Bændablaðið - 22.04.2009, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | miðvikudagur 22. apríl 2009
Vikuna 13. til 17. apríl gerði
Bændablaðið verðkönnun í milli-
vöruverðsverslunum í fimm
löndum á fimm vöruflokkum
landbúnaðarvara. Margt áhuga-
vert kom í ljós í könnuninni og
er sem dæmi mikill verðmunur
á nýmjólk, smjöri og gúrku á
Íslandi og í nágrannalöndunum.
Nýmjólkurlítrinn er til að mynda
174 prósent dýrari í Noregi en
hér. Sé tekið mið af Spáni, þar
sem evran er gjaldmiðill, er
kílóverð á smjöri rúmlega helm-
ingi hærra en hérlendis. Að sama
skapi var verð á gúrkum, eggjum
og kjúklingabringum mun lægra
á Spáni og í Þýskalandi, þar sem
evra er gjaldmiðill, en hérlendis.
Löndin sem um ræðir í könn-
uninni eru Ísland, Noregur, Dan-
mörk, Spánn og Þýskaland og
vörurnar sem valdar voru eru ný-
mjólk (lítraverð), gúrkur (eininga-
verð), kjúklingabringur (kílóverð),
egg (einingaverð) og smjör (kíló-
verð). Miðað var við gengi gjald-
miðla föstudaginn 17. apríl en þá
stóð danska krónan í 22,5, evran
í 168 og norska krónan í 19. Hér-
lendis var farið í Krónuverslun, í
Þýskalandi í Plus, í Danmörku í
Fakta, í Noregi í REMA 1000 og á
Spáni í Caprabo.
Landbúnaðarvörur hvers lands
Vörurnar sem kannaðar voru eru
allar framleiddar í þeim löndum
sem könnunin var gerð í. Kannaðar
voru ferskar
kjúklingabring-
ur en athygli
skal vakin á
því að hérlend-
is var kílóverð
á lausfrystum
kjúklingabring-
um 1.598 krón-
ur en á ferskum
kjúklingabring-
um 2.798 krónur og því mikill
verðmunur þar á. Taka verður til
viðmiðunar að fersku kjúklinga-
bringurnar voru seldar með 40%
afslætti sem reiknaður var frá og
verð með afslætti því notað. Engin
varanna sem kannaðar voru flokk-
uðust undir lífræna ræktun. Tekið
skal fram að í Noregi var kílóverð
á kjúklingabringum mjög misjafnt
eftir stærð pakkninga eða á bilinu
rúmlega 1.800 krónur íslenskar og
upp í rúmlega þrjú þúsund krónur
en í könnuninni er notast við lægsta
verðið.
Í Danmörku var gúrkan á 158
krónur stykkið en áhugavert er að
einnig fengust þar erlendar gúrkur
í sömu verslun sem kostuðu aðeins
68 krónur stykkið. Á Spáni eru
margir framleiðendur mjólkurvara
og það getur verið mikill verðmun-
ur milli tegunda en algengt er að
hver stórmarkaður einblíni á eitt
mjólkurmerki og var því notast við
þá tegund sem Caprabo-verslunin
leggur áherslu á. Einnig var hægt að
fá bætiefnabættar mjólkurtegundir
en þær eru yfirleitt helmingi dýrari
en þær venjulegu. Í Þýskalandi var
tekið mið af eggjapakkningu frá
framleiðanda þar sem hænur ganga
lausar því í Plus er ekki hægt að
kaupa egg sem koma frá hænum í
búrum en það virðist vera krafa frá
þýskum neytendum. ehg
Að lágmarki 10.000 störf á
Íslandi tengdust landbúnaði á
einn eða annan hátt árið 2007
sem er á bilinu 5-6% af heildar-
vinnuafli landsins. Af þessum
störfum eru nálægt 4.400 sem
flokkast sem störf í landbúnaði
en afgangurinn, rúmlega 5.600
störf, eru unnin í tengslum við
landbúnað og afleidda starf-
semi. Þetta er meðal þess sem
kemur fram í nýlegri skýrslu
Hagfræðistofnunar Háskóla
Íslands sem unnin var fyrir
Bændasamtökin um fjölda starfa
og afleiddra starfa í landbúnaði.
Innlend matvælaframleiðsla
sparar gjaldeyri
Bændur eru oft spurðir að því
hvað margir starfi við greinina
og stundum vafist tunga um tönn.
Með skýrslu Hagfræðistofnunar
HÍ fæst staðfesting á því að land-
búnaðurinn er undirstöðuatvinnu-
grein sem skiptir verulegu máli í
efnahagslegu tilliti. Forystumenn
bænda hafa bent á að á tímum
aukins atvinnuleysis og óróa í
efnahagslífinu sé það sjaldan mik-
ilvægara en nú að treysta á inn-
lenda framleiðslu. Að auki sé það
gjaldeyrissparandi að flytja ekki
inn matvæli frá útlöndum sem
við getum framleitt hér heima. Þá
er það engum vafa undirorpið að
traustur landbúnaður er meginstoð
undir fjölmörgum byggðarlög-
um því víða tengist honum fjöldi
starfa í þéttbýli, t.d. við matvæla-
iðnað og ýmsa þjónustu.
Flest landbúnaðarstörf á
Suðurlandi
Þegar rýnt er í tölur Hagfræði-
stofnunar um skiptingu
landbúnaðarstarfa eftir landshlut-
um kemur í ljós að á Suðurlandi
vinna flestir sem starfa í land-
búnaði eða 28%. Athygli vekur
að 12% landbúnaðarstarfa eru á
höfuðborgarsvæðinu sem er einu
prósenti meira en á Vesturlandi.
Á Norðurlandi eystra eru 17%
og Norðurlandi vestra 14% land-
búnaðarstarfa. Á Austurlandi eru
10% allra landbúnaðarstarfa og á
Vestfjörðum 5%. Þessar tölur eru
raunar síðan 2005 en þá voru rúm-
lega 4.000 manns í störfum innan
landbúnaðarins. Það ár var hlutfall
heildaratvinnu hæst á Suðurlandi
og Norðurlandi vestra, nálægt
10% á báðum þessum svæðum.
75% starfa í landbúnaði á kúa-
og sauðfjárbúum
Samkvæmt upplýsingum Hag-
fræðistofnunar virðist sem að
árið 2006 hafi hátt í 75% starfa í
landbúnaði verið á kúa- og sauð-
fjárbúum. Tæp 30% starfa eru á
kúabúum, tæp 40% á sauðfjárbú-
um og um 5% eru í blönduðum
búskap. Fjórðungur vinnur síðan
í garðyrkju og blómarækt, svína-
rækt, á kjúklinga- og eggjabúum
og öðrum búskap.
Íslenskur landbúnaður skiptir
máli
Í nýútkomnum bæklingi frá
Bændasamtökunum sem ber heit-
ið Íslenskur landbúnaður skiptir
máli er m.a. fjallað um þau fjöl-
mörgu störf sem landbúnaðinum
tengjast. Bæklingurinn kom út í
síðustu viku og var m.a. dreift á
fundum með frambjóðendum og
á kosningaskrifstofum um allt
land. Hægt er að nálgast ritið á
pdf-sniði á vefnum bondi.is en
einnig er hægt að fá hann send-
an með því að hafa samband við
Bændasamtökin.
TB
Ný skýrsla Hagfræðistofnunar
10.000 störf tengd landbúnaði
Um 5.600 störf eru unnin í tengslum við landbúnað og tengda starfsemi.
Bændasamtökin gáfu á dögunum
út bæklinginn „Landbúnaður
skiptir máli“ þar sem m.a. má
nálgast upplýsingar um fjölda
starfa í landbúnaði.
Meðal þeirra forsendna sem
bændur horfðu til við undirrit-
un breytinga á búvörusamning-
um er yfirlýsing ráðherra um að
búvörulög verði styrkt og gildi
þeirra umfram almenna löggjöf
verði virt. Frumvarp um breyt-
ingar á búvörulögum varð ekki
að lögum áður en síðasta þingi
var slitið en sú vinna var langt
komin. Þær breytingar eru nauð-
synlegar til að tryggja að bændur
starfi allir eftir sömu löggjöf, hafi
sömu réttindi og sömu skyldur.
Sameiginlegur skilningur á
nauðsyn þess að skerpa lögin
Steingrímur J. Sigfússon sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra
segir að hann hafi stutt það að þær
breytingar næðu fram að ganga
en það hafi því miður ekki tekist.
Hann hafi þó fullan hug á því að
koma því máli áfram eftir kosn-
ingar. „Við ræddum þrjú tengd
mál í samhengi við breytingarnar
á búvörusamningunum og það er
sameiginlegur skilningur minn og
bænda að skerpa þurfi búvörulög.
Ég lýsti því yfir að ég hefði fullan
hug á að halda áfram að vinna að
því að koma fyrirkomulagi bein-
greiðslna í mjólk í það horf að
tryggt væri að mjólk sem framleidd
væri innan greiðslumarkaðskerf-
isins hefði forgang á innanlands-
markað. Í annan stað ræddum við
leiðir til að viðhalda jafnvægi á
innlendum kjötmarkaði í ljósi þess
að nú hefur útflutningsskylda á
lambakjöti verið felld niður. Við
höfum skilning á þeim aðstæðum
sem þar geta komið upp og ætlum
að leita leiða til að tryggja að þar
ríki stöðugleiki. Það eru ekki nein-
ar handfastar tillögur um hvernig
það verður tryggt en við munum
vinna að því að útfæra leiðir í þeim
efnum. Í þriðja lagi fórum við yfir
stöðu Lífeyrissjóðs bænda. Þar
hefur auðvitað ekki verið neinn
samningur í gildi heldur hefur bara
verið almenn samstaða um að séð
verði fyrir málefnum lífeyrissjóðs-
ins. Það voru ekki forsendur til að
binda þau mál neitt frekar en það
er minn vilji að við tryggjum áfram
eðlilegan rekstur sjóðsins.“
Steingrímur segir að ekki hafi
verið bókað sérstaklega um þessi
málefni en samstaða sé um hvernig
unnið skuli að þeim.
Ráðherra vill styrkja búvörulög
Frumvarp um breytingar líklega lagt fram aftur
Verslun Nýmjólk Smjör, kg Gúrka, stk. Kjúklinga-
bringur, kg
Egg, 6 stk. Samtals
Reykjavík Krónan 97 kr. 514 kr. 119 kr. 1.679 kr. 298 kr. 2.707 kr.
Kaupmannahöfn Fakta 179 kr. 1.305 kr. 158 kr. 1.508 kr. 349 kr. 3.499 kr.
Osló REMA 1000 266 kr. 969 kr. 171 kr. 1.862 kr. 266 kr. 3.534 kr.
Barcelona Caprabo 161 kr. 1.210 kr. 84 kr. 1.000 kr. 164 kr. 2.619 kr.
Berlín Plus 92 kr. 1.747 kr. 82 kr. 1.336 kr. 84 kr. 3.341 kr.
Reykjavík Kaupmanna-
höfn
Osló Barcelona Berlín
Reykjavík Kaupmanna-
höfn
Osló Barcelona Berlín
Mjólkurlítrinn 174%
dýrari í Noregi en á Íslandi
Smjör, kílóverð í ísl. krónum
Mjólk 1 lítri, verð í ísl. krónum
Taflan sýnir niðurstöður könnunarinnar. Allt verð í íslenskum krónum. Rauðar tölur sýna hæsta verð og grænar
lægsta verð.