Bændablaðið - 11.02.2010, Blaðsíða 8

8 Bændablaðið | fimmtudagur 11. febrúar 2010
Í SÍÐASTA Bændablaði birtist grein
eftir Bjarna Þorkelsson hrossarækt-
anda á Þóroddstöðum undir yfir-
skriftinni „Landsmót í Reykjavík
– nei takk“. Í upphafi greinar sinn-
ar fer Bjarni yfir félagskerfi okkar
hestamanna og nauðsyn þess að
skerpa línur þar.
Ég tel að það sé fullreynt á því
sviði eins og löggjöfin er í kring-
um íslenska hestinn í dag og ekki
á valdi okkar hestamanna að gera
miklar breytingar á því enda marg-
reynt, heldur sé komið að þeim
tímapunkti að stjórnvöld svari því
hvernig þau vilji sjá umgjörðina
um íslenska hestinn. Hann hefur frá
upphafi verið sameign okkar allra
og því réttlætismál að allir komi
jafnt að ákvörðanatöku er varðar
málefni tengd hestinum, þ.e. stuðn-
ing frá ríki, skattlagningu sveitar-
félaga og annað er snýr að umgjörð
hestsins. Í landinu er svo félaga-
frelsi varið í stjórnarskrá og þar
geta menn starfað í eins mörgum
félögum og þeir kjósa í kringum
hestinn, en allir hljóta að vera sam-
mála um að við viljum efla hestinn
og virðingu hans sem mest bæði
innanlands sem utanlands og jafnt í
sveit sem borg.
Ég ætla því ekki að svara grein
Bjarna heldur fara yfir málið frá hlið
Landssambands hestamannfélaga.
Landsmót hafa verið haldin frá
1950, til skiptis á Norðurlandi og
Suðurlandi. Á Suðurlandi hafa
staðirnir verið: Skógarhólar, Hella
og Reykjavík. Á Norðurlandi hafa
staðirnir verið: Þveráreyrar, Hólar,
Vindheimamelar og Mel gerðis-
melar.
Komið hafa upp vangaveltur
hvers vegna stjórn Landsambands
hestamannafélaga hafi einhliða
tekið ákvarðanir um landsmótsstaði
frá árinu 1950. Að vísu eru undan-
tekningar á því þar sem þetta var um
tíma í höndum landsþinga LH, en þá
hófst mikil togstreita milli manna og
var horfið frá því fyrirkomulagi og
staðarvalið sett í hendur stjórnar LH
aftur, af fenginni reynslu.
Ástæðan fyrir því að staðarval
landsmóta er í höndum stjórnar
LH er söguleg og gott að rifja upp
hér örstutt en eins og flestir vita
eru sextíu ár liðin frá fyrsta lands-
mótinu. Milli áranna 1940 og 1950
var allt starf í kringum hestinn að
fjara út í sveitum landsins og ráðu-
nautur Búnaðarfélagsins settur í
hálft starf og kennslu á Hvanneyri.
Það var á þeim tímapunkti sem
framsýnir menn tóku höndum
saman og ákváðu að stofna hesta-
mannafélög hringinn í kringum
landið með LH sem samnefnara, til
að standa vörð um ræktun og sýn-
ingar á íslenska gæðingnum.
Þar fór fremstur í flokki Gunn-
ar Bjarnason, ráðunautur Bún-
aðar félagsins, hvattur áfram af
mörg um mætum mönnum sem við
hesta menn eigum mikið að þakka
í dag. Eftir stofnun LH og fyrstu
mótin höfðu verið haldin lagði
Gunnar mikla áherslu á að hníf-
urinn mætti ekki ganga á milli LH
og Búnaðarfélagsins ef ekki ætti
illa að fara. Gott væri fyrir marga
að lesa yfir sögu Gunnars og hans
miklu baráttu fyrir hestinn bæði hér
heima og erlendis.
Í framhaldi af þeirri ákvörðun
Landsambands hestamannafélaga
að halda landsmót annað hvert ár
var ákveðið að stofna félag sem
héldi utan um rekstur landsmóta,
Landsmót ehf. Tilgangurinn með
því var m.a. að flytja reynslu milli
móta, minnka rekstrarlega áhættu,
sækja styrktaraðila auk fjölmargra
annarra þátta. Bændasamtökin eru
eigendur að 1/3 Landsmóts ehf.
og LH 2/3. Við stofnun félags-
ins var ákveðið að breyta í engu
hlutverkaskiptum LH og BÍ, þ.e.
LH sæi áfram um allt er lög og
reglur þess kveða á um og BÍ um
það, er þeirra lög og reglur kveða
á um. Menn voru sammála um að
Landsmót ehf. ætti ekki að koma
nálægt hinum félagslega þætti.
Við ræddum það einu sinni við
forsvarsmenn BÍ hvort þeir vildu
koma að staðarvali, en þeir báðu
okkur að halda BÍ algerlega fyrir
utan þá pólitík enda ekki á þeirra
könnu.
Stjórn LH hefur reynt að gæta
þess að fara að lögum og reglum
þegar hún hefur valið landsmóts-
staði og reynt að tryggja að þeir
staðir stæðu sterkari eftir mót en
fyrir.
Þegar samið var við Rangár-
bakka menn fyrir mótið 2008 var
þetta haft að leiðarljósi og reynt
að semja þannig að svæðið yrði
sem næst skuldlaust eftir mót. Var
margtekið fram að ekki þyrfti reið-
höll til að halda landsmót á Gadd-
staða flötum en að sjálfsögðu gætu
heimamenn reist sína reiðhöll. LH
eða Landsmót ehf. gerðu ekki kröf-
ur um hana fyrir landsmót. Menn
tóku hinsvegar aðra afstöðu og
reistu reiðhöll af metnaði og bera á
því ábyrgð. Ódrengilegt er að koma
þeirri ábyrgð yfir á aðra.
Sama aðferð hefur verið höfð að
leiðarljósi við samninga um Vind-
heimamela að svæðið verði skuld-
laust eftir mót og því styrkur fyrir
hestamennskuna á því svæði.

Peningaleg sjónarmið
Mikið er rætt um fjárfestingar á
þessum stöðum og er rétt að þar
verða hestamenn að gæta sín, þann-
ig að fjárfestingar nýtist sem best.
Það reynum við að hafa til hlið-
sjónar.
Ef markmiðið væri það eitt að
fara vel með það fjármagn sem
okkur er trúað fyrir og byggja ein-
ungis upp þar sem fjárfestingin nýt-
ist sem best, yrði aðeins einn staður
byggður upp og þá helst í þéttbýli
eða sem næst því.
Sú stefna hefur ekki verið mótuð
hjá LH en ýmsar hugmyndir eru í
gangi eins og t.d. að
a) hafa einn landsmótsstað
b) vera með tvo landsmótsstaði
fyrir sunnan og einn fyrir norðan
c) eða þá að fara þá leið sem við
höfum búið við, að vera til
skiptis fyrir norðan og sunnan.
Dreifa landsmótum um landið
og reyna þannig að hjálpa til við
uppbyggingu sem nýtist og er
sjálfbær milli móta um leið og
við vekjum athygli á íslenska
hestinum.
Hversvegna viðræður um
landsmót í Reykjavík?
Mikill taugatitringur hefur orðið í
kringum þá ákvörðun stjórnar LH
að ganga til samninga við hesta-
mannafélagið Fák í Reykjavík.
Ætla ég að reyna að færa rök fyrir
því hvers vegna sú ákvörðun var
tekin.
Hvað þarf til að halda gott lands-
mót og hvað þarf að vera til staðar?
Í Víðidalnum er athafnasvæði
stærsta hestamannafélags landsins
og mikil mannvirki til staðar sem
eru í stöðugri notkun allt árið um
kring og því góð nýting á þeim.
Hestamannafélagið Fákur er
elsta hestamannafélag landsins og
lagði mikið af mörkum þegar ís-
lenski hesturinn var hafinn til vegs
og virðingar á ný, með því að hafa
forustu um stofnun og rekstur LH
fyrir sextíu árum.
Vellir í Víðidal eru jafngóðir og
annarsstaðar á landinu og því ætti
að staða til sýningar á okkar bestu
hross um að vera mjög góð.
Aðstaða til að hýsa hross er
hvergi eins góð, mikið er af góðum
húsum til staðar á öllu stór-Reykja-
víkursvæðinu og reynt verður að
sjá þeim fyrir beitarhólfum sem
þess óska.
Aðstaða fyrir eigendur og knapa
á að vera jafngóð eða betri en á
öðrum stöðum.
Þjónusta við hestaeigendur sem
mótsgesti ætti að geta verið jafngóð
á þessu svæði og öðrum eða betri.
Mörg stór félög eru á stór
Reykja víkursvæðinu.
Næg bílastæði eru fyrir kepp-
endur og áhorfendur.
Þegar við höfum notið þess sem
íslenski hesturinn hefur upp á að
bjóða með tilheyrandi dagskrá fram
á kvöld þá eru miklir möguleikar á
fjölbreyttri gistingu þannig að allir
ættu að geta fundið eitthvað við sitt
hæfi og mætt úthvíldir að morgni.
Skipulagt hefur verið svæði í
Víðidalnum ekki langt frá Elliða-
ánum fyrir um 500 hjól- og tjald-
hýsi ásamt venjulegum tjöldum.
Allir sem til þekkja vita að Elliða-
ÞAÐ ER yfirleitt hressandi og gaman þegar
Bjarni Þorkelsson á Þóroddsstöðum skrifar
greinar um hesta og hestamennsku almennt.
Þess vegna kom ég mér vel fyrir í flug-
vélinni sem flutti okkur stjórnarmenn LH
norður til Akureyrar fyrir skömmu, en þang-
að vorum við að fara til að hitta Léttismenn,
Funamenn og Skagfirðinga vegna umsókna
þeirra um landsmót 2014. Um margt er ég
eins og oft áður innilega sammála Bjarna, en
annað er algerlega úr lausu lofti gripið hjá
honum sem er hvorki hressandi né gaman.
Förum aðeins í gegnum greinina.
Það er rétt að hestamennskan á Íslandi
skiptist í einingar og er undir tveimur ráðu-
neytum. Einnig erum við Íslendingar eitt
landa með tvöfalda aðild að FEIF, alþjóða-
sambandi Íslandshestaeigenda. Þetta er stað-
an í dag og hefur valdið núningi aftur og
aftur, en menn eru og verða að leysa úr þeim
málum á einhvern skynsamlegan hátt eins
og nokkur mjög nýleg dæmi sanna. Sem
íþrótt erum við að afla okkur trausts og virð-
ingar, en lítið má út af bregða til að skemma
það orðspor sem hægt og bítandi hefur verið
að skapast okkur í hag. Hvergi má slaka á
í að kynna hestamennsku sem frábæran
möguleika fyrir alla fjölskylduna óháð aldri.
Frábær keppnisíþrótt, áhugamál og lífstíll.
En stöndum við okkur öll í því? Vöxtur og
viðgangur hestamennskunnar, hvort sem er
ræktun, tamning, sala, ferðaþjónusta eða
uppeldi, lifibrauð eða áhugamál hefur gíf-
urlega þýðingu fyrir alla, ekki síst lands-
byggðina.
Rétt hjá þér Bjarni að Guðni Ágústsson
lagði í sinni ráðherratíð hestamennskunni
gott lið og gerir vonandi áfram. Hans orð
um að hestamennskan væri stóriðja sveit-
anna eru hárrétt og standast fyllilega. Þeir
sem eru í ræktun hrossa eru ansi stór og
fjölbreyttur hópur hestamanna, bæjarbúa
og sveitafólks. Fólk er í þessu sér til ánægju
eða til lífsviðurværis. Hrossin eru að stórum
hluta í eigu fólks sem eftir atvikum er ein-
göngu í LH eða Félagi hrossabænda og/
eða í fleirum af þessum samtökum sem um
ræðir. Hrossin eru undantekningalaust sýnd
og dæmd á svæðum hestamannafélaga víðs-
vegar um landið, og ekki nema sjálfsagt að
LH hafi aðkomu að fagráði, og kemur mér
ekki á óvart að það gangi vel í alla staði,
því það er nú einu sinni þannig að ef fólk
talar saman þá eru allir með sama markmið
í hestamennskunni í sinni víðustu mynd, að
henni vegni sem allra best og án árekstra og
togstreitu. Íslenski hesturinn, sú guðsgjöf, á
það ekki skilið að verið sé að togast á um
hans meistaramynd.
Rétt er það að hending hefur ekki ráðið
vali á landsmótsstöðum, áður frekar en nú,
og aldrei á mínum tíma í stjórn höfum við
haft jafn miklar upplýsingar, bæði í skýrslu-
formi, frá rýnihópum knapa, áhorfenda og
um vilja fólks. Flestir ef ekki allir sem sitja í
stjórnum hestamannafélaga sátu á LH þingi
á Klaustri á haustdögum 2008. Þar var til
umræðu tillaga m.a frá Hestamannafélaginu
Geysi um VAL á landsmótsstað. Þar var mér
vitanlega aldrei rætt um málamiðlanir t.d.
tvo staði, eða að málin væru í föstum skorð-
um. Einfaldlega var sá texti sem hér fer að
neðan og eru lög og reglur LH samþykktur
samhljóða.
„6. Reglur um undirbúning og fram-
kvæmd landsmóta
6.1 Ákvörðun um landsmót
Landsmót hestamanna skulu haldinn annað
hvert ár. Stjórn LH velur og ákveður lands-
mótsstað hverju sinni að höfðu samráði við
rekstraraðila. Skal ákvörðun um mótsstað
liggja fyrir a.m.k. fimm árum fyrir það mót
sem um ræðir. Samningar skulu vera frá-
gengnir og undirritaðir minnst þremur árum
áður. Ef samningar nást ekki skal staðarval
endurskoðað. Við staðarval skal stjórn LH
hafa til hliðsjónar fjárhagslega hagkvæmni
svo og yfirsýn á félagslegt réttlæti. Samhliða
staðarákvörðun skal liggja fyrir samningur
um eftirgjald (leigu) fyrir mótssvæðið.
6.2 Hlutverk stjórnar LH
Stjórn LH skal hafa forgöngu og tilsjón
með því að allur undirbúningur landsmóta
sé vandaður. Stjórnin skal sjá um að traust-
ur rekstraraðili standi að framkvæmd og
rekstri mótanna og í samráði við þann aðila
sjá um að mótssvæði séu undirbúin og upp-
fylli kröfur um fyrirmyndar aðstöðu að mati
mannvirkjanefndar LH.
6.3 Tímasetning Landsmóta
Tímasetning landsmóta skal ákveðin af
stjórn LH og BÍ í samráði við rekstraraðila
mótsins. Stefnt skal að því að landsmót fari
fram fyrstu viku júlímánaðar.“
Að framansögðu er það mjög dapurt að
bera stjórnarmenn LH, bæði þá sem áður
voru og þá sem enn eru í stjórn, þeim þungu
sökum að þeir hafi teymt Rangárbakkamenn
út í botnlaust skuldafen og skilji þá þar eftir
vegna fyrri landsmóta. Þetta þarf Bjarni að
kynna sér betur. Eða að þessir menn sitji að
ráðabruggi og starfi af einhverjum óheilind-
um. Þetta eru ásakanir sem ekki hæfa manni
eins og Bjarna Þorkelssyni.
Fullt samráð var haft við BÍ um tilhög-
un á mótahaldi og staðarákvörðun LM við
stofnun LM ehf. Stjórn LH hefur alls ekki
þá framtíðarsýn að landsmót verði ávallt
haldin í Reykjavík. Nefnt er að fjögur mót á
árunum 1994-2002 hafi verið á fjórum stöð-
um, sem er rétt, en tveir af þeim stöðum eru
annarsvegar Rangárbakkar 1994 og hins
vegar Vindheimamelar 2002, og enn verður
landsmót á Vindheimamelum að sumri kom-
andi.
Þær aðstæður sem nú ríkja í þjóðfélaginu
bitna á öllum þegnum þessa lands, þann-
ig að stuðningur við hvert verkefni tekur
væntanlega eitthvað frá öðrum, hvort sem
er í Reykjavík eða annarsstaðar og er þetta
tal um að ausa fé hér og þar og skera niður
við aðra hópa eins og skólabörn, sjúka o.fl á
svo lágu plani að ekki verður við brugðist.
Landsmót hestamanna er og verður stórhátíð
sem skapar fullt af tekjum og vonandi fullt
af verkefnum, óháð staðarvali, ekki veitir af.
Allir þeir staðir sem menn eru að ræða um
hafa bæði kosti og galla.
Það er rétt að við í stjórn LH erum á eftir
miðað við þær reglur sem samþykktar voru
á þingi LH haustið 2008 og þurfum við að
herða okkur með það, en það er klárt mál að
við sátum ekki auðum höndum og biðum,
heldur voru unnin mörg góð verk í því að
byggja grunn að staðarvali til framtíðar. Á
komandi hausti verður haldið LH-þing á
Akureyri og þar er rétti vettvangurinn til
að breyta lögum og reglum. Það getur ekki
gerst eftir á ef niðurstaðan er að einhverra
mati óásættanleg. Mér datt í hug saga sem
ég heyrði af Henry Ford bílafrömuði þegar
hann var spurður um einhæfni í litum á
Ford bílum á árdögum bílaframleiðslu í
Bandaríkjunum: „Fólkið má velja lit ef það
velur svartan“.
Það er alveg klárt mál að rétt og heið-
arlega er staðið að málum hjá LH og held
ég að hestamenn eigi frekar að sameinast
um að hafa hlutina í lagi og sjá jákvæðu
hliðarnar á málunum, heldur en að vera að
kasta púðurkerlingum blint út í loftið. Það
blikar víða á egg og ekki á færi eins manns
að bera klæði á öll þau vopn sem á lofti eru
nú um stundir, og með ólíkindum hvað þessi
ákvörðun um að ganga til samninga við
Fáksmenn hefur ýft kamb margra manna,
því að þetta ferli hefur alltaf verið opið og
gagnsætt, auglýst hefur verið eftir umsókn-
um um landsmótsstaði og aldrei dregin á
það dul að allir staðir kæmu til greina. Allt
annað væri óheiðarlegt af okkur í stjórn LH
að halda fram. Hefðu þessi viðbrögð ekki
átt að koma fyrr ef menn töldu að eitthvað í
þessu ferli væri ekki eftir reglum?
Ég vonast til að sjá sem allra flesta á
landsmóti í sumar og ekki síður á LM 2012
og svona í restina vegna þess að við trúum
því að allt sé uppávið, þá læt ég fylgja með
smá vísukorn til að létta lund manna. Og
vonast ég til að þegar Bjarni gengur í hag-
ann til gegninga hjá ungviðinu og spekúler-
ar hvert trippana sé líklegast til að slá í gegn
á LM 2012, þá rauli hann með.
Það liggur svo makalaust ljómandi á mér,
mér líkar svo vel hvernig heimurinn er.
Mér sýnist allt lífið svo ljómandi bjart
og langar að segja svo dæmalaust margt.
Siggi Ævarss
stjórnarmaður
í LH
Landsmót íslenska hestsins
Svar við rangfærslum í
grein Bjarna Þorkelssonar
Haraldur Þórarinsson
Formaður Landssambands hestamanna
Landsmót hestamanna