Bændablaðið - 11.06.2009, Blaðsíða 32

11. tölublað 2009 Fimmtudagur 11. júní
Næsta tölublað Bændablaðsins kemur út
25. júní
Í Þverholtum á Mýrum er
nú starfandi stærsta kúabú
Ís landssögunnar. Þar búa þau
Hilm ar Sigurðsson og Þóra Þor-
geirs dóttir með strákunum
þeirra Helga, Mána og Húna.
Á bænum eru alls um 600
nautgripir, þar af 250 mjólkandi
kýr í tveimur fjósum og ekki
færri en fimm mjaltaþjónar
sinna kúnum þrisvar til fjórum
sinnum á sólarhring. Þá eru þar
50 holdakýr og 300 geldneyti og á
fjórða hundrað fjár.
Aftur snúið heim
Hilmar er alinn upp í Þverholtum
en foreldrar hans, Sigurður
Ámundason og Sjöfn Hall dórs dótt-
ir, fluttu þangað árið 1961 og ráku
þar blandað bú til ársins 1983 er
fjölskyldan flutti í Borgarnes. Árið
1988 flytur Hilmar svo að Langár-
fossi á Mýrum og býr þar til 2006
og stundar sauðfjárbúskap. Hilmar
og fjölskylda snúa svo aftur í
Þverholt árið 2006 og loka þar með
hringnum. Jörðina kaupir Jóhannes
Kristinsson, athafnamaður og
félagi Hilmars sem búsettur er í
Lúxemburg, og segir Hilmar að
upphaflega hafi staðið til að þar
yrði sauðfjárrækt. Á endanum er
ákveðið að byggja upp kúabú og
eiga þeir félagar og reka saman
Þverholt-búrekstur ehf og lætur
Hilmar vel af rekstrinum það sem
af er, en hlutirnir hafa gerst hratt á
þessum þremur árum. Á þeim tíma
hafa risið tvö fjós, ein vélageymsla
og eitt íbúðarhús sem hugsað er sem
starfsmannabústaður. „Við hófum
uppbyggingu hér í mars 2007 og má
segja að byggingaframkvæmdum
hafi lokið 27. nóvember sl. Jörðinni
fylgdu 40 geldneyti og 20 kvígur
af þeim báru um sumarið og þar
með hófst aftur mjólkurbúskapur í
Þverholtum. Í fyrsta sinn lögðum
við inn mjólk þann 3. júní 2006
og voru það 159 lítrar. Núna fara
um 10.000 lítrar í mjólkurbílinn af
þriggja daga mjólk.“

Mikið hagræði að
mjaltaþjónunum
Hilmar segir mikið hagræði
fylgja mjaltaþjónunum. „Ég hef
sjálfur samanburð við vinnu í
hefðbundnum básafjósum og
munurinn er gríðarlegur. Mesti
munurinn liggur í því að kýrnar
eru mjólkaðar þrisvar til fjórum
sinnum á sólarhring sem skilar
sér bæði í betri líðan kúnna og
aukinni framleiðslu. Þá eru nemar
í mjaltaþjónunnum sem greina
súrdoðaeinkenni mun fyrr en ella.
Einnig greinum við frumutölu úr
hverjum spena, sem segir til um
heilbrigði mjólkurinnar, og þá eru
kýrnar einnig viktaðar í hvert sinn
sem mjaltir eiga sér stað.“ Hilmar
segir að í Þverholtum sé nú unnið
að því að setja upp gerði þannig að
hægt verði að setja kýrnar út allan
ársins hring þegar veður er gott.
„Í fjósunum er þó gott rými enda
skiptir ekki minna máli fyrir kýrnar
að geta hreyft sig en mannfólkið
sjálft,“ segir hann.
Uppgræðsla og gróðursetning
Byggingaframkvæmdum er
lokið í bili og verið er að rækta
og gróðursetja í Þverholtum að
sögn Hilmars. „Mikil ræktun
stendur fyrir dyrum, gróðursetning
meðfram veginum og á milli túna,
auk þess sem unnið verður að
uppgræðslu, ræktun túna og hugað
að skjólbeltagerð. Með haustinu
mun gripum svo fjölga um 100 í
fjósunum tveimur í Þverholtum.
Við verðum þá komin í hámarks
afköst fjósanna og þau ættu að geta
skilað um 1,8-2 milljónum lítra á
ársgrundvelli,“ segir Hilmar. Hann
kvartar ekki undan skuldabyrði
vegna erlendra lána; segir þau hafi
verið heppin í tímasetningu með
sínar fjárfestingar og verið aðeins á
undan fjármálakreppunni.
-smh
Stærsta kúabú Íslandssögunnar rekið í Þverholtum á Mýrum
Fimm mjaltaþjónar sinna 250 kúm
– stefnt að fjölgun í 300 í haust
Þverholt og
Korpúlfsstaðir
Það er forvitnilegt að bera
búið í Þverholtum saman við
annað stórbú hér á landi. Þegar
Thor Jensen hóf rekstur á
Korpúlfsstöðum um 1930 var
þar fyrir gamalt fjós en hann
byggði annað og samtals rúm-
uðust í þessum tveimur fjósum
240-250 gripir, að því er segir
í bók Birgis Sigurðssonar um
Korpúlfsstaðabúið. Auk þess
var Thor með framleiðslu á
tveimur öðrum stöðum, það er
á Lágafelli í Mosfellssveit og
Melshúsum á Seltjarnarnesi.
Ekki kemur glöggt fram hversu
margar mjólkandi kýr voru á
þessum búum öllum en senni-
lega hafa þær flestar orðið á
bilinu 300-350.
Ársframleiðsla búanna
tveggja, það er Korpúlfsstaða
og Lágafells, varð hins vegar
mest tæplega 800.000 lítrar af
mjólk. Þar skilur verulega á
milli hvað varðar reksturinn í
Þverholtum. Miðað við að nytin
í kúnum þar sé í meðallagi ætti
framleiðslan að vera 1.360 þús-
und lítrar eftir 250 kýr en þegar
þær verða orðnar 300 ætti fram-
leiðslan að vera orðin helmingi
meiri en hjá Thor Jensen, eða
rúmlega 1.600 þúsund lítrar á
ári.
Jarðgerðarstöð Moltu
að verða tilbúin
Lokafrágangur á húsi jarðgerð-
arstöðvar Moltu ehf. að Þverá í
Eyjafjarðarsveit er nú í fullum
gangi og er frumprófunum á vél-
búnaði lokið. Verkið hefur geng-
ið vel þrátt fyrir nokkra seinkun
miðað við upphaflegar áætlanir.
Áætlað er að hefja prufufram-
leiðslu í lok júní.
Gert er ráð fyrir að fyrstu vik-
urnar verði aðeins tekið við hluta
af þeim úrgangi sem á að fara til
jarðgerðarinnar á meðan verið er
að fínstilla allt framleiðsluferlið
og þjálfa starfsfólk. Innan skamms
tíma mun Molta ehf. svo taka við
öllum kjötvinnslu-, fisk- og slát-
urúrgangi á Eyjafjarðarsvæðinu,
ásamt sláturúrgangi frá Norðlenska
á Húsavík. Annar úrgangur sem
nýtist sem stoðefni til vinnslunnar
er m.a. gras, gróðurkurl, hrossatað,
timburkurl og pappír.
Í stjórnstöðinni Hilmar situr hér við tölvu í fjósinu og sýnir blaðamanni hvernig
fylgst er náið með frumutölu úr hverjum spena. myndir | smh
Hilmar Sigurðsson við nýju fjósin tvö. Í þeim
eru 250 kýr og fimm mjaltaþjónar samanlagt.
Lengst til hægri er gamla fjósið þar sem
uppeldisstarfsemi fer nú fram. Í haust mun
gripum fjölga um 100 í fjósunum tveimur.
Áskell Þórisson rakst á þessar kind
með lömbin sín þegar hann ók um
Dalsmynni en dalurinn sem við blasir er
Fnjóskadalur og áin því að sjálfsögðu
Fnjóská. Hvort það skiptir þessa litlu
fjölskyldu einhverju máli hvað landslag-
ið heitir er okkur hulin ráðgáta, en það
fer óneitanlega vel um hana í blíðunni.