Bændablaðið - 23.09.2008, Blaðsíða 15

I Bændablaðið | þriðjudagur 23. september 2008
Umsögn Bændasamtaka Íslands
um frumvarp til laga um breytingar á ýmsum lögum vegna endurskoðunar á undanþágum frá I. kafla I. viðauka við EES-samn-
inginn og innleiðingar á reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins (EB) nr. 178/2002 frá 28. janúar 2002 auk afleiddra gerða.
(Þskj. 825 — 524. mál. Lagt fyrir Alþingi á 135. löggjafarþingi 2007–2008.)
1) BÍ leggjast alfarið gegn því að heimilaður verði innflutn-
ingur á hráu ófrosnu kjöti.
2) BÍ krefjast þess að felldar verði niður allar ónauðsynleg-
ar gjaldtökuheimildir og leggja til að sett verði í laga-
texta ákvæði um að gjaldskrár skuli miðast við að nýta
allar heimildir til lækkunar sbr. ákvæði 27. gr. reglugerð-
ar 882/2004 (ESB) sbr. einnig álit Lagastofnunar HÍ um
þetta atriði.
3) BÍ telja mikilvægt að þróað verði gæðakerfi fyrir ein-
stakar búgreinar sem verði viðurkenndur grunnur að
innra eftirliti í framleiðslunni, sbr. gæðastýrð sauðfjár-
rækt. Núverandi fyrirkomulag leyfisveitinga verði að
öðru leyti staðfest.
4) Ákvæði um heilbrigðisþjónustu við dýr verði löguð að
ályktunum Búnaðarþings 2007. BÍ leggur áherslu á að
það er samfélagslegt verkefni að skipuleggja og greiða
fyrir bakvaktir dýralækna um land allt þannig að bænd-
ur og aðrir dýraeigendur njóti jafnræðis hvað varðar þá
þjónustu.
5) BÍ krefjast þess að beitt verði til hins ýtrasta þeim mögu-
leikum sem EES samningurinn og ESB réttur gefa til
þess að verja landbúnað okkar og lýðheilsu. Sérstaklega
er bent á nauðsyn þess að fjalla um vilja stjórnvalda til
að beita 13. gr. EES samningsins í greinargerð.
6) BÍ telja nauðsynlegt að ákvæði um áhættumat og áhættu-
greiningu verði í lögunum og leggur því til að stofnað
verði sérstakt „Matvælaráð“. Slíkt ráð hefði með höndum
að vinna áhættugreiningu sem er forsenda þess að vís-
indalegt áhættumat verði forsenda allrar ákvarðanatöku.
Ráðið þarf að hafa ríkt sjálfstæði, en því beri að skoða
mál með hliðsjón af þeim heimildum sem 13. gr. EES
samningsins og aðrir milliríkjasamningar gefa. BÍ telja
nauðsynlegt að um verkefni ráðsins og þátt áhættumats í
framkvæmd laganna verði kveðið á í lögunum.
7) BÍ leggja áherslu á að þegar verði sótt um viðbótartrygg-
ingar fyrir afurðir alifugla, svína og nautgripa til að
vernda sjúkdómastöðu okkar og að hraðað verði vinnu
við að styrkja þær umsóknir Áhersla verði lögð á að fá
sérstöðu Íslands viðurkennda í því samhengi.
8) BÍ telja að endurskipuleggja þurfi heilbrigðiseftirlit á
faglegum grunni á landsvísu þannig að heildarsamræmi
þess verði tryggt. BÍ taka undir það álit að ef frumvarpið
verður að lögum þá beri að leggja niður heilbrigðsnefnd-
ir sveitarfélaga.
9) BÍ leggja áherslu á að hugtakið frumframleiðsla verði
skilgreint með skýrum hætti og að gerður verði grein-
armunur á frumframleiðslu og annarri starfsemi sem
fellur undir lögin. Nýttar verði heimildir til að frumfram-
leiðendur verði aðeins krafðir skráningar sbr. 4. gr./2.
mgr. reglugerðar ESB 853/2004 og lið c við 4. gr. bls. 30
í álitsgerð Lagastofnunar.
10) BÍ telja að í lögunum þurfi að vera skýr heimild til þess
að setja séríslenskar vörur sem uppfylla aðeins íslenska
löggjöf á markað hérlendis.
11) BÍ leggja áherslu á að ákvæði um upprunamerkingar
verði skýrð í lögunum með heimild til nánari útfærslu í
reglugerð.
12) BÍ leggja til að stjórnvöld í samvinnu við BÍ auki sem
kostur er samstarf við aðrar þjóðir og vinnuhópa, einkum
innan ESB, til að hafa áhrif eins og kostur er á laga- og
reglusmíði sem áhrif kunna að hafa á íslenskan landbún-
að.
13) Lagt er til að skipulagðar verði hagrænar mótvægisað-
gerðir vegna þeirra breytinga á rekstrarumhverfi land-
búnaðar sem frumvarpið felur í sér. Þær aðgerðir feli
m.a. eftirtalin efnisatriði og verði ráðist í samráði við
hagsmunaðila:
► Lagt er til að frestað verði niðurfellingu útflutnings-
skyldu á dilkakjöti, eða framkvæmd hennar breytt frá
núverandi fyrirkomulagi.
► Lagt er til að ákvæði í búvörulögum um verðlagn-
ingu mjólkur og mjólkuriðnaðinn verði endurskoð-
uð. Heimilt verði að fella niður verðmiðlunargjald og
iðnaðurinn fái skýra heimild til að verðleggja vörur
með mismunandi framlegð. Verðlagning mjólkurvöru
má ekki verða til að veikja samkeppnisstöðu hennar
gangvart innflutningi.
► Lagt er til að við gildistöku laganna verði tryggt að
tollar á innfluttar landbúnaðarvörur veiti nægjanlega
vernd fyrir búgreinarnar.
► Skýra þarf stefnu stjórnvalda sem kemur fram í
búvörulögum og samspil þeirra við samkeppnislög-
gjöfina. En í búvörulögum og samningum um starfs-
skilyrði mjólkurframleiðslu, sauðfjárræktar og hluta
garðyrkju kemur fram landbúnaðar- og atvinnustefna
stjórnvalda.
► Lagt er til að stjórnvöld breyti samkeppnislögum
þannig að þau taki mið af raunverulegu rekstrarum-
hverfi landbúnaðar. Þá er nauðsyn á skýrum ákvæð-
um laga um bann við langvarandi verðlagningu undir
kostnaðarverði.
14) BÍ leggjast ekki gegn samþykkt frumvarpsins verði tekið
fullt tillit til ofangreindra athugasemda.
Kynning á ítarlegri umsögn
BÍ um matvælafrumvarpið
Í þessum blaðauka er gerð grein fyrir helstu áherslu-
atriðum í umsögn Bændasamtaka Íslands um svokall-
að matvælafrumvarp. Til stóð að afgreiða það sem
lög frá Alþingi nú á haustþingi en því var frestað. Það
hefur í för með sér að ríkisstjórnin verður að endur-
flytja málið eftir að þing kemur saman til reglulegra
vetrarstarfa 1. október næstkomandi. Fastlega er
búist við að ríkisstjórnin reyni að fá málið afgreitt frá
Alþingi fyrir áramót.
Eins og fram hefur komið hér í Bændablaðinu setti
stjórn Bændasamtakanna í gang vinnu á ýmsum vígstöðv-
um til þess að geta veitt faglega umsögn um frumvarp-
ið. Þeirri vinnu lauk 11. september sl. þegar umsögnin
var afhent sjávarútvegs- og landbúnaðarnefnd Alþingis.
Umfang hennar er það mikið að ekki er hægt að gera
henni tæmandi skil hér í blaðinu. Þess í stað er áhugasöm-
um vísað á heimasíðu Bændasamtakanna, www.bondi.is,
þar sem flest gögn málsins er að finna.
Í þessum blaðauka er birt samandregin umsögn BÍ um
frumvarpið sem og rökstuðningur fyrir henni. Auk þess
voru gerðar ítarlegar athugasemdir við einstakar greinar
frumvarpsins og reifaðar uppástungur að nýjum greinum
sem bæta þyrfti inn í það. Það efni er að finna á heimasíð-
unni.
Hér er líka birt í heild umsögn dr. Margrétar Guðna-
dóttur fyrrverandi prófessors í sýklafræði sem hún samdi
að beiðni BÍ. Loks er gerð grein fyrir lokaniðurstöðum
Lagastofnunar Háskóla Íslands úr álitsgerð sem stofnunin
tók saman vegna beiðni BÍ um að hún svaraði ákveðnum
spurningum sem vakna við lestur frumvarpsins.
Rökstuðningur
fyrir umsögn BÍ
Við aðstæður eins og nú eru uppi er ljóst að við verðum að
stuðla að sjálfbærri þróun og varast að gera grundvallarbreyt-
ingar sem stefna framtíð íslensks landbúnaðar í tvísýnu. Full
ástæða er til að verja sérstöðu okkar sem eylands. Þá er rétt að
minna á skuldbindingar Íslands, um líffræðilega fjölbreytni,
samkvæmt Ríó-sáttmálanum frá 1992. Þann sáttmála hafa
íslensk stjórnvöld samþykkt og Alþingi staðfest. Íslenskir
búfjárstofnar eru afar litlir, en hafa mikið verndargildi og
áföll af völdum smitsjúkdóma geta ógnað tilvist þeirra.
Lög þurfa að vera skýr. Með hliðsjón af grundvallarreglum
réttarríkisins verða lög að vera reist á sjónarmiðum réttar-
öryggis. Lög verða að vera nægilega skýr og almenningi
aðgengileg. Frumvarp sem felur í sér ótal tilvísanir í ósettar
reglugerðir og reglugerðir ESB, settar og ósettar, uppfyllir
ekki þær kröfur og mjög erfitt er því að meta áhrif lagasetn-
ingarinnar á fyrirtæki og einstaklinga sem eiga að starfa eftir
henni.
Frumvarpið leggur til lagabreytingar sem ekki leiða sjálf-
krafa af endurskoðun á undanþágum frá Viðauka 1 við EES-
samninginn frá 1993 án þess að það sé skýrt í greinargerð
með frumvarpinu, s.s. varðandi dýralækna.
Með frumvarpinu skortir tilfinnanlega áhrifagreiningu á
samkeppnisstöðu íslensks landbúnaðar við það að innflutn-
ingur á hráu kjöti verður heimill. Sú samlíking að ekki hafi
orðið vart aukins innflutnings á kjöti til Noregs eftir að þeir
tóku gerðir ESB upp árið 1999, segir vitaskuld ekkert um
áhrifin hérlendis þar sem tollar á kjöti eru aðrir hérlendis og
þar að auki lægri á kjöt og kjötvörur frá ESB en almennt ger-
ist, sbr. tvíhliða samkomulag við ESB sem lögfest var 1. mars
2007. Við skoðun á norsku tollskránni má sjá að tollar eru
þar í mörgum tilvikum hærri og sums staðar umtalsvert hærri
en hér á landi. Má þar nefna beinlaust alifuglakjöt, hakkað
nautakjöt og reykt og saltað svínakjöt. Innflutningur á hráu
kjöti til Noregs var líka heimill að uppfylltum skilyrðum,
áður en Noregur tók upp tilskipanir ESB á sviði matvæla.
Nær væri því að spyrja hvort ástandið þar í landi hefði batnað
eftir innleiðingu matvælalöggjafar ESB.
Með tvíhliða samningi ESB og Íslands voru tollar á kjöt og
kjötvörur frá ESB lækkaðir um 40% 1. mars 2007. Almennt
eru sömu magntollar á frosið kjöt og hrátt ófrosið þegar
Framhald á bls. II
Samandregin umsögn BÍ