Bændablaðið - 11.02.2010, Blaðsíða 27

27 Bændablaðið | fimmtudagur 11. febrúar 2010
Vegna greinar Sigurðar Sigurðar-
sonar dýralæknis og fyrrverandi
starfsmanns Matvælastofnunar
í Bændablaðinu þann 14. janúar
2010 um lögmæti auglýsingar nr.
793/2009 um varnarlínur vegna
sauðfjársjúkdóma, vill stofnunin
koma eftirfarandi á framfæri.
Auglýsing byggð á og sett með
stoð í lögum
Við setningu nýrrar auglýsingar um
varnarlínur var byggt á 12. gr. laga
nr. 25/1993 um dýrasjúkdóma og
varnir gegn þeim, en þar segir að
sjávarútvegs- og landbúnaðarráð-
herra ákveði, að fengnum tillögum
Matvælastofnunar, hvaða varnar-
línum skuli haldið við. Á sama
hátt getur ráðherra ákveðið að
setja upp nýjar varnarlínur þar sem
nauðsyn krefur. Samkvæmt 23. gr.
laganna er skylt að viðhalda varn-
arlínum svo lengi að fullvíst þyki
að búfjársjúkdómar, sem valda
stórfelldu tjóni, geti ekki leynst í
búfé öðrum megin línunnar þannig
að samgangur milli svæðanna auki
á sýkingarhættu fyrir búfé að mati
Matvælastofnunar. Þá er sjávar-
útvegs- og landbúnaðarráðherra
því aðeins heimilt að leggja niður
varnarlínur að fram hafi farið ítar-
legt heilbrigðiseftirlit á búfé á þeim
varnarsvæðum sem að línunni
liggja.
Samkvæmt fyrrnefndum laga-
ákvæðum er því ljóst að heimilt er
að leggja niður varnarlínur, að upp-
fylltum ákveðnum skilyrðum, þ.e.
að búfjársjúkdómar sem valdið geti
stórfelldu tjóni leynist ekki öðrum
megin línu sem felld er niður,
þannig að aukinn samgangur milli
svæða auki á sýkingarhættu og að
ítarlegt heilbrigðismat hafi farið
fram á þeim varnarsvæðum sem að
línunum liggja sem fella á niður.
Auglýsing í samræmi við
niðurstöður nefndar um
endurskoðun á vörnum gegn
búfjársjúkdómum
Matvælastofnun hefur metið það
svo að aðeins riðu- og garnaveiki
teljist sjúkdómar sem valdi stór-
felldu tjóni í skilningi laganna. Því
verður varnarlínum ekki beitt sem
sjúkdómavörnum gegn sjúkdómum
sem ekki eru taldir valda stórfelldu
tjóni og er þá átt við sjúkdóma eins
og lungnapest, kregðu, kýlaveiki
og tannlos. Þessi niðurstaða stofn-
unarinnar er í samræmi við nið-
urstöður nefndar um endurskoðun
á vörnum gegn búfjársjúkdómum,
sem skilaði áliti í júní 2006. En
nefndin komst svo að orði í sam-
antekt sinni: „Auðveldara er að
berj ast gegn útbreiðslu annarra
þekktra smitsjúkdóma (innskot
undir ritaðra: annarra en riðu- og
garnaveiki) í búfé hér á landi.
Bændur ættu að axla ábyrgð og
leita eftir aðstoð frá dýralæknum
við að uppræta smitsjúkdóma af
búum sínum. Sérfræðingar Land-
búnaðarstofnunar (innskot: Mat-
væla stofnunar) ættu að gefa út
leið beiningar um hvernig er best
að standa að slíku átaki. Allt eftir
um hvaða sjúkdóm er að ræða
gæti áætlun um upprætingu falið í
sér atriði s.s. endurbætur á aðbún-
aði, fóðrun og smitvörnum, reglu-
bundna bólusetningu eða tíma-
bundna lyfjameðhöndlun.“ Hitt
meginskilyrðið snýr að ítarlegu
heilbrigðiseftirliti sem fara skal
fram áður en línur eru felldar niður.
Að mati stofnunarinnar hefur þetta
skilyrði verið uppfyllt, enda liggur
fyrir að stofnunin og forverar henn-
ar hafa um margra áratuga skeið
viðhaldið stöðugu sjúkdómaeftirliti
í landinu, bæði í gegnum störf sér-
greinadýralækna sauðfjár og naut-
gripa og héraðsdýralækna. Þetta
eftirlit hefur farið fram með heil-
brigðiseftirliti og sýnatökum úr
búfé, með heilbrigðiseftirliti í slát-
urhúsum og með sérstökum rann-
sóknum og krufningum á dýrum
sem grunur leikur á um að geti
verið smituð af búfjársjúkdómum.
Með hliðsjón af framansögðu er
því alfarið mótmælt að auglýsing
nr. 793/2009 um varnarlínur vegna
sauðfjársjúkdóma hafi brotið gegn
ákvæðum 12. og 23. gr. laganna.
Almennt um stjórnsýslufyrirmæli
Þess er getið í greininni að tvær
reglugerðir nefni Ytri-Rangá og
Jökulsá á Sólheimasandi sem varn-
arlínur og því geti auglýsing nr.
793/2009 ekki fellt úr gildi þær
reglugerðir og að varnarlínurnar
séu því enn í gildi. Hér er um mis-
skilning að ræða hjá Sigurði um
hlutverk og eðli auglýsingarinnar
og samspil hennar gagnvart öðrum
jafn réttháum stjórnsýslufyr-
irmælum. Enda ganga stjórnsýslu-
fyrirmæli framkvæmdavaldsins
undir ýmsum nöfnum (reglugerðir,
auglýsingar, reglur, gjaldskrár, fyr-
irmæli) og er almennt litið svo á
að þau hafi sama gildi hvaða nafn
sem þau kunna að bera, svo fram-
arlega að þau eigi sér stoð í lögum.
Auglýsing nr. 739/2009 er því jafn
rétthá réttarheimild og þær reglu-
gerðir sem Sigurður vitnar til.
Önnur sú reglugerð sem nefnd
er, reglugerð nr. 200/1998 um
búfjármörk, markaskrár og tak-
mörkun á sammerkingum búfjár,
fjallar um mörk og merkingu
búfjár. Í viðauka I við reglugerð-
ina kemur fram að litamerkingu
skuli haga í samræmi við búsetu.
Markmiðið með viðauka þess-
um var að hafa ólíka litamerkingu
hvoru megin við varnarlínu, eins
og bændur þekkja. Þessi viðauki
er hins vegar ekki heimild um gild-
andi varnarlínur, heldur einungis
um litamerkingu. Þessi viðauki
hefur ekki verið felldur úr gildi og
ber bændum því enn að litamerkja
í samræmi við þennan viðauka.
Viðaukinn sætir nú endurskoðun
og er ætlunin að taka upp breytt
fyrirkomulag við litamerkingu
vegna breytinga á varnarlínum en
ætlunin er að sem minnst röskun
verði á litamerkingum bænda. Þar
sem nauðsynlegt þykir að taka upp
nýja liti hefur Matvælastofnun leit-
að álits hjá þeim sveitarfélögum
sem hlut eiga að máli. Að því loknu
verður fyrirkomulagi á litamerk-
ingu búfjár breytt.
Þá gildir sú lögskýringarregla í
íslenskum rétti að yngri lög ganga
framar eldri, verði reglurnar ekki
túlkaðar saman. Reglugerðir eru
í engu æðri auglýsingu og verði
þær ekki túlkaðar saman gildir
sú yngri, en í tilviki auglýsingar
nr. 793/2009 er um yngstu rétt-
arheimild að ræða þegar kemur að
varnarlínum. Eðlilegt er að horfa
til auglýsingar nr. 793/2009 sem
heildstæðrir framsetningar á gild-
andi varnarlínum.
Það sama gildir um hina reglu-
gerðina, nr. 423/1979, um varnir
gegn útbreiðslu smitandi búfjársjúk-
dóma í Rangárvallasýslu. Reglu-
gerð þessi hefur ekki verið felld
úr gildi en hún var sett með stoð í
forvera laga um dýrasjúkdóma nr.
25/1993, en þau lög sem voru nr.
23/1956. Í bráðabirgðaákvæði laga
nr. 25/1993 segir: „Reglugerðir,
auglýsingar og önnur fyrirmæli
sett samkvæmt lögum nr. 11/1928,
með síðari breytingum, lögum nr.
23/1956, með síðari breytingum, og
lögum nr. 22/1977, um sauðfjárbað-
anir, skulu halda gildi sínu að svo
miklu leyti sem þau stangast ekki á
við lög þessi þar til nýjar reglugerð-
ir, auglýsingar eða önnur fyrirmæli
hafa öðlast gildi.“ Að því leyti sem
reglugerð nr. 423/1979 verður túlk-
uð til samræmis við bráðabirgða-
ákvæði laga nr. 25/1993 og við
önnur stjórnsýslufyrirmæli, svo sem
auglýsingu nr. 793/2009, hefur sú
reglugerð fullt gildi.
Breytingar á varnarlínum eru
byggðar á faglegum forsendum
Ljóst er að faglegur ágreiningur er
milli Sigurðar og sérfræðinga Mat-
vælastofnunar um réttmæti þess
að leggja niður varnarlínur eins og
gert var með fyrrnefndri auglýs-
ingu, nr. 793/2009, sem kristallast
annars vegar í hlutverki varnarlína,
þ.e. hvaða sjúkdómum þeim er
ætlað að varna og hins vegar hvort
nægilegt heilbrigðismat hafi farið
fram áður en línurnar voru lagðar
niður.
Þau varnarsvæði sem sameinuð
voru með auglýsingu nr. 793/2009
hafa sambærilega stöðu með hlið-
sjón af riðu- og garnaveiki og það er
mat sérfræðinga Matvælastofnunar
að þær breytingar sem gerðar hafa
verið á staðsetningu og legu varn-
arlína breyti litlu varðandi hættu
á mögulegri útbreiðslu á riðu- og
garnaveiki. Af þessari yfirferð má
sjá að fullyrðingar Sigurðar um
lögmæti og gildissvið auglýsingar,
nr. 793/2009 um varnarlínur vegna
sauðfjársjúkdóma, eiga ekki við
rök að styðjast.
Ljóst er að skrif Sigurðar eru
til þess fallin að vekja upp óþarf-
ar deilur og ala á tortryggni í garð
sérfræðinga Matvælastofnunar og
ekki síst í garð þeirra bænda sem
ekkert hafa unnið sér annað til saka
en að nýta sér heimildir til flutn-
inga á fé, sem stofnunin hefur fyrir
sitt leyti samþykkt og metið þannig
að lítil hætta sé af. Það er með öllu
ótækt að bændur séu þannig sak-
aðir um lögbrot og að skapa hættu
á útbreiðslu sjúkdóma, eins og gert
er í grein Sigurðar, sömuleiðis hafa
allar ákvarðanir Matvælastofnunar
verið teknar að vel ígrunduðu máli
og hvergi slakað á sjúkdómavörn-
unum, miðað við þær forsendur
sem þekktar eru. Stofnunin gerir
sér hins vegar grein fyrir að for-
sendur og heilbrigðisástand getur
breyst með tíð og tíma og mun
þá bregðast við slíkum tilvikum
í samræmi við alvarleika þeirra.
Að lokum er rétt að ítreka að
sjúkdómastaða í þeim hólfum sem
Sigurður gerir að umfjöllunarefni
í grein sinni er með þeim hætti að
engar nýjar hættur eiga að vera
fyrir hendi varðandi útbreiðslu á
þeim búfjársjúkdómum, sem valdið
geta stórfelldu tjóni. Þannig finnst
garnaveiki báðum megin við Ytri-
Rangá og staða á útbreiðslu riðu-
veiki er sömuleiðis hin sama, þ.e.
að hún hefur ekki greinst á svæð-
inu síðastliðin 20 ár. Um hið nýja
svæði austan Markarfljóts er sömu
sögu að segja, þ.e. að staða riðu-
og garnaveiki er sú sama á öllum
þeim svæðum sem nú hefur verið
steypt saman í eitt. Stofnunin vonar
að bændur og aðrir áhugamenn
skoði þær forsendur sem lágu að
baki hinni nýju auglýsingu, sem
og þá möguleika sem hún skap-
ar bændum. Jafnframt er það ósk
Matvælastofnunar að inngripum í
eðlilega starfsemi hennar og störf
bænda verði hætt og að þeirri orku
sem beitt hefur verið gegn eðlilegri
þróun í umhverfi sjúkdómavarna
verði beint í annan og meira upp-
byggjandi farveg.
Viktor S. Pálsson lögfræðingur og
Halldór Runólfsson yfirdýralækn-
ir hjá Matvælastofnun
Frá Matvælastofnun
Nýju varnarlínurnar eiga sér fulla
stoð í lögum um dýrasjúkdóma
hönnun – umbrot – myndvinnsla – auglýsingar
frumlegt og fyrsta flokks – gæði og gott verð
Sími 568 1000 Grensásvegi 12A
frum@frum.is www.frum.is
Boðskort
Bréfsefni
Bæklingar
Dreifibréf
Fermingarkort
Litaljósritun
Nafnspjöld
Plastkort
Prentun
Reikningar
Sálmaskrár
Skýrslur
Laxveiðiá til leigu


   
 

 



 !


 
 "#$&$
-
 '+;
+<=>?>CO
Tilboðum skal skilað til.
'+;Q

W
+!OWXZC
[
>CO\+] Til sölu 2 stk steyputromlur beislistengdar
fyrir dráttarvél. Önnur er með dieselmótor



Verðhugmynd : 400.000 kr pr stykki.
Upplýsingar í
síma 8640959.
Guðmundur.
Bútasala á stáli
Bútasala á stáli
Þann 12 febrúar næstkomandi verður
bútasala á stáli hjá Vélsmiðju Suðurlands
á Selfossi,  Gagnheiði 5.
Fast kílóverð er 62 krónur m/vsk.
Komið og gerið góð kaup á stáli.
VÉLSMIÐJA
SUÐURLANDS ehf
SELFOSS
HVOLSVÖLLUR
482-1980– Gagnheiði 5 Selfossi 487-8136—Hlíðarvegur 2-4 Hvolsvelli