Bændablaðið - 11.06.2009, Blaðsíða 22

22 Bændablaðið | fimmtudagur 11. júní 2009
Á markaði
Afurð Tími
€/100 kg, meðal-
verð í EU-27
Nautakjöt – ungneyti ógelt 19. apríl 326,5
Kýrkjöt 19. apríl 233,3
Holdakjúklingar 26. apríl 172,7
Fersk egg (EU-25) 26. apríl 117,0
Svínakjöt – vigtað með haus 26. apríl 143,6
Lambakjöt Vika 17 (20.-26. apríl) 450,1
Heimild: Agra Focus, Maí 2009, 159 tbl.
Verð á ýmsum búvörum til bænda í Evrópu
Í byrjun júni kom út skýrsla
FAO um stöðu og horfur í heims-
viðskiptum með matvæli. Í
skýrslunni segir m.a. að þrátt
fyrir nokkra verðhækkun á
undan förnum vikum hafi verð
á land bún aðarafurðum almennt
lækkað frá því það stóð í hæst-
um hæðum á árinu 2008. Þannig
hefur verðvísitala FAO fyrir mat-
væli lækkað um þriðjung frá því
hún náði hámarki í júní í fyrra.
Fram að þessu hefur þessi breyt-
ing einkum náð til kornvara, sem
er lykilafurð í að tryggja fæðu-
öryggi í heiminum. Metuppskera
var á korni í heiminum í fyrra sem
náði að tryggja nægt framboð og
bæta birgðastöðu. Framleiðsluárið
2009/2010 er búist við að uppskera
verði sú næstmesta í sögunni. Aftur
á móti hefur minni uppskera á olíu-
fræjum og sykurjurtum, ásamt auk-
inni eftirspurn, leitt til verðhækk-
ana á heimsmarkaði. Minnkandi
birgðir af sojabaunum hafa m.a.
leitt til hækkandi verðs sem hefur
mikil árhif á myndun matvælaverðs
í heiminum. Á hinn bóginn hefur
framleiðsla á fiski, kjöti og mjólk-
urafurðum aukist samhliða minnk-
andi eftirspurn vegna efnahags-
örðugleika í heiminum og þrálátra
búfjársjúkdóma. Afurðaverð hefur
lækkað verulega sem hefur haft
alvarleg áhrif á afkomu framleið-
enda.
Lágt búvöruverð á heimsmark-
aði hefur að mestu leyti runnið sitt
skeið á anda. Verðlækkanirnar nú
er taldar lækka innkaupsverð mat-
væla á heimsmarkaði um 226 mill-
jarða dala, þar sem lækkað korn-
verð vegur um það bil helminginn.
Þetta gerist þrátt fyrir að verð á
soyjabaunum maís og hveiti hafi
hækkað um allt að 50% síðan það
var lægst í desember sl. Ávinningur
af verðlækkunum matvæla fyrir
neytendur er hins vegar nokkuð
minni vegna lækkandi kaupmáttar
sem rekja má lækkunar launa og
veikari gjaldmiðla.
Soyjabaunir og maís eru nú á
svipuðu verði á heimsmarkaði og
í janúar 2008 en mun lægri en um
mitt árið 2008. Hveiti er nú á svip-
uðu verði og í október 2007. Engu
að síður er þó óvissa um framtíð-
ina. Sérfræðingur benda m.a. á
í viðtali við Financial Times um
skýrsluna, að horfur eru á að birgð-
ir búvara verði með minnsta móti
þegar heimsbyggðin réttir úr sér
eftir efnahagskreppuna. Á sama
tíma er áfram vaxandi eftirspurn
eftir lífeldsneyti (bíofuel) og hratt
vaxandi eftirspurn í löndum eins
og Kína og Indlandi sem einmitt
átti þátt í stórhækkun búvöruverðs
á árunum 2007-2008.
EB
Heimsmarkaðsverð búvara lækkar
Food outlook – FAO metur stöðuna í júní 2009
Ákvörðun stýrivaxta
Seðlabankans
4. júní síðastliðinn
Lækkun stýrivaxta Seðlabankans um 1% í síðustu viku var mikil
vonbrigði fyrir stjórnvöld og aðila vinnumarkaðarins. Ekki skipt-
ir minna máli að innlánsvextir Seðlabankans verða áfram óbreytt-
ir eða 9,5%.
Greiningardeild Íslandsbanka benti á að með þeirri aðgerði hafi
bankinn verið að „…breyta vöxtum sem litlu máli skipta um vaxtastig-
ið í hagkerfinu þessa dagana en halda þeim vöxtum sem hvað mestu
skipta óbreyttum. Peningastefnunefndin er þannig að hlíta tilmælum
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins að mestu en fulltrúar sjóðsins hafa látið hafa
það eftir sér undanfarið að best sé að lækka vexti ekki frekar nú.“ Það
vakti einnig athygli að peningastefnunefndin nefndi til sögunnar verulega
lækkun á óverðtryggða vaxtaferlinum sem eina forsendu þess að lækka
vexti lítið nú. Lækkun óverðtryggðra vaxta á markaði undanfarinn mánuð
kom hins vegar að mestu leyti í kjölfar ummæla nefndarmanna sjálfra um
að veruleg lækkun stýrivaxta væri hugsanlega í pípunum í júní.
Í yfirlýsingu peningastefnunefndar frá 7. maí kom fram að nefndin
vænti áframhaldandi slökunar peningalegs aðhalds að því tilskildu að
gengisþróun yrði hagfelld og að áætlunum um aðhald í ríkisfjármálum
miðaði áleiðis. Síðan þá hefur gengi krónunnar verið lágt. Þótt umtals-
verður afgangur á vöru- og þjónustuviðskiptum við útlönd styðji við
krónuna virðist afgangurinn á fyrsta fjórðungi ársins hafa verið minni
en vænst var sakir halla á þjónustuviðskiptum og umtalsverðrar verð-
lækkunar útflutnings. Vöruskiptaafgangur í apríl var einnig fremur lít-
ill. Seðlabankinn hefur beitt inngripum á gjaldeyrismarkaði til þess að
styðja við gengi krónunnar. Eigi að síður hefur hreinn gjaldeyrisforði
bankans aukist nokkuð sl. ársfjórðung.
Þótt samdráttur eftirspurnar og aukið atvinnuleysi hafi dregið úr
verðbólguþrýstingi, gætir enn töluverðra gengisáhrifa í hækkun vísi-
tölu neysluverðs. Þau skýra 1,1% hækkun hennar í maí að mestu leyti.
Tímabundin hækkun húsnæðisliðar vísitölunnar stuðlaði einnig að
hækkun hennar. Tólf mánaða verðbólga minnkaði úr 11,9% í apríl í
11,6% í maí. Haldist gengi krónunnar og nafnlaun stöðug, er þess að
vænta að verðbólgan hjaðni svipað og spáð var maí og verði nálægt
2,5% markmiðinu í byrjun næsta árs, segir enn fremur í yfirlýsingu
peningastefnunefndarinnar. EB
Yfirlit um framleiðslu og sölu ýmissa búvara
Bráðabirgðatölur fyrir maí 2009
maí.09
2009
mar.09
maí.09
jún.08
maí.09
Breyting frá fyrra tímabili, %
Hlutdeild %
m.v. 12 mán.Framleiðsla maí '08 3 mán. 12 mán.
Alifuglakjöt 550.626 1.825.640 7.017.598 -17,3 -8,3 -10,7 25,7%
Hrossakjöt 40.063 122.031 1.035.379 3,2 7,4 6,0 3,8%
Nautakjöt 321.553 932.077 3.612.074 10,9 2,5 -3,5 13,2%
Sauðfé * 0 78.078 8.910.755 -100,0 -19,9 2,9 32,6%
Svínakjöt 547.767 1.684.746 6.731.329 3,6 4,0 7,6 24,7%
Samtals kjöt 1.460.009 4.642.572 27.307.135 -4,1 -1,9 -0,7
Sala innanlands
Alifuglakjöt 633.578 1.900.340 7.099.954 -6,7 -3,1 -7,8 28,6%
Hrossakjöt 60.761 129.206 722.127 129,1 31,8 13,7 2,9%
Nautakjöt 322.159 923.776 3.622.894 9,2 -0,2 -2,7 14,6%
Sauðfé ** 397.547 1.372.262 6.645.997 -40,4 -17,6 -3,4 26,8%
Svínakjöt 510.676 1.652.674 6.700.236 -3,1 2,1 7,1 27,0%
Samtals kjöt 1.924.721 5.978.258 24.791.208 -12,3 -4,6 -1,6
* Sauðfé lagt inn samkv. útflutningsskyldu sem flutt skal á erlenda markaði er meðtalið í framangreindri framleiðslu.
** Sala á sauðfé p.r. mánuð er sala frá afurðastöðum til kjötvinnsla og verslana.
Meðal aðildarlanda ESB er
nú hafin umræða um sameig-
inlegu landbúnaðarstefnunar
(CAP) eftir 2013. Nýlega birtist í
Euobserver umfjöllun um nýleg
ummæli Eskil Erlandsson, land-
búnaðarráðherra Svíþjóðar, en
Svíar taka við formennsku í ESB
þann 1. júlí n.k.
Svíar eru hlynntir niðurskurði
á frjárframlögum til landbúnaðar
og að meiri áhersla verði lögð á
byggðaþróun segir hann í viðtal-
inu. „Við munum einbeita okkur
að að seinni stoð CAP (byggða-
þróun) þ.e. hvernig styðja má við
dreifbýlið og hvernig tryggja má
sanngjarna skiptingu fjármuna
milli aðildarlanda. Það er mjög
mikilvægt að hafa sameiginlega
landbúnaðarstefnu en hún verður
að kosta minna.“
Þessi ummæli féllu á þriggja
daga óformlegum fundi landbún-
aðarráðherra aðildarlandanna um
mánaðamótin maí-júní þar sem
rædd var framtíð CAP eftir 2013. Í
dag tekur CAP til sínum um 40% af
fjárlögum ESB og er greitt út eftir
tveim megin farvegum. Annars
vegar tengt búvöruframleiðslu, s.s.
eingreiðslur til bænda, útflutnings-
bætur o.s.frv. (stoð 1) og hins vegar
til stuðnings dreifbýli og umhverf-
isverndar (stoð 2). Árið 2003 hófst
skipulögð tilfærsla fjármuna frá
fyrri stoð CAP yfir í þá seinni.
Tékkar sem nú fara með for-
mennsku í ESB hafa þrýst mjög á
sanngjarnari skiptingu fjármuna
milli aðildarlandanna 27, þar sem
lönd sem gengu í ESB árið 2004
eða síðar fá munn minna í sinn hlut
en „gömlu“ aðildarríkin.
Hugmyndir Svía um að draga
saman fjárveitingar til CAP eru
líklegar til að mæta töluverðri and-
stöðu en það er skýr afstaða þeirra
að hlutur CAP í heildarútgjöldum
ESB þurfi að lækka. Þetta er hins
vegar ekki vinsælt hjá löndum
eins og Frakklandi, Þýskalandi og
Spáni sem fá um 50% allra bein-
greiðslna innan ESB. Þessi umræða
kemur einnig farm á viðkvæmum
tíma þegar mjólkurframleiðend-
ur þurfa að takast á við verulega
verðlækkun afurða. Kúabændur í
Belgíu, Frakklandi og Þýskalandi
mótmæltu nýlega vegna erfiðrar
afkomu sinnar og ESB hefur grip-
ið til bráðabirgða aðgerða eins og
útflutningsbóta á mjólkurafurðir.
Erlandsson sagði samt sem áður
að slíkar aðgerðir væru ekki hluti
af skilvirkri framtíðarlausn. „Við
verðum að lækka útflutningsbæt-
ur Bandaríkjanna og ESB“ sagði
hann. Hann styður einnig ákvörð-
un um að leggja niður kvótakerfi
í mjólk árið 2015, en kúabændur
í ESB óttast að sú aðgerð leiði til
enn frekari verðlækkunar á mjólk.
EB
Framtíð landbúnaðarstefnu ESB
Sojabaunir
Maís
Hafrar
Hveiti
Verðþróun á kornmarkaðnum í Chicago frá janúar 2007 til júní 2009, verð í dollurum á tonn af korni.
Birgðir af sojabaunum
fara minnkandi í heim-
inum og það þrýstir
matvælaverði upp.
www.bbl.is – www.bondi.is