnig fengist við rannsóknir á
paprikurækt með raflýsingu og þeir
vilja taka þátt í þessu samstarfi. Þetta
lítur því afar vel út, notaleg norræn
samvinna sem gagnast öllum.“
Hún bætir því við að í Finnlandi
sé einnig unnið að rannsóknum á
tómötum en vegna plássleysis sé
ekki hægt að stunda margar rann-
sóknir samtímis. „Við erum hins
vegar mjög spennt fyrir því að
hefja rannsóknir á því sem kall-
ast hálflokuð gróðurhús. Í slíkum
húsum eru notaðar vélar til að fjar-
lægja óþarfa raka og hita frá plönt-
unum. Fyrir vikið er hægt að hafa
húsin meira lokuð og halda kol-
tvísýringnum betur inni í þeim. Við
það fer minna af honum út í and-
rúmsloftið og framleiðni plantanna
eykst. Við getum aðeins gert eina
rannsókn á þessu í einu en ég heyri
að íslenskir ræktendur hafa einnig
mikinn áhuga á þessari tækni svo
ef til vill verður hægt að gera fram-
haldsrannsóknir í Hveragerði.“
Margt sameiginlegt
Martens trädgårdsstiftelse er sjálf-
stæð vísindastofnun sem nýtur styrkja
frá Evrópusambandinu, þriggja ára
styrks úr byggðasjóði sambandsins.
Auk þess fá þau styrki frá finnska
ríkinu og sveitarstjórnum þar sem
ylrækt er mikilvæg atvinnugrein.
Hluti rannsóknarfjárins kemur svo frá
samtökum finnskra garðyrkjubænda.
Mona sér ýmis svið fyrir sér þar
sem norrænt rannsóknasamstarf
getur skilað árangri. „Finnar hafa
að vísu miklar áhyggjur af orku-
verðinu en það er ekki eins mikið
vandamál hér á landi, þið hafið
allan þennan jarðhita. Það má finna
mismunandi aðstæður að ýmsu leyti
en þegar norrænir garðyrkjumenn
heimsækja hollenska starfsbræð-
ur sína kemur mismunurinn fyrst
í ljós. Meðan við mælum húsin
okkar í þúsundum fermetra mæla
Hollendingar sín í hektörum. Þar er
stunduð allt önnur ræktun.
Ég finn það hins vegar í þessari
heimsókn að Íslendingar og Finnar
tala sama tungumál í ræktuninni.
Íslendingar nýta auðlindir sínar vel
og ég sé að hér eru innan um eldri
hús sem við í Finnlandi myndum
telja of lítil til að geta talist arðbær.
Ég fékk ekki betur séð en að þarna
væri stunduð góð ræktun svo eig-
endurnir hljóta að vera færir garð-
yrkjumenn. Finnskir ræktendur eru
talsvert uppteknir af að stækka hús
sín og auka sjálfvirkni en við getum
eflaust lært mikið af Íslendingum,“
segir Mona Riihimäki.
Hún bætir því við að gangi þessi
fjögurra ára samstarfsáætlun sem
nú er hafin vel sjái hún ekkert því
til fyrirstöðu að framlengja sam-
starfið, af nógu er að taka þegar
horft er á rannsóknir á norrænni
garðyrkju.
–ÞH
Mikla athygli hefur vakið hversu
vel Sölufélagi garðyrkjumanna
(SFG) hefur tekist að markaðs-
setja vörur sínar eftir að óheft-
ur og tollfrjáls innflutningur var
leyfður á grænmeti. Gunnlaugur
Karlsson, framkvæmdastjóri
Sölufélags garðyrkjumanna, á án
nokkurs vafa stærstan þátt í þess-
ari velheppnuðu markaðssetningu.
Áður en Gunnlaugur tók við fram-
kvæmdastjórastöðunni vann hann
á auglýsingastofu og tæpum tveim-
ur árum áður en hann tók við hjá
SFG fór hann að sinna ákveðnum
markaðsmálum fyrir fyrirtækið.
Menn sáu á þeim tíma að stefndi
í óefni og að markaðsstaðan var
erfið, enda voru samkeppnismál í
gangi og tollfrjáls innflutningur á
grænmeti yfirvofandi.
,,Menn tala um það í dag að þetta
hafi ekki verið vandamál vegna þess
að það var í grænmetinu, það sé allt
annað uppi á teningnum þegar um
kjöt sé að ræða. Þetta er bara ekki
rétt. En þetta var vissulega erfiður
tími. Menn óttuðust að papriku- og
agúrkurækt legðist af hér á landi
vegna tollfrjáls innflutnings. Þá var
það að einn bóndi lét reyna á papr-
ikuræktina með nýjum áherslum.
Fyrstu sex mánuðina eftir að ég tók
við fyrirtækinu var megináhersla
lögð á að móta vörurnar í nýtt
form, koma á samræmdum merk-
ingum og virðisaukandi pakkn-
ingum. Við komum þá með nýjar
áherslur í markaðssetningu, þar
sem höfuðáherslan var sú að neyt-
andinn gæti séð hvaða grænmeti
væri íslenskt og hvað innflutt, auk
þess að merkja það hverjum bónda.
Þrátt fyrir þetta eru enn dæmi um
að neytandinn sé ekki nægilega
meðvitaður um þessar merking-
ar, þ.e. hvað er íslenskt og hvað er
erlent,“ segir Gunnlaugur.
Íslenska fánaröndin gulls ígildi
Gunnlaugur bendir á að utan á
vörum af erlendum uppruna geti
verið letur eða óljósar merkingar,
sem geti orðið þess valdandi að
fólk ætli vöruna íslenska. Dæmi
um hreina, meðvitaða misnotkun
séu hinsvegar fá og engin dæmi
um misnotkun á fánaröndinni.
Íslenska fánaröndin sé uppruna-
merking garðyrkjunnar og menn
standi mjög stífan vörð um hana,
enda sé hún örugg vottun á upp-
runa. Neytendur átti sig æ betur á
þessu og í því felist mikill styrkur
fyrir greinina.
,,Árið 2001 fórum við í grein-
ingarvinnu á stöðunni, skilgreind-
um ákveðin markmið og settum
upp áætlun um hvað þyrfti að gera.
Enn þann dag í dag vinnum við eftir
þessari áætlun. Við erum líka svo
heppin að íslenskir neytendur hafa
tekið þessu mjög vel og velja frekar
íslenskt grænmeti en innflutt. Ég er
viss um að það er ekki vegna upp-
runa heldur fyrst og fremst vegna
gæða. Við leggjum því ofuráherslu
á að standa undir því að íslenskt
grænmeti sé betra en innflutt. Þetta
er lífæðin í greininni, ásamt því að
tenging framleiðanda og neytanda
sé sem styst. Að framleiðandinn
viti hvað neytandinn vill og neyt-
andinn viti hvað framleiðandinn
er að hugsa. Hér er ekki um nein
eldflaugavísindi að ræða heldur er
þetta í raun afar einfalt. Við vinnum
bara mjög markvisst í sömu átt.
Við stundum ekki markaðssetningu
sem gengur út á það að tala illa um
samkeppnisaðilana heldur tölum
við bara út frá okkar vörum,“ segir
Gunnlaugur.
Ákveðin aðferðafræði
Aðspurður hvort hægt væri að yfir-
færa þessa vel heppnuðu mark-
aðssetningu á aðrar landbúnaðar-
afurðir, svo sem dilkakjöt, svarar
Gunnlaugur: ,,Ég held að það sé
alveg ljóst. Þetta er bara ákveðin
aðferðafræði, að því gefnu að neyt-
andinn sé tilbúinn að kaupa vöruna
út frá þeim forsendum. Það þarf
auðvitað að þróa vöruna í samræmi
við það sem neytandinn vill. Ég held
líka að þetta markaðsstarf okkar
sé að opna leið fyrir fleiri vörur.
Neytandinn er orðinn meðvitaður
um uppruna vörunnar og gæði og
það ætti að eiga við um fleiri land-
búnaðarafurðir. Ég er mjög andvíg-
ur því að framleiðendur hér á landi
framleiði til að mynda salami, kalli
það „ekta ítalskt“ salami og setji
ítalska fánann á umbúðirnar. Svo
einn daginn kemur ítalskt salami á
markaðinn og hvað ætla menn þá
að gera? Við eigum að sjálfsögðu
heldur aldrei að nota íslenska fán-
ann á innflutta landbúnaðarvöru
eða vöru unna úr innfluttu hráefni.
Neytandinn er alltaf að verða upp-
lýstari um þessa hluti og hann gerir
þá sjálfsögðu kröfu að svona hlutir
séu í lagi,“ segir Gunnlaugur.
Menn verða að vera heiðarlegir
Hann bendir á að hér á landi séu
neytendur farnir að velja sér t.a.m.
hangikjöt frá ákveðnum héröðum.
Austurlamb bjóði dilkakjöt frá
ákveðnum bæjum, þar sem lömb-
in eru alin á mismunandi fóðri af
mismunandi svæðum. Þetta telur
Gunnlaugur vera gott skref í rétta
átt, sem megi auka mjög í landinu.
,,Það er því alveg ljóst að þessi
aðferðafræði sem við förum eftir í
grænmetinu á alveg eins við í kjöti
sem öðru. Menn verða fyrst og
fremst að vera heiðarlegir og sam-
kvæmir sjálfum sér í öllu sem gert
er og vinna traust og trúnað neyt-
andans. Það má aldrei vera neinn
afsláttur af því,“ segir Gunnlaugur
Karlsson.
S.dór
Gunnlaugur Karlsson, framkvæmdastjóri Sölufélags garðyrkjumanna:
„Nýjar áherslur í markaðssetningu“
Gunnlaugur Karlsson framkvæmdastjóri Sölufélags garðyrkjumanna.
Finnar geta margt af
íslenskum garðyrkju-
mönnum lært
Rætt við Monu Riihimäki um rannsóknasamstarf
Finna, Íslendinga og Norðmanna
Mona Riihimäki frá Martens trädgårdsstiftelse sem er til húsa á vesturströnd Finnlands. Ljósm. -smh